• Sonuç bulunamadı

Elazığ’da fıkra anlatma geleneği çok canlı bir şekilde devam etmektedir. Fıkra anlatıcılarının olması buna en güzel örnektir. Elazığ’da fıkralar erkekler tarafından genellikle kahvehanelerde, evlerde, konaklarda; kadınlar tarafından ise genellikle evde ve ev ortamlarında bir araya gelindiğinde anlatmaktadır.

Bugüne kadar Elazığ fıkraları üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar incelendiğinde bunların makale, bildiri, tez ve kitap gibi bilimsel yayınlar yanında sadece fıkra metinlerini bir araya getiren kitaplar olduğu görülmektedir. Ayrıca Elazığ fıkraları televizyon programlarına da konu olmuştur. Elazığ fıkraları üzerine yapılan çalışmalar tarih sırasına göre aşağıdaki gibidir:

1. Saim Sakaoğlu, (1992). Türk Fıkraları ve Nasreddin Hoca “Ağınlı Fıkra Tipi İbik Dayı (Hayatı – Fıkra Tipleri İçindeki Yeri – Fıkraları)”, Konya: Selçuk Üniversitesi Basım Evi.

Bu makalede fıkra tipleri üzerinde durulmuş, o güne kadar yapılan fıkra tasnifleri verilmiş ve sonra da yazar kendi tasnifini ortaya koymuştur. “Sadece yaşadıkları bölgede tanınan tipler” başlığı altında Ağınlı İbik Dayı’nın hayat hikâyesi anlatılmış, fıkraları kısaca incelemiş ve Ağınlı İbik Dayı’nın on altı fıkrasına yer verilmiştir. Derginin bu sayısı, Halil Fikret Alasya’ya Armağan olarak yayımlanmıştır.

2. Ali Berat Alptekin, (1996). “Harputlu Fıkra Tipi; Daldikli’nin Osman Ağa”, Erciyes, 19 (218), 29-32.

Bu makalede Osman Ağa hakkında bilgi verdikten sonra Osman Ağa için anlatılan fıkraları vermiştir. On üç tane fıkra metini verilmiştir. Fıkralar Osman Ağa’nın başından geçen olaylardır. Fıkralar yazıya aktarılırken Elazığ ağız özellikleri dikkate alınmamış, fıkra metinleri İstanbul Türkçesiyle yazılmıştır.

3. İkrami Hangün, (2002). Elazığ Fıkraları (İnceleme-Metin). Basılmamış yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.

Tez metin merkezli hazırlanmıştır. Tezde fıkranın anlamı, Elazığ fıkralarının özellikleri ve Elazığ fıkra anlatma geleneği hakkında bilgi verilmiştir. Tezde 555 tane fıkra derlemiştir. Bu fıkraları Baskil fıkraları, Harput ile ilgili fıkralar, Palu ile ilgili tipler, Ali Rıza Septioğlu Tipi, Nazmi Dayı tipi, gündelik tipler olarak ayırmıştır. Bunlar içerisinde en çok Baskil ile ilgili fıkralar derlendiği görülmektedir.

4. Ekrem Katı, (2005). Elazığ Fıkraları. Elazığ: Çayda Çıra Yayınları.

Bu kitapta iki yüz elli beş tane fıkra derlenmiştir. Fıkralar, fıkra tiplerine ayrılmadan aktarılmıştır. Fıkraların altında derlenen kişinin adı ve soyadı yazılmıştır.

5. Esma Şimşek, (2006). Türk Fıkra Tipleri Arasında Baskilli Fıkra Tipinin Yeri. Mitten Meddaha Türk Halk Anlatıları Uluslar Arası Sempozyum Bildirileri, Gazi Üniversitesi.

Bu bildiride Baskil fıkra tipiyle ilgili bilgiler verildikten sonra Baskil fıkraları verilmiştir. Bu fıkralar hakkında yorumlar yapılmıştır. Baskil fıkra tipinin özellikleri anlatılmıştır. Bu özellikler fıkralarla zenginleştirilmiştir.

