Anonim şirketin yönetilmesine ilişkin kararların alındığı yönetim kurulu toplantılarına, “Bilgi alma ve inceleme hakkı” başlığını taşıyan TTK m. 392’ye göre bütün yönetim kurulu üyelerinin katılma hakkı vardır. Aynı şekilde kısmen veya tamamen elektronik ortamda yapılan yönetim kurulu toplantılarına da bütün yönetim kurulu üyelerinin katılma hakkı bulunmaktadır. Anonim şirketin yönetilmesine ilişkin şirketin uğradığı zararlardan yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu söz
256 Çamoğlu (Poroy/Tekinalp), s. 377; Uysal, s. 327; Bahtiyar, s. 219.
257 Çamoğlu (Poroy/Tekinalp), s. 377; Çevik (Uygulamada Şirketler), s. 416; Bahtiyar s. 219. 258 Coştan, s. 181.
130
konusu olduğu için yönetim kurulu toplantılarına katılma yükümlülüğü aynı zamanda kurul üyeleri bakımından bir hak anlamına da gelmektedir260.
Elektronik ortamda veya fiziki ortamda yapılan yönetim kurulu toplantılarına katılma hakkının ve yükümlülüğünün istisnası ise 6102 sayılı TTK m. 393’te “Müzakereye katılma yasağı” başlığı altında düzenlenmiştir. Müzakereye katılma yasağı ayrıca yönetim kurulu üyesinin anonim şirkete olan sadakat borcunun da bir yansımasıdır261
.
TTK m. 393’te yer alan düzenlemeye göre yönetim kurulu üyesinin anonim şirket ile TTK tarafından kabul edilen bir çıkar çatışması içinde olduğu durumlarda yönetim kurulu toplantısında müzakereye katılmaması beklenmektedir. Ancak TTK m. 393’ün lafzına bakıldığında kanun koyucunun “toplantı” sözcüğü yerine “müzakere” sözcüğünü seçmesi dikkat çekmektedir. Zira Türk Dil Kurumunun (TDK) Güncel Türkçe Sözlüğüne göre toplantı, birden fazla kişinin belirli bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Buna karşılık müzakere ise bir konuyla ilgili fikir alışverişinde bulunma şeklinde tanımlanmaktadır. Bu durumda yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu toplantısına mı katılmayacak yoksa yönetim kurulu toplantısına katılıp müzakerelere mi katılmayacak sorusu akla gelmektedir. Bu noktada TTK gerekçesi açıklayıcı niteliktedir.
TTK m. 393’te müzakere sözcüğü kullanılmasına rağmen gerekçede yönetim kurulu üyesinin anonim şirket ile çıkar çatışmasının bulunduğu konu hakkında karar
260 Kortunay, s. 307.
261 Çakır, s. 131; Ayan, Ö.: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Şirket Yönetim
Kurulu Üyelerinin Sadakat Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün İhlalinin Sonuçları, Ankara 2013, s. 121; Pulaşlı (Esaslar), s. 439; Bahtiyar, s. 250.
131
alınana kadar yönetim kurulu toplantısına ister elektronik isterse de fiziki ortamdan katılamayacağı belirtilmiştir262. Bu durumda toplantı yeter sayısının nasıl
hesaplanacağı ve karar yeter sayısına etkisinin nasıl olacağı konusunda TTK’da belirsizlik hâkimdir. Karahan’a göre müzakerelere katılma yasağı bulunan yönetim kurulu üyeleri anonim şirket ile çıkar çatışması içinde olduğu konu hakkında alınan kararlara ilişkin ne toplantı yeter sayısı ne de karar yeter sayısı hesabına katılmalıdır263
.
İmregün ise çıkar çatışmasının bulunduğu konularda yönetim kurulu üyesinin toplantıya katılabileceği görüşünü savunmaktadır. Ancak yönetim kurulu üyesi çıkar çatışmasının bulunduğu konunun müzakere edilmesine ve oylanmasına katılmamalıdır. Bu şekilde alınan kararda çıkar çatışması bulunan yönetim kurulu üyesi toplantı yeter sayısında hesaba katılmalı ancak karar yeter sayısında dikkate alınmamalıdır264
.
