ENFLASYON HEDEFLEMESİ –FİNANSAL İSTİKRAR ARASINDAKİ İLİŞKİ

Enflasyon hedeflemesinde ilk hedef uygulanacak enflasyon politikasının tespit edilmesidir. Tespit edildikten sonra dönem dönem olarak enflasyon beklentileri ele alınır. Enflasyon tahminlerinin tutabilmesi için merkez bankası para politikası araçları ile destek verir. Enflasyon hedeflemesi yapılırken esas hedef şüphesiz ki enflasyonun istenilen seviyelerde yer almasıdır. Tabi bu strateji uygulanırken kısa vadeli faiz oranlarında da istikrarın sağlanması gerekir. Strateji kapsamında ekonomik birimler piyasadaki konumlarını şekillendirirler(Önder,2005).

Enflasyon hedeflemesi yapılırken piyasadaki dengenin tekrar sağlanması gözetilmelidir. Çünkü piyasalarda yaşanacak aksaklıklar enflasyon hedeflemesi stratejisini de tehlikeye sokacaktır. Özellikle sabit döviz kurunun etkisini kaybetmeye başladığı dönemlerde mali disiplin bozulmuştur(Gül, Ekinci, Gürbüz,2006).

70

Enflasyon hedeflemesi yapılırken uzun vadede hedefler konmaz. Konulan hedefler orta vadeli olur. Enflasyon hedefine ulaşmak para politikası araçları kullanılır ve para politikasının temel hedefi fiyat istikrarını sağlamak olduğundan dolaylı olarak enflasyon hedefi de gözetilmektedir. Merkez bankası enflasyon hedeflemesi çerçevesinde attığı her adımı hesap verebilir konumda olmalıdır ( Mishkin,2000).

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde döviz kuru rejimleri ekonominin yapısı bakımından önem arz etmektedir. Çünkü döviz kurlarında meydana gelen dalgalanmalar finansal piyasalara alt-üst edebilir. Bu da piyasalarda krizin çıkmasına yol açabilir. Bunun en büyük nedenlerinden biri şüphesiz ülkelerin yabancı sermayeye ihtiyaç duymaları ve dışarıya karşı bağlı olmalarıdır. Merkez bankaları bunların önüne geçmek için döviz kuru sisteminin enflasyon hedeflemesi politikası ile uygulanmasının çözüm yolu olacağını ortaya koymuşlardır(Özcan,2006).

Enflasyon hedeflemesi her ülkede uygulanan bir politika değildir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler tarafından uygulanan enflasyon hedeflemesinin bazı uygulanma koşulları vardır. Bunlar(Sözer,2013);

 Finansal sistemin sağlamlığın artması gerekmektedir. Yani piyasalar döviz kurlarında ve faizlerde meydana gelebilecek ani şoklara karşı hazırlıklı olması ve gerekli tepkiyi verebilmesi gerekmektedir.

 Merkez bankasının temel hedefi fiyat istikrarını sağlamak olmalıdır. Ama finansal istikrarın sağlanması da en az fiyat istikrarının sağlanması kadar önemlidir.

 Merkez bankası tarafından uygulanan para politikasının reel ekonomiye aktarılması finansal istikrarın sağlanması hususundan önem arz etmektedir.

 Merkez bankası hiçbir baskıya boyun eğmemeli ve kendi politikalarını istediği şekilde istediği yerde uygulamalıdır.

71

 Merkez bankası enflasyonla mücadele ederken devlet desteğini almış olmalıdır. Ayrıca kamuda gelir-gider dengesinin de sağlanmış olması önemlidir.

Enflasyon hedeflemesi, örtük ve açık enflasyon hedeflemesi olarak iki çeşit olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısaca örtük ve açık enflasyon hedeflemesinden bahsetmemiz gerekmektedir. Aşağıda örtük ve açık enflasyon hedeflemesi ile ilgili kısa bilgiler verilmiş ve ikisi arasındaki fark gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Bunlar(Sözer,2013);

 Örtük enflasyon hedeflemesinin kısaca özelliklerine göz atacak olursak; adından da anlaşılacağı üzere hedefler kamuoyuna duyurulmaz. Yılsonunda merkez bankası enflasyon raporuyla bilgilendirir. Örtük enflasyon hedeflemesinde merkez bankası kamuoyuna hesap vermek zorunda değildir. Enflasyon hedeflemesi çerçevesinde uygulanacak politikalar kamuoyuna açıklanmak zorunda değildir.

