Getirilen yeni düzenlemeler ile bu olumsuz tablonun değiĢmesi umut edilmektedir.
15. Emeklilik reformu, emeklilik sisteminin açığının uzun vadede GSM H‟nın %1‟inin altına indirilmesin
amaçlamaktadır. Öngörülen tasarruflar, tüm emeklilik aylıklarını çalıĢma hayatı boyunca elde edilen kazançlar bazına oturtan birleĢtirilmiĢ emeklilik aylığı formülünün kullanılması, ana emeklilik parametrelerinin değiĢtirilmesi, prim tabanının geniĢletilmesi ve kanuni emeklilik yaĢının uzayan yaĢam süresine göre ayarlanması ile sağlanacaktır. Yıllık olarak sağlanacak tasarrufların, zaman içerisinde aĢamalı olarak artması ve tasarruf miktarının 10 yıllık bir sürede GSMH‟nın % 1‟i civarına ulaĢması beklenmektedir, Emeklilik reformuna iliĢkin kanun taslağı, TBMM‟ye sunulmuĢtur (Ön KoĢul). Emeklilik reformuna iliĢkin kanunun Haziran ayı sonuna kadar TBMM‟den geçmesi b eklenmektedir (Yapısal Performans Kriteri). Sosyal güvenlik reformuna iliĢkin idari yapılanma kanununun da 2005 yılı Haziran ayı sonuna kadar geçmesi beklenmektedir (Yapısal Kriter).
16. 2006 yılından itibaren genel sağlık sigortası uygulamasına baĢlanması tasarlanmaktadır. GeçiĢ sebebiyle ortaya
çıkacak baĢlangıç maliyetleri olmasına rağmen, hastanelerin yeniden yapılandırılması ve temel sağlık hizmetlerine yeniden odaklanılması gibi reformlar dahil olmak üzere, genel sağlık sigortası ile bağlantılı sektörel reformların orta vadede sistemin maliyetlerini reform olmaksızın ortaya çıkacak baz senaryonun altına indirmesi amaçlanmaktadır. Ġlaç harcamalarındaki artıĢı azaltmaya yönelik olarak 2005 yılı için aldığımız tedbirler genel sağlık sigortasının getireceği ilave maliyetleri, daha büyük çerçevede ise sağlık harcamalarındaki artıĢı düĢürmeye yönelik çabalarımız için kritik bir baĢlangıç olacaktır. Sağlık sektöründeki reformların getirebileceği olası ilave maliyet için, ihtiyaç duyulduğu takdirde telafi edici mali tedbirler alınacaktır. Sağlık reformu kanununun kabul edilmesini müteakiben, sağlık harcamalarını izlemek ve orta vadeli eğilimleri değerlendirmek amacıyla sayısal bir çerçeve geliĢtirilecektir (2005 yılı Eylül ayı sonu için Kriter). Bu çerçeve, sağlık harcamalarının kontrol altında tutulmasını ve bu harcamaların reform uygulaması sonrasına yönelik temel harcama projeksiyonuna uyumlu olarak hareket etmesini sağlayacaktır.
Sosyal güvenlik sisteminde refo rm çalıĢ maların ın hızlandığı son dönemde IMF baskısı ile hareket edildiği ve 19. Stand-by ile birlikte konunun daha fazla tartıĢıldığ ı görülmektedir. Ancak 1990 sonrası dönemde
IMF ile yapılan Stand-By düzenlemeleri ve gözden geçirmeler incelendiğinde pek çok stand-by düzenlemesinde sosyal güvenlik ile ilgili hükü mlere yer verild iği görü lmektedir. AĢağıda yer alan tabloda
mevcut düzenlemelerde sosyal güvenlik sistemine iliĢkin tespitler yer almaktadır. Tab lodaki tespitler değerlendirild iğinde çok uzun zamandır dile getirilen noktaların 19. Stand-by ile tekrar gündeme geldiği ve
Stand-by kapsamında yapılacak ya rdımın sosyal güvenlik sisteminin yeniden yapılandırılması Ģartına bağlanmıĢ olduğu ortaya çıkmaktadır.
