Aşağıda internet sitesinin kurulumundan sonra gerçekleşen faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesine ait çeşitli örnekler verilmiştir.
Örnek 1:Kume.com.tr sitesi 01.02.2008 tarihinde faaliyete geçmiş ve 10 gün sonra ilk satışı gerçekleşmiştir. Satış tutarı KDV hariç 200 TL'dir. Satılan malın maliyeti 150 TL'dir. Satışı gerçekleşen malın teslimi ile ilgili olarak 10 YTL olan kargo ücreti şirket tarafından ödenmiştir. Bu tutarın 5.90 TL'lik kısmı müşteriden tahsil edilmiştir.
---01/02/2009---
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 104 KREDİ KARTI SLİPLERİ
123 KREDİ KARTLARINDAN ALACAKLAR128 241,9 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR129
760 PAZARLAMA SATIŞ
DAĞITIM GİDERLERİ 10,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.80
191.10 Mal ve Hizmet Alımları KDV
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 200,00 600.02 İnternetten Satışlar 391 HESAPLANAN KDV 36,00 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 5.90 100 KASA 11.80 100.01 TL Kasası ---
Kartlı işlemlerin kayıtlanmasında bazı kaynaklarda ve raporlarda görülen çeşitli hesaplar aşağıdaki şekildedir.
102 BANKALAR
104 KREDİ KARTI SLİPLERİ 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
120 ALICILAR
123 KREDİ KARTLARINDAN ALACAKLAR
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
Kredi kartlarıyla yapılan işlemlerde ilgili kaynaklarda ağırlıklı olarak benimsenen görüş işletmenin ticari işlemleri arasında kredi kartı ile yaptığı satışları önemli bir yer tutuyorsa ilgili işlemlerin “Diğer” başlıklı hesaplarda tutulması tam
128D104 ve 123 numaralı hesaplar TDHP’nda yer almayan hesaplardır.
129127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR Hesabı; İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve
yukarıdaki hesapların kapsamına girmeyen tahsili gecikmiş alacaklar (henüz şüpheli alacak niteliğini kazanmayanlar) ve diğer çeşitli senetsiz ticari alacaklar bu hesapta izlenir. İşleyişi: Yukarıda belirtilen alacaklar bu hesaba borç; tahsil veya mahsup işlemi yapıldığında ilgili hesaplara karşılık, bu hesaba alacak kaydedilir. (2 SIRA NO' LU MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ)
açıklama kavramına ters düşeceğinden bunlarla ilgili “104 KREDİ KARTI SLİPLERİ” veya “123 KREDİ KARTLARINDAN ALACAKLAR” isimli hesapların açılması uygun olacaktır. 10 grubu Hazır Değerler ve 12 grubu Ticari Alacakların ayırımı ise alışveriş bedelinin hesaba geçirilmesinde geçen süreye göre yapılmaktadır. Eğer bedel; bankaların yaptıkları sözleşmelerle belirlenen süre beklenmeden hesaba geçirilecek ise 104 ve 108 no'lu hesapların kullanılması , süre beklenecek ve komisyon ödenmeyecek ise 123 ve 127 no'lu hesapların kullanılması gerektiği görüşü yaygınlık kazanmıştır.
Vade süresi beklenmeden ödenecek komisyonların da çeşitli kaynaklarda farklı hesaplar altında muhasebeleştirildiği görülmektedir. Bu hesaplar aşağıdaki şekilde gösterilebilir.
612 DİĞER İNDİRİMLER
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 653 KOMİSYON GİDERLERİ 659 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
Bu konuda genel kabul gören ödenen komisyonun banka tarafından satıcıya sağlanmış olan ve bankanın kredi kartı kullanıcısından yapacağı tahsilata kadar sürecek olan kredinin faizi şeklinde olduğudur. Bu nedenle bu bedelin banka tarafından tahsil edildiğinde “780 Finansman Gideri” hesabının kullanılması gereklidir.
