Ekstansiyon: Vajen çıkımı yukarı ve öne doğru olduğu için bebek başının çıkabilmesi için ekstansiyon yapması gerekmektedir. Baş inmeye devam ederken perine kabarır

ve taçlanma oluşur. Taçlanma bebek başının en büyük çapı vulvadan tamamen gözükmesiyle gerçekleşir. Annenin kontrollü ıkınmaları ve doğuma yardım eden sağlık personelinin perineyi koruması doğumu kolaylaştırır. Ekstansiyonun tamamlanması ile bebek başı perineden tamamen çıkar. Bu aşamada hemen bebeğin ağız ve burunu gaz kompres ile temizlenerek kandan arındırılmalıdır. Daha sonra da bebeğin boyunu kontrol edilerek göbek kordonu boyun etrafında ise gevşetilerek bebeğin başından kurtarılmalıdır. Eğer, boyun etrafına çok sıkı bir şekilde dolanmış ise iki klemple tutularak iki klemp ortasından kesilmelidir.

79

6.Dış Rotasyon: Bebek başının doğumundan sonra, baş dış rotasyon yaparak angaje olduğu pozisyona gelir. Böylece omuzlar da başın indiği yolu takip ederek çıkıma gelir.

Önde gelen omuzun doğumuna başı hafifçe aşağı çekerek yardımcı olunur.

Arkada gelen omuzun çıkarılması için de baş hafifçe yukarı çekilir. Bu aşamada aırı güç kullanımı brakiyal pleksus zedelenmesine yol açar. Bu manevraları takiben vücut, bacaklar hafif bir çekme işlemi ile doğar.

Şekil 1 – Doğum sırasında başın yaptığı hareketler (Sol oksiput anterior geliş)

80

Doğum evde veya birinci basamak bir sağlık merkezinde gerçekleşecek ise, uygun bir ortamın sağlık çalışanları tarafından hazırlanması gerekir.

Normal Doğumun Gerçekleştirileceği Ortamın Özellikleri,

ƒ Temiz

ƒ Işıklandırma yeterli

ƒ Yeterli ısıda

ƒ Hava akımı olmayan

ƒ Gebenin mahremiyetine saygılı

ƒ Sakin ve rahatlatıcı

ƒ Gebe istiyorsa eş veya diğer bir aile bireyinin bulunmasına izin verilmesi Doğum İçin Aşağıdaki Malzemelerin Hazırlanması Gerekir:

ƒ Doğum setinin açılacağı temiz ve kuru bir sehpa veya yüzey

ƒ Normal Doğum Seti (Steril) (Bkz. Acil Obstetrik Bakımda Sevk Oturumu)

ƒ Steril eldiven

ƒ İdrar sondası

ƒ Enjektörler

ƒ Oksitosik ajanlar

ƒ Antiseptik solüsyon

ƒ Tansiyon aleti

ƒ Fötoskop

ƒ Termometre

ƒ Partograf kağıdı ve kalem (Kayıtlar için)

ƒ Serum seti ve serum ( Özel durumlar için)

ƒ Sağlık personeli için koruyucu bir önlük

ƒ Atıkların konulacağı bir plastik torba

ƒ Gebe ve bebek için örtü ve battaniye

ƒ Pedler

ƒ Radyan ısıtıcı

ƒ İnfant ambu

ƒ Bebek laringoskop seti

ƒ Puar veya mekanik aspiratör

ƒ Kaynamış ve ılınmış temiz su (Perine temizliği için)

ƒ Doğum takibinin, doğum saatinin ve Apgar skorlarının kaydedilebilmesi için saat Ev Doğumu Yapacak Gebelerde Yukarıdaki Listeye Ek Olarak Aşağıdakilerin Hazırlanmış Olması Gerekmektedir:

ƒ Doğumun gerçekleştirileceği temiz, sıcak bir mekan

ƒ Annenin altına serilebilecek temiz bir muşamba örtü

ƒ Bebeği kurulama bezleri

ƒ El yıkanabilek uygun şartlar

ƒ Doğumda sağlık personeline yardımcı olabilecek bir kişi

ƒ Hastanın temizlenmesi ve plasentanın konulması için en az iki plastik kap

81

Normal Vajinal Doğum Gerçekleştirme Basamakları:

1. Ortamı hazırlayınız.

2. Gerekli malzemeleri hazırlayınız.

3. Anneye gerekli açıklamayı yaparak onayını alınız.

4. Ellerinizi yıkayıp kurulayınız.

5. Önlüğünüzü giyiniz.