Tabl o-6 :1994-2005 Döne mi nde IMF Türkiye ĠliĢkileri (SDR)*
Yıllar Alınanlar Geri Ödenenler Ödenen Faiz
1984 112.500.000 159.525.315 174.224.892 1985 0 247.521.588 158.255.766 1986 0 320.321.560 104.180.662 1987 0 344.223.285 63.045.010 1988 0 320.937.500 40.565.421 1989 0 185.781.250 17.486.089 1990 0 36.250.000 2.812.170 1994 235.500.000 0 2.660.563 1995 225.000.000 0 16.090.582 1996 0 0 20.457.425 1997 0 20.062.500 21.095.480 1998 0 164.625.000 18.274.026 1999 583.220.000 210.187.500 8.370.304 2000 2.622.080.000 65.625.000 39.744.905 2001 8.895.160.000 867.600.000 339.168.996 2002 9.929.200.000 4.196.400.000 627.703.083 2003 1.191.000.000 1.223.882.500 426.115.336 2004 793.800.000 150.785.000 0 2005 555.170.000 3.418.267.500 493.849.561 Not: 1SDR=1,44891USD,(28 Eylü l 2005 itibariyle )
Kaynak: www,imf,org/e xternal/country/TUR, (28,09,2005)
IMF‟den almıĢ olduğumuz kred ilerin geliĢimine baktığımızda 1984-1994 döneminde kredi kullanılmazken bu yıldan sonra kredi kullanımı tekrar artmaya baĢlamıĢtır. Bu dönemde ortaya çıkan mali ve ekonomik sorunların bir kıs mı sosyal güvenlik sisteminden kaynaklan mıĢtır. Bu sorunların a rtıĢına bağlı olarak ihtiyaç duyulan borçlanma miktarı da doğal olarak artmıĢtır. Hemen belirtmek gerekirse yapılan tüm borçlanmalar sosyal güvenlik açıklarının finansmanında kullanılmadığ ı g ibi tü m açıkların sebebi de sosyal güvenlik ku ruluĢları değild ir. Ancak aralarında pozitif yönlü bir iliĢki mevcuttur. Sosyal güvenlik reformunun IMF tarafından ısrarla istenmesi bu kuruluĢların mali sistem üzerinde meydana getirdiği yükün büyüklüğünden kaynaklan maktadır.
SONUÇ
Türkiye sosyal devlet anlayıĢının bir sonucu olarak sosyal güvenlik sistemini etkin hale getirmek yükümlülüğü ile karĢı karĢıya bulunmaktadır. Sosyal güvenlik hizmetin in kalitesi ve yaygınlığı arttırılırken maliyet min imizasyonu da mutlaka sağlan malıdır.
Getirilme k istenilen düzenle me lerle sosyal güvenlik kuruluĢlarındaki çok seslilik sona ermektedir. Sağlık sigortası, emeklilik sigortası ve sosyal yardımlar birbirinden ayrılarak bu hizmetlerin daha etkin sunumu
sağlanmaktadır. Genel sağlık sigortası ile herkes sağlık güvencesi altına alın maktadır. Üç ayrı sosyal güvenlik kuruluĢu ve farklı yü kü mlü lükler sonucunda sunulan farklı hizmetlerin homojen hale getirilmesi sağlanmaktadır.
Uzun yıllardır tartıĢılan IMF Türkiye iliĢkileri objektif bir Ģekilde değerlendirild iğinde IMF‟nin bir finans kuruluĢu olduğu gerçeği ön plana çıkmaktadır. IMF borç verirken bu borcun geri ödenmesini garanti altına almak istemektedir. Bu sebeplerle mali disipline ve makro ekonomik istikrarın sağlanmasına önem verilmektedir. Türkiye‟deki sosyal güvenlik kuru luĢları da mali disip linsizliğ in önemli sebeplerinden birini oluĢturmaktadır.
Dolayısıy la zaman geçirilmeden ve toplumsal konsensüs sağlanarak sosyal güvenlik reformu gerçekleĢtirilmelid ir. Sosyal güvenlik reformuy la geçmiĢte yaĢanan pek çok sorun ortadan kalkabilecektir. Sosyal güvenlik sistemi reformu gerçekleĢtirilirken tarafların gerçekçi ve yapıcı b ir b içimdeki yaklaĢımlarıyla sorun görülen ve anlaĢılmayan hususlarda bir an önce uzlaĢ ma sağlanmalıdır.
Sosyal güvenlik sistemiyle ilgili istenilen reformla r gerçekleĢtirildiği taktirde sistemimiz uluslararası standartlara kavuĢmuĢ, mali yapı üzerindeki baskı ortadan kaldırılmıĢ ve IMF‟ye verilen taahhütlerden
birisi daha gerçekleĢ miĢ olacaktır. Sosyal güvenlik reformlarının gerçekleĢmesi sonucunda kamu kesimi açıkları azaltılab ilecektir. Bunların sonucunda IMF stand-by düzenleme leri ülke için kritik öneme sahip olan anlaĢmalar o lmaktan çıkacaktır. Böylelikle bundan sonraki stand-by‟lar daha hafif yükü mlülü klerle gerçekleĢtirilebilecektir.