---01/02/2009--- 621 SATILAN TİCARİ MALLAR
MALİYETİ 150,00
153 TİCARİ MALLAR 150,00
--- Örnek 3: İşletme 01.10.2005 tarihinde 1000+KDV mal satmış, bedelini kredi kartından tek geçiş tahsil etmiştir .
İşletmenin satışlarının %90 'ının kredi kartıyla yapılan satışlardan oluşması ve bedelin 02.10.2009 tarihinde hesaba aktarılmasının istenilmesi durumunda yapılacak kayıt
---02/10/2009--- 104 KREDİ KARTI SLİPLERİ 1.180,00
600. YURTİÇİ SATIŞLAR 1.000,00 391. HESAPLANAN KDV 180,00
---
İşletmenin satışlarının %10 'unun kredi kartıyla yapılan satışlardan oluşması ve bedelin 02.10.2009 tarihinde hesaba aktarılmasının istenilmesi durumunda yapılacak kayıt
--- 02/10/2009 --- 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 1.180,00
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 1.000,00 391 HESAPLANAN KDV 180,00
---
Yüzde 3 komisyon bedeli düşüldükten sonra geri kalan tutar bankadaki hesaba aktarılması ---02/10/2009--- 102 BANKALAR 1.144,60 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 35,40 104 KREDİ KARTINDAN ALACAKLAR 1.180,00 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
---
İşletmenin satışlarının %90 'unun kredi kartıyla yapılan satışlardan oluşması ve bedelin blokaj süresi sonunda hesaba aktarılmasının durumunda yapılacak kayıt
---01/11/2009 --- 123 KREDİ KARTLARINDAN ALACAKLA R 110
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 100 391 HESAPLANAN KDV 10
--- İşletmenin satışlarının %10 'unun kredi kartıyla yapılan satışlardan oluşması ve bedelin blokaj süresi sonunda hesaba aktarılmasının durumunda yapılacak kayıt ---01/11/2009--- 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 110
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 100 391 HESAPLANAN KDV 10
--- Örnek 2: Seval firması 05/03/2009 tarihinde kendilerine ait cabukal.com sanal mağazasından 2.000,00 YTL alışveriş yapan müşterisine bu alışveriş nedeniyle 250,00 TL’lik hediye çeki teslim etmiştir. Müşteri bu çeki daha sonra 08/03/2009 tarihinde mağazadan 250,00 TL’lik alışveriş yaparak kullanmıştır
Hediye Çeklerin Müşteriye Teslimi:
---05/03/2009--- 180. Gelecek Aylara Ait Giderler 250,00
103. Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 250,00
--- Hediye Çeki Karşılığında Mal Teslimi:
---08/03/2009--- 103. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 250,00 600. YURTİÇİ SATIŞLAR 211,86 391. HESAPLANAN KDV 38,14 ---
---08/03/2009--- 760 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ 250,00 180. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 250,00 --- / ---
Örnek 4: Akmartı seyahat acentesi internet üzerinden rezervasyon hizmeti vermektedir. Müşterinin talebi üzerine Antalya’daki önceden kontenjan sözleşmesi yapmış olduğu Kırmızısaray Otelinde müşteri adına 18/06/2009 rezervasyon ve kayıt işlemleri yapmıştır. Müşteri 200 TL.(KDV dahil) tutarında konaklama ücretini havale etmiştir. Kırmızısaray Oteli müşteri A’ya hizmet verdikten 20/06/2009 tarihinde Akmartı seyahat acentesine 120 TL tutarında bir fatura göndermiştir. X seyahat acentesi otele olan borcunu aynı gün banka havalesiyle ödemiştir.