6. Doğum setini temiz ve kuru bir yüzeye yerleştirerek açınız.

7. Elleri tekrar yıkayıp kurulayınız.

8. Eldivenlerinizi giyiniz.

9. Perineyi örtünüz.

10. Perineyi önden arkaya doğru temizleyiniz.

11. Anusu bir pedle kapatınız.

12. Hastayı ıkınmaya teşvik ediniz.

13. Perine taşlandıkça bir elle anusu pedle kapatırken diğer elle başın çıkımına yardımcı olunuz.

14. Başın doğumundan sonra anneye ıkınmayıp nefes almasını söyleyiniz

15. Başın kurtulmasıyla birlikte boyun çevresinde göbek kordonu olup olmadığını kontrol ediniz.

16. Kordon mevcut ise gevşeterek bebeğin başından kurtarınız.

17. Kordon bebeğin başını sıkı bir şeklide sarıyorsa iki klemp uygulayarak göbek kordonunu iki klemp arasından kesiniz ve bebeğin boynunu göbek kordonundan kurtarınız.

18. Bebeğin başının eksternal rotasyonunu gözleyiniz.

19. Bir sonraki kontraksiyonda anne ıkınmaya başladığında bebek başının iki yanına ellerinizi koyarak aşağı doğru hafifçe çekerek önde gelen omuzu doğurtunuz.

20. Arkada gelen omuzu başı hafifçe yukarı çekerek doğurtunuz.

21. Bebeğin vücudunu ve ekstremitelerini lateral fleksiyon uygulayarak yukarı doğru hafifçe çekiniz.

22. İki steril klemp ile göbek kordonunu fetal karından 4-5 cm uzaktan tutunuz ve arasından steril bir makasla kesiniz.

Okuma Parçası:

Annenin Eylem Sırasındaki Pozisyonu

Araştırmalar annenin eylem sırasında rahat edeceği pozisyonu korumasının ağrı toleransını arttırması, daha az rahatsızlık vermesi, ikinci evreyi kısaltması, daha az perine yaralanmasına yol açması, daha kolay ıkınma, yüksek 1. ve 5.dakika Apgar skoru sağlaması açısından yararları olduğunu göstermiştir. Ayrıca araştırmalar litotominin rutin kullanımının zararlı olduğunu göstermiştir. Uzun süreli litotomi pozisyonu perine yırtığı sıklığını arttırmakta, 2. evrenin uzamasına yol açmakta, epizyotomi uygulama sıklığını arttırmakta ve kadında rahatsızlık hissi oluşmasına neden olmaktadır. Lohusalık döneminde bu pozsiyona bağlı bacaklarda sinir hasarı ve artmış sırt ağrısı bildirilmiştir.

82 Doğumun İkinci Evresinde Nefes Tutulması

Kadınların servikal açıklıkları tamamlanmadan ıkınma hissi duyup ıkınmaya başlamaları halinde serviks ödemli bir hale gelerek doğumun 1. ve 2. evresini uzatmaktadır. Bazı kadınlar ise ikinci evre başlamış olmasına rağmen bebeğin başı perineden gözükmeye başlayıncaya kadar ıkınma hissi duymamaktadırlar. Bu nedenle ikinci evreyi de pasif ve aktif faz olarak ikiye ayıran araştırıcılar vardır

İkinci evrenin aktif fazında anneye ne zaman ve nasıl ıkınacağı söylenmediği durumlarda kadınların büyük kısmı 4-6 saniye süren 4-5 ıkınmadan öte efektif bir ıkınma uygulayamamaktadır. Bunun yanısıra gebenin yorulmasına bağlı olarak ıkınmaya harcadığı zaman azalmaktadır. Buna karşılık annenin uzun süreli nefes tutması da fötal hipoksi ve pelvik taban hasarına yol açmaktadır. Sonuç olarak gebenin ayaklarını karnına çekerek, nefesini tutmaksızın ıkınma hissi geldikçe ıkınması önerilmektedir. Supin pozisyonda gebenin nefesini tutarak ıkınması anne ve bebek için zararlı olabileceğinden artık önerilmemektedir.

Perine Yaralanmaları

Perinenin bütünlüğünü koruması doğum açısından önemli bir role sahiptir. İdrar ve gaita kontinansının sağlanması, karıniçi basıncın korunması böylece de normal peristaltik hareketlerin korunarak normal cinsel fonksiyonların devamlılığını sağlar.

Epizyotomi, perine masajı, postür üçüncü trimesterde perine masajı, ıkınma yöntemleri doğum sırasında ortaya çıkan perineal travmayı etkileyen faktörlerdir. Araştırmalar çömelme pozisyonunda ıkınmanın doğum sırasında ortaya çıkan perine yaralanmasını azalttığını göstermiştir.