Müzakereye katılma yasağı, 6762 sayılı TTK m. 332’de de yer almaktaydı. Söz konusu hükme göre yönetim kurulu üyesi kendisinin ve 6762 sayılı TTK m. 349’da sayılan yakınlarının –ki bunlar üyenin alt ve üst soyu, eşi ile 3. derece dahil kan ve kayın hısımları, menfaatleri ile ilgili konularda yönetim kurulu toplantısına katılamazlardı. Ayrıca yönetim kurulu üyesi böyle bir durumun söz konusu olduğunu yönetim kuruluna bildirmekle de yükümlüydü. Söz konusu yükümlülüğünü yerine getirmeyen ve müzakereye katılma yasağına aykırı hareket eden yönetim kurulu üyesinin anonim şirketin uğrayacağı zararları tazmin etme yükümlülüğü de bulunmaktaydı.
262 TTK m. 393 gerekçe. 263 Karahan, s. 185.
132
6102 sayılı TTK m. 393/1’deki düzenleme ise 6762 sayılı TTK düzenlemesi ile paralellik göstermekle birlikte iki düzenlemenin birbirinden ayrıldığı noktalar da bulunmaktadır. 6102 sayılı TTK m. 393/1’e göre de yönetim kurulu üyesi; kendisinin, eşinin, alt ve üst soyundan veya üçüncü derece dahil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından birinin, “kişisel” ve “şirket dışı” menfaatiyle anonim şirketin menfaatinin çatıştığı konulara ilişkin müzakerelere fiziki veya elektronik ortam fark etmeksizin katılamaz. Böyle bir çıkar çatışmasının söz konusu olduğuna dair tereddüt hasıl olduğu durumlarda ise kararı yönetim kurulu verir ve yine bu müzakereye de söz konusu kurul üyesi katılamaz. TTK m. 393/1’in son cümlesine göre ise menfaat uyuşmazlığı yönetim kurulu tarafından bilinmiyor olsa bile ilgili kurul üyesi söz konusu durumdan yönetim kurulunu haberdar etmek ve yasağa riayet etmek zorundadır.
TTK m. 393/1’deki hükmün 6762 sayılı TTK’daki düzenlemeden farkı menfaat çatışmasının “kişisel” ve “şirket dışı” olması noktasında ortaya çıkmaktadır265. TTK m. 393/1’in gerekçesinde “kişisel” kavramı ile direkt yönetim
kurulu üyesine veya yakınına olan menfaatin kastedildiği, aksi takdirde üyenin veya yakınının ait olduğu topluluğa ilişkin bir menfaatin “kişisel” olarak atfedilemeyeceği belirtilmektedir266. Gerekçenin devamında menfaatin “şirket dışı” olması gerektiği, yani yönetim kurulu üyesinin kendisinin veya yakınının şirket ile ilgili bir göreve seçilmesi veya görevden alınması vb. durumların “şirket dışı” bir menfaat olmadığı ve bu nedenle yönetim kurulu üyesinin böyle konuların konuşulduğu müzakerelere katılmasının yasak kapsamında olmadığı da belirtilmektir267
.
265 Ercoşkun Şenol, s. 1712. 266 TTK m. 393 gerekçe.
133
TTK m. 393/1’e göre yönetim kurulu üyesi ile hakkında karar alınacak konu arasında çıkar çatışması bulunmadığı halde eğer kurul üyesinin toplantıya katılması dürüstlük kuralına aykırıysa yönetim kurulu üyesi yine elektronik veya fiziki ortamda gerçekleştiği fark etmeksizin yönetim kurulu toplantısına katılmamalıdır. Örneğin, yönetim kurulunda bir üyenin huzur hakkı miktarı belirlenecekse o üyenin toplantıya katılması dürüstlük kuralına aykırı addedilmektedir268
.
TTK m. 393/2’de ise müzakerelere katılma yasağına aykırı hareket eden yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna ilişkin düzenlenmelere yer verilmiştir. Buna göre müzakerelere katılma yasağına riayet etmeyen yönetim kurulu üyesi ile menfaat uyuşmazlığının varlığından haberdar iken menfaat uyuşmazlığı bulunan üyenin yönetim kurulu toplantısına katılmasına itiraz etmeyen veya yönetim kurulu toplantısına katılması yönünde karar alan yönetim kurulu üyeleri de söz konusu menfaat uyuşmazlığı nedeniyle anonim şirketin uğradığı zararları tazmin etmekle yükümlüdür269
. Bahsi geçen maddedeki sorumluluk gerekçeye göre kusur esasına dayanmaktadır ancak yönetim kurulu kararı veya eylemi söz konusu olmadığı için yönetim kurulu üyeleri arasında müteselsil sorumluluk bulunmamaktadır270
.
268 Tekinalp, s. 269. 269 Ercoşkun Şenol, s. 1713. 270 TTK m. 393 gerekçe.
134
H. Elektronik Yönetim Kurulu Toplantısına Özgü Yükümlülükler ve