Edebî İnceleme ve Tenkit

Raif Necdet’in Musâhabe-i Edebiye adlı mühim yazıları 25-30. sayıların tamamında yer almıştır. Yazılarda dönemin edebiyat anlayışı ve üslûbu, bizde70[*] ve Avrupa’da edebî faaliyetler değerlendirilmiştir. 25. sayıda çıkan yazıda tenkit meselesi üzerine durulmuş, tenkidin bizdeki durumu değerlendirilmiştir. Sanat’ın ne olduğu sorgulanmış, Rus edibi Tolstoy’dan ve onun eserlerinden bahsedilmiş. “Salon

Köşelerinde” ve “Tarih-i Edebiyat-ı Osmanîye” eserleri üzerine değerlendirmelerden

söz edilmiştir. Devamındaki 26. sayıda Tolstoy’un saadet anlayışına yer verilmiş, buna göre saadetin temelinde; tabiatla ilişki içinde olmanın, çalışmanın, aile saadetinin bulunduğuna değinilmiştir. 27. sayıda Recaizade Mahmut Ekrem’in “Nejat Ekrem”inin güzelliğinden, 28. sayıda Halide Salih [Halide Edip Adıvar]’in “Harap Mabetler”inden ve yazarın kadın olarak başarısından takdirle söz edilmiştir. 29. sayıda gazetelerimizin siyasi yazılarla dolu olmasına, Mehmet Akif Ersoy’un “Safahat”adlı eserinin önemine dair fikirlere yer verilmiştir. Yazarın eserlerinden bölümler verilerek yazar ve eserleri değerlendirilmiştir. 30. sayıda sanat ve sanatın önemi vurgulanmış, Haluk’un Defteri ve Tevfik Fikret’in edebî kişiliği, üslubu üzerinde yoğunlaşılmıştır.

Faik Sabri’nin Paris Musâhabeleri derginin 25, 27, 28 ve 29. sayılarında karşımıza çıkmaktadır. 25. sayıda bizde sanayi-i nefîsenin olmayışı, Batılı milletlerin sanat etkinlikleri, yazarın müzeleri gezerken ressam ve tablolara yönelik yaptığı değerlendirmeler ve sanatsal önerileri yazının içeriğini oluşturmaktadır. 27. sayıda Paris’teki Louvre Müzesi’ne yapılan gezi ve karşılaşılan şeyler üzerine yapılan değerlendirmelere; 28. sayıda Paris’teki Opera Binası’nın ayrıntılı tasvirine yer verilmiştir. 29. sayıda ise Versaille Sarayı ve ihtimaşı