Göbek Kordonunun Kesilmesi

Göbek kordonunun klemplenmesi için en uygun zamanın ne zaman olduğunu araştıran çok sayıda çalışma vardır. Bugünkü bilgilerimiz, Rh-rh vakaları hariç göbek kordonunun doğumu izleyen bir- iki dakikanın yani kendi pulzasyonunu kaybettiği aşamada klempe edilmesi gerektiği şeklindedir. Bu şekilde yenidoğana yeterince kan geçişi olacak ve özellikle preterm ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde daha da önem kazanan anemi gelişimi önlenmeye çalışılacaktır.

OTURUM DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Verteks gelişinde bebek başının hareketleri sırası ile nelerdir?

a. Fleksiyon, angajman, dış rotasyon, iç rotasyon

b. Angajman, fleksiyon, iniş, iç rotasyon, ekstansiyon, dış rotasyon c. İniş, angajman, fleksiyon, dış rotasyon, ekstansiyon, iç rotasyon d. Angajman, iniş, iç rotasyon, dış rotasyon, ekstansiyon

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi doğru değildir?

a. Multiparlarda baş doğumdan 2 hafta öncesine kadar angaje olmalıdır.

b. Omuzların hızla ve kuvvetle çekilmesi brakiyal pleksus zedelenmesine neden olabilir.

c. Braxton-Hicks kontraksiyonları yalancı doğum ağrılarıdır.

d. Amniyotomi sadece belli koşullarda uygulanmalıdır.

83 KAYNAKLAR

1. Ana Sağlığı ve Aile Planlaması El Kitabı. TC Sağlık Bakanlığ Ana Çocuk Sağlğı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü 6.Baskı 1995.

2. Yüksek Riskli Gebelik ve Doğum El Kitabı. Gilbert ES, Harmon JS. Çeviri Editörü: L.Taşkın (İkinci baskıdan çeviri) Palme Yayıncılık 2002.

3. Williams Doğum Bilgisi El Kitabı. Leveno KJ, Cunningham FG, Gant NF, Alexander JM, Bloom SL, Casey BM, Dashe JS, Sheffield JS, Yost NP. Çeviri Editörü: L.S.Önderoğlu Güneş Kitabevi 2004.

4. Doğum Bilgisi. Kazım Arısan. Çeltüt Matbaacılık 1984.

5. WHO Care in Normal Birth: A Practical Guide Maternal and Newborn Health/Safe motherhood Unit, Division of Reproductive Health World Health Organization Geneva, 1996.

6. Allen et al Pelvic floor damage and childbirth: A neurophysiological study British J of Obstet and Gynaecol 102 pp448-53, 1990.

7. Barnett MM, Humenick SS Infant outcome in relation to second stage labour pushing method. Birth 9 (4) pp221-8 ,198).

8. Dhar G, Bhat R) Evaluation of modern and traditional methods of delivery position. J Obstet Gynaecol India Feb 1-6, 1989.

9. Enkin et al A guide to effective care in pregnancy and childbirth 3^rd ed Oxford. Oxford University Press, 2000.

10. Flynn P, Frankiek J, Janssen P, Hannah WJ, Klien MC. How can second stage management prevent perineal trauma? Critical review. Can Fam Physician 43 (1) pp73-84, 1997.

11. Labrecque M, Baillargeon L, Dallaire M, Tremblay A, Pinault JJ, Gingras S.

Association between median episiotomy and severe perineal lacerations in primiparous women CMAJ 156 (6) pp797-802, 1997.

12. Lorenz N, Nougtara A, Garner P Episiotomy in Burkina Faso Trop Doctor 28 (2) pp83-85, 1998.

13. Mayberry et al Maternal fatigue: Implications of second stage labour nursing care J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 28 (2) 175-81, 1999.

14. McKay SM, Roberts JE Second stage of labour: What is normal? J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 14 pp101-6, 1985.

15. Nikodem VC. Upright verses recumbent positions during the second stage of labour IN: Enkin M, Keirse MJNC, Renfrew MJ, Neilson JP (eds) Preganacy and Childbirth Module of the Cochrane Database of Systematic Reviews issue 2 BMJ Publishing London, 1995.

16. Sleep JM, Grant A West Berkshire perineal management trail: Three year follow up British Journal Medicine 295 pp749-75, 1987.

17. hompson A. Maternal behaviour during spontaneous and directed pushing in the second stage of labour Journal Advanced Nursing 22 (6) 1027-10341995.

18. Tiran.D. Bailliere’s Midwives’ Dictionary. Bailliere Tindall. London, 1997 9th Ed).

84

NORMAL DOĞUM ÖĞRENİM REHBERİ

Belgede GÜVENLİ ANNELİK (sayfa 84-90)