Hizmetin satılması:
--- 18/06/2009 --- 102 BANKALAR 236
102.01 Korubank Çankaya Şubesi
391 HESAPLANAN KDV 36 391.01.Merk.İzmir.Hesaplanan KDV.
600 YURT İÇİ SATIŞLAR 200 600.01 Merkez İzmir Gelirleri 600.01.03.05 Rezervasyon Gel.
--- Hizmetin alınması:
--- 20/06/2009 --- 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. 120
740.01 Merkez/İzmir Hizmet Üretim Maliyeti 740.01.23 Rezervasyon Giderleri 191 İNDİRİLECEK KDV 21,6 191.01 Merkez/İzmir İndirilecek KDV. 320 SATICILAR 141,6 320.01 Merkez/Antalya Satıcılar 320.01.03 Kırmızısaray Oteli ---
Fatura tutarının ödenmesi: ---20/06/2009--- 320 SATICILAR 141,6 320.01 Merkez/Antalya Satıcılar 320.01.03 Kırmızısaray Oteli 102 BANKALAR 141,6 --- --- / ---
Ay sonunda yapılacak kayıt:
--- 20/06/2009 --- 622 SATILAN HİZMET MALİYETİ 141,6
741 HİZMET ÜRETİM .MALİYETİ YANSITMA .HS. 141,6
---
BÖLÜM 3
TÜRKİYE’DE ELEKTRONİK TİCARETİN VERGİLENDİRİLMESİNİN
İNCELENMESİ
3.1. ELEKTRONİK TİCARET VE VERGİ HUKUKU
Bütün devletlerin kamusal harcamalarını karşılayabilmek için bazı gelirlere sahip olması gerekmektedir. Kamu gelirleri, devletin hukuki ve iktisadi egemenliği altında bulunan kimseler arasında, belli kurallara göre dağıtılan mali yükümlerdir. Bu mali yükümler arasında vergi en sağlıklı kamu finansman aracıdır. Böylece değişen ve artan devlet fonksiyonlarına bağlı olarak vergilerin de kamu gelirleri içindeki yeri ve önemi gün geçtikçe artmaktadır. Sonuçta, bir yandan sürekli artış gösteren kamu harcamalarını karşılamak üzere giderek daha fazla ve etkili vergi toplama ihtiyacı doğarken; bir yandan da tahsil edilen vergilerle bazı ekonomik ve sosyal amaçların gözetilmesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. 130
Vergi gelirleri, zaman içerisinde çeşitlilik gösterebilmektedir. Bunlardan bir tanesi de daha 1970’li yıllara kadar gündemde yok iken günümüzde olmazsa olmaz duruma gelen e-ticaretten elde edilen ve edilecek olan vergi gelirleridir.131
Uluslararası gelişmeler tüm küresel toplum için yeni fırsatlar ortaya çıkarmaktadır. Fakat bu durum girişimciler ve ülkeler üzerinde rekabetçi konumlarını sürdürebilmek ve geliştirmek için baskı yaratmıştır. Vergi sistemlerindeki küreselleşme ve elektronik ticaretin büyümesi yüzünden ortaya çıkan sorunlar nedeniyle vergi idareleri de endişe duymaktadırlar.132
Elektronik ticaretin tabiatı gereği neden olduğu zorlukların, hükümetlerin işbirliği ve düzenlemeleriyle çözüleceği düşünülürse bunun uzun süreceği söylenilebilir.
130Aylin İdikut Özpençe ve Özay Özpençe. “Küreselleşme Ve Uluslararası Kuruluşların Ulus-Devletin
Vergilendirme Yetkisine Etkileri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi Cilt: 4, Sayı: 1, 2007, s.3.
131Ali Çımat ve Derya Yayman, “Elektronik Ticaret ve Vergilendirilmesi”, E-Yaklaşım, Sayı: 20, Mart,
2005.
132Frits Bolkesteın, Vat On Electronic Commerce, Transatlantic Policy Network, Brussels 20.09.2000,
OECD başta olmak üzere çeşitli uluslararası kuruluşların yaptıkları çalışmalarla sorunların çözümleri konusunda önemli mesafeler alınmış ve model anlaşmalar hazırlanmıştır. Bu anlaşmalarda vergilendirme konusu kısmen de olsa çözüme kavuşturulmuştur.