6. Gıyasettin Dağ, (2007). Ali Rıza Septioğlu. Elazığ: Doğay Yayıncılık.

Bu kitap biyografik bir eserdir. Bu eserde Septioğlu’nun 42 yıllık politika hayatını anlatan bir eserdir. Bu eserde Septioğlu’nun siyasi hayatı kronolojik sıraya bağlı

kalarak anlatılmıştır. Bu eserde Septioğlu’nun sadece siyasi hayatı değil yakın çevresiyle de olan ilişkileri anlatılır. On beş tane fıkra derlenmiştir.

Bu kitapta Ali Rıza Septioğlu hakkında bilgi ve fıkralar verilmiştir. Fıkraların metinleri verilmekle yetinilmiştir.

7. Fırat TV,( 2008). Yolyemez Dayı Belgeseli, Elazığ.

Bu belgesel yerel bir kanal olan Fırat TV de yayınlanmıştır. Bu belgeselde Nazmi Dayı’nın hayatından, onunla ilgili anlatılan hikâyelerden ve fıkralardan bahsedilmiştir.

8. Yücel Çakmak, (2011). Elazığ’dan Esintiler, Elazığ: Çayda Çıra Yayıncılık.

Bu kitapta Elazığ’ın tarihi hakkında ve Elazığ’da yaşayan önemli şahıslar hakkında bilgiler verilmektedir. Kitap, kent için bir arşiv niteliğindedir. Elazığ'ın ilklerinden bahsedilmektedir. Kitap soru cevap şeklinde yazılmıştır. Söz konusu şahıslar arasında Yolyemez Nazmi Dayı da vardır. Nazmi Dayı’nın hayatından ve kişiliğinden bahsedilmiştir.

9. Vedat Çoban, (2014). Mahallî Fıkra Tiplerimizden Yolyemez Nazmi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 2 (4), 45-50.

Bu makalede Yol Yemez Nazmi hakkında bilgi verdikten sonra onunla ilgili fıkraları aktarmıştır. Makale metin merkezli bir şekilde yazılmıştır. Nazmi Dayı’nın hayatından, kişiliğinden ve Dayı unvanını neden aldığını açıklamıştır. Makalede yedi fıkra metnine yer verilmiştir. Fıkralardan yola çıkarak Nazmi Dayı hakkında bazı çıkarımlarda bulunmuştur.

10. Hamza Ayan, (2015). Elazığ ve Yöresinde İz Bırakmış Siyasi Bir Şahsiyet: Ali Rıza Septioğlu. Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu, Fırat Üniversitesi, Elazığ.

Bu bildiride Septioğlu’nun hayatı, siyasi hayatı ve hayatı etrafında oluşan fıkralar yer almaktadır. Septioğlu’nun siyasi hayatının etrafında oluşan fıkralar gerekçeleriyle anlatılmaktadır. Septioğlu’nun önemli bir şahsiyet olduğu derlenen fıkralarla gösterilmeye çalışılmaktadır. Toplam dört fıkra metnine yer verilmiştir.

11. Eda Tanyıldızı, (2015). Türk Fıkra Tiplerinden Palulu Tipi Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara: Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, (9), 440-448.

Makalede Palu hakkında bilgi verildikten sonra fıkra metinlerine yer verilmiştir. Toplam on bir fıkra metni yer almaktadır. Bu makalede Palu fıkraları; zaman, mekân ve şahıs kadrosuna göre incelenmiştir.

12. İlyas Kayaokay, (2014). Ali Rıza Septioğlu’na Bağlı Olarak Anlatılan Fıkralar Üzerine. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (8), 165-177.

Makalede Septioğlu hakkında bilgi verildikten sonra Septioğlu fıkraları verilmiştir. Toplam dokuz fıkra metni yer almaktadır. Bu fıkralardan yola çıkarak Septioğlu’nun yaşamı hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur.

13. Gülda Çetindağ Süme. “Elazığ Mahallî Fıkra Tipi: Perçençli Hayriye Hanım” yayına hazır makale.

Bu makalede Elazğ’ın Perçenç mahallesinde yaşayan Hayriye Hanım hakkında söylenen fıkralar yer almaktadır. Hayriye Hanım’ın gündelik hayatta başından geçen olaylar anlatılmıştır. Olaylar sayesinde mizah oluşturulmuştur.

Yukarıda söz konusu edinilen çalışmalar metin merkezlidir. Elazığ fıkralarının bağlamsal açıdan incelenmesi tezi yapılan diğer çalışmalardan ayırmaktadır.