KA YNAKLAR
ÇalıĢ ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Nisan 2005.
Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform, Ankara.
DPT, Ekim 2001. Kamu Finansmanı Raporu, 2002
Yılı Programı Temel Makroekonomik Hedef ve Politikalar Ġle Kamu Kesimi Genel Dengesinde GeliĢmeler, Yıllık Programlar ve Konjonktür
Değerlendirme Genel Müdürlüğü.
DPT, 2001. Sekizinci BeĢ Yıllık Kalkınma Planı
Sosyal Güvenlik Özel Ġhtisas Komisyonu Raporu,
DPT Yayın No:2592, ÖĠK: 604, Ankara.
DPT, 2000. Uz un Vadeli Strate ji ve Sekizinci
BeĢyıllık Kalkınma Planı 2000-2005, ,Ankara. Holzmann Robert Hinz R ve diğ., February 2005.
Old Income Supoort in The Twenty-first Century: An International Perspective ın Pension System and
Reform, Worl dbank, We b Version. Karacan A, 1997. “Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine
Bazı DüĢünceler”, Ġktisat Yazıları Creative Yayıncılık, Ġstanbul.
Maliye Bakanlığı 2004 Mali Yılı Bütçe Gerekçesi, Muhasebat Genel Müdürlüğü Konsolide Bütçe Aylık
GerçekleĢ meleri
Muter B. ve Gö kbunar R., 1998. “Türkiye‟de Sosyal Güvenlik Sisteminin Makro Sorunları ve Çözü m Önerileri”, Marmara Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Dergisi
Özel Sayı Prof. Dr. Halil Nadaroğlu’na Armağ an,
Cilt:XIV, Sayı:1.
TÜSĠAD, 2004. Türk Emeklilik Sisteminde Reform
Me vc ut Durum ve Alter natif Stratejiler, TÜSĠA D
Yayın No: TÜSĠAD-T/2004-11/382), Kasım 2004. TÜSĠAD, Türkiye’de ĠĢgücü Piyasasının Kurumsal
Yapısı ve ĠĢsizlik, Yay ın No : TÜSĠAD-T/2004-
11/ 381.
Unite d Nations Human De vel poment Re port 2005 , Internati onal Cooper ation at a Crossroads Ai d, Trade and Security in An une qual Worl d, 2005
Yeldan E. ve Köse A., 1999. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Yapısal So runları Üzerine Gö zlemler”,
Mülkiye, Temmu z-Ağustos, Cilt:.XXIII, Sayı:217.
Cansızlar D., “Bireysel Emeklilik Sistemi ve Emeklilik Yatırım Fonları”, ĠĢ veren, Kasım 2003, www.tisk.org.tr/isveren_sayfa.as p?yazi_id=828&i d=49. (27.09.2005)
BANGER G., “Sosyal Güvenlikte Yeniden Yapılan ma Sürecinde SSK‟nın Temel Sorunları ve Uygulama Reformları”, ĠĢveren, Mayıs 2003, www.tisk.org.tr/ısveren_sayfa.as p?yazi_id=715&i d=43. (03.10.2005)
Hazine MüsteĢarlığı, Sosyal Güvenlik Raporu,
http:// www.hazine.g ov.tr/sos yal_guvenlik.pdf,
5.7.2003.
KOÇ M., “Sosyal Güvenliğin Köken i”, ÇalıĢma
Hukuku, Cilt:6, Sayı:2, 2004,
www.ısguc.org/index.php?cilt=6&sayı=2.
(25.09.2005)
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağ lık Sigortası Kanun Tasarısı Genel Gerekçesi, s. 71,
www.c alisma.gov.tr/sgk./sgkk_tasarisi.pdf.
(21.09.2005)
TEKSÖZ T., “Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform”
ĠĢ veren, Mayıs 2003,
www.tisk.org.tr/ısveren_sayfa.as p?yazi_id=719&i d=43. (30.09.2005)
Uğur S. Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Özel
Emeklilik Programlarının Yeri ve GeliĢimi, TĠSK
Yayınları,
www.tisk.org.tr/yayinl ar.as p?sbj=ic&i d=1115.
(28.09.2005)
www,i mf,org/external/countr y/TUR,(27.09.2005)
www.hazine .gov.tr/i mf_iss.htm#13. (20.09.2005)
www.tc mb.g ov.tr/ yeni/iletiimgm/ IMFni yet.html(20.0
9.2005)
www.c alisma.gov.tr.
www.e mekli.gov.tr.
www.muhasebat.gov.tr.