 Açık enflasyon hedeflemesinin kısaca özelliklerine bakacak olursak; enflasyon hedefleri 3’er yıllık halinde kamuoyuna duyurulur. Merkez bankası hesap verir. Hedefe ulaşılamadıysa neden ulaşılamadığı açıklanır. Enflasyon politikası kapsamında uygulanan politikalar ve atılacak her adımda kamuoyu bilgilendirilir.

Enflasyon hedeflemesiyle birlikte dalgalı döviz kuru uygulanması her ne kadar olması gereken bir durum olsa da bazı riskler taşımaktadır. Çünkü finansal piyasalarda meydana gelen dalgalanmalar döviz kurlarında da etkisini gösterir ve döviz kurlarında oynaklıklar meydana gelir. Döviz kurlarında meydana gelen oynaklıklar finansal sistemin yapısına göre piyasalar etkiler. Eğer dolarizasyonun ağır bastığı ülkelerde döviz kurları oynaklıklar gösteriyorsa ekonomi bu durumdan olumsuz etkilenir çünkü dolarize olmuş ekonomilerde her şey dövize endekslenmiştir. Gelişmekte olan ülkelerin finansal sistemlerin en önemli özelliklerinden biri “Yabancı Para (YP) aktiflerin YP pasiflere oranının yüksek olmasıdır.”(Özcan,2006).

72

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi enflasyon hedeflemesinin döviz kurlarıyla birlikte uygulandığında ortaya çıkan risklerin ortadan kaldırılması için merkez bankaları piyasalar müdahale eder. Piyasadaki dövizi çekebilir, faiz oranlarını arttırır. Ama bu müdahaleler yapılırken merkez bankası piyasa koşullarını da gözetmek

durumundadır. Finansal istikrarı tehdit edecek müdahaleler de

bulunmamalıdır(Özcan,2006).

Dolarizasyonun yoğun olduğu ülkelerde finansal piyasalar tamamen dövize endeksli hale gelmiştir. Dolayısıyla döviz kurlarında meydana gelebilecek oynaklıklar piyasalarda enflasyonist etki yaratacaktır. Dolayısıyla enflasyon hedeflemesi ile birlikte uygulanan dalgalı döviz kuru rejimi finansal istikrar üzerinde olumsuz etkiler de yaratabilecektir. Merkez bankası bu durum karşısında yeni çözüm yolları bulmalıdır(Özcan,2006).

Enflasyon hedeflemesi özellikler gelişmekte olan ülkelerde uygulanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde enflasyon oranları iki basamaklı rakamların altına çekilerek enflasyon sorununa geçici bir çözüm olmuştur. Ama bazı ülkelerde çözüm olması gereken yerde daha çok piyasaları olumsuz etkilemiştir. Döviz kurlarının oynak bir yapıda olması nedeniyle enflasyon hedeflemesi politikası gündeme gelmiştir(Özcan,2006).

Enflasyon hedeflemesi politikasının gelişmekte olma ülkelerde olumlu sonuçlar vermesi isteniyorsa güçlü bir finansal sistemin olması gerekmektedir. Finansal sistemin güçlü olmasından şüphesiz finansal sistemin en önemli unsuru konumundaki merkez bankasının kendini hissettirmesi anlaşılmaktadır. Merkez bankası ne kadar sağlam yapıya ve kararlılığa sahip olursa uygulayacağı politikalar aynı yönde etkisini gösterecektir. Böyle bir durumda enflasyon hedeflemesinin amacına ulaşmaması için hiçbir neden yoktur(Özcan,2006).

Grafik 1’den de anlaşılacağı üzere gelişmekte olan ülkelerde enflasyon ile GSMH büyümesi arasında sıkı bir bağ bulunmaktadır. Ayrıca gelişmekte olan ülkelerde döviz kurlarındaki oynaklıkların yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Bunda en büyük pay sahibi sabit döviz kuru rejiminin

73

uygulanmasıdır. Gelişmiş ülke ekonomilerine baktığımız zaman bu sefer enflasyon ile faiz oranları arasında sıkı bir bağ bulunduğu görülmektedir.

Grafik 1: 1997-2002 Yılları Arası Seçilmiş Verilerin Oynaklığı (Ortalama Standart Sapma).

Kaynak: (Özcan,2006’dan aktarılan: Fraga ve diğerleri, 2003 )