KOAH‟lı hastaların M. Pektoralis major ve minor (Omuz horizontal adduksiyonu), M. Deltoideus (Omuz fleksiyonu ve abduksiyonu), M.Triceps Brachii (Dirsek ekstansiyonu), M.Biceps Brachii (Dirsek fleksiyonu), M.Trapezius (Skapular elevasyon), M. Latissimus dorsi (Omuz hiperekstansiyonu) kaslarına 8 hafta boyunca, 3 gün/hafta, 1RM % 40-50‟si arasında, 3 set/seans, 8-12 tekrarlı toplam 23 seans serbest ağırlıklarla kuvvet eğitimi yapılmıştır. KOAH‟lı hastalarda farklı şiddetlerde yapılan kuvvet eğitimini karşılaştıran çalışmalar olmadığı için, ACSM‟nin önerilerinin uygulanması tavsiye edilmektedir (65) . Eğitim iş yükü, bu nedenle ACSM‟nin 2011 yılında yayınladığı önerilere göre bireyselleştirilmiştir (64) . Eğitim; her bir egzersiz için başlangıç iş yükünde 8 tekrarlı olarak uygulanmaya başlanmıştır. Sonraki egzersiz seanslarında, hasta aynı yükle 12 tekrarı rahat bir
şekilde yapılabilene kadar egzersiz tekrar sayısı artırılmıştır. Ardışık iki eğitim seansında, tüm setlerde aynı yükle >12 tekrar sayısı rahat bir şekilde yapılabildiği zaman ve eklem veya şiddetli kas ağrısı, dispne ve/veya kol yorgunluğu rapor edilmiyorsa yük artırılmıştır ve hasta bu yeni yükü 8 tekrarlı olarak uygulamıştır. Yükler, hastanın toleransına göre haftalık 250 veya 500 gr. artırılmıştır. Birey daha güçlü oldukça aynı yükle daha fazla tekrar sayısı mümkün olmaktadır ve aynı yükle rahat bir şekilde >12 tekrar sayısıyla çalışılabildiği zaman yük artırılmaktadır. Egzersizin volümü ve şiddeti arasındaki ters ilişkiden dolayı, yükteki artış tekrar sayısında azalmayı gerektirmektedir. Egzersiz şiddeti ve volümünde yapılan bu değişikliklerle 8 hafta boyunca eğitim ilerletilmiştir (67) . KOAH‟lı hastalarda primer olarak değişen derecelerdeki dispne ve/veya oksihemoglobin desatürasyonundan dolayı setler arası ideal dinlenme aralığını belirlemek zordur ve pratikte 2-3 dk. gerekli olabilmektedir (109) . KOAH‟lı ve sağlıklı kişilerde egzersiz eğitimi ile ilgili rehberlerle uyumlu olarak, setler arası 2-3 dk. dinlenme aralığı verilmiştir (64,109) . Her seansta, eğitim öncesi ve sonrası kol ergometresi ve germe egzersizleri ile ısınma ve soğuma yapılmıştır. Her egzersizden önce ve sonra, hastaların pulse oksimetre ile KH ve SpO2 değerleri ölçülmüş, modifiye Borg skalasına göre dispne ve kol yorgunluğu algılamaları kaydedilmiştir. Ayrıca her eğitim seansından önce ve sonra ve eğitim seansı içinde hastaların kan basınçları ölçülerek takip edilmiştir.
Eğitim; solunuma yardımcı ve/veya GYA sırasında desteksiz olarak kolların hareketini sağlayan, omuz kuşağını destekleyen kasları içermiştir. Üst ekstremite kuvvet eğitiminde kullanılan egzersizler şunları içermektedir (13,110,111) :
1.Egzersiz (Omuz horizontal adduktörleri): Hastadan sırtüstü yatarkençalışılan taraf
omuz frontal düzlemde 90° abduksiyonda ve dirsek 90° fleksiyonda serbest ağırlığı tutarken, dirseklerini horizontal düzlemde adduksiyona getirmesi, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.9).
Şekil 3.9. Omuz horizontal adduktörleri kuvvetlendirme egzersizi
2. Egzersiz (Omuz fleksörleri):Hastadan oturma pozisyonunda çalışılan üst ekstremite ekstansiyonda ve adduksiyonda ve avucu aşağı bakacak şekilde serbest ağırlığı tutarken, sagital düzlemde kolunu 90° öne doğru kaldırması, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.10).
Şekil 3.10. Omuz fleksörleri kuvvetlendirme egzersizi
3.Egzersiz (Omuz abdüktörleri): Hastadan oturma pozisyonunda çalışılan üst
ağırlığı tutarken, frontal düzlemde kolunu 90° yana doğru kaldırması, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.11).
Şekil 3.11. Omuz abduktörleri kuvvetlendirme egzersizi
4. Egzersiz (Dirsek fleksörleri): Hastadan oturma pozisyonunda çalışılan üst
ekstremite ekstansiyonda ve adduksiyonda ve omuz eksternal rotasyonda avucu öne bakacak şekilde serbest ağırlığı tutarken, dirseğini toraksa yakınlığı koruyarak bükmesi, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.12).
5. Egzersiz (Dirsek ekstansörleri): Hastadan sırtüstü yatarken çalışılan taraf omuz sagital düzlemde 90° fleksiyonda ve dirsek tamamen fleksiyonda ve avucu aşağı bakacak şekilde serbest ağırlığı tutarken, dirseğini tamamiyle düzelterek ağırlığı kaldırması, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.13).
Şekil 3.13. Dirsek ekstansörleri kuvvetlendirme egzersizi
6. Egzersiz (Skapular elevatörler): Hastadan ayakta iken üst ekstremiteler ekstansiyonda ve adduksiyonda ve avuçlar içe bakacak şekilde serbest ağırlığı tutarken, omuzlarını kulaklarına çekerek ağırlıkları bilateral kaldırması, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.14).
7. Egzersiz (Omuz ekstansörleri): Hastadan ayakta iken üst ekstremiteler ekstansiyonda ve adduksiyonda ve avuçlar arkaya bakacak şekilde serbest ağırlığı tutarken, omurga düzgünlüğünü bozmadan kollarını arkaya doğru kaldırarak ağırlıkları bilateral kaldırması, 5 sn. tutması ve tekrar başlangıç pozisyonuna dönmesi istendi. Ağırlık kaldırılırken nefes verildi, indirilirken nefes tekrar alındı. Setler tamamlandıktan sonra, aynı hareket diğer ekstremitede tekrar edildi (Şekil 3.15).
Şekil 3.15. Omuz ekstansörleri kuvvetlendirme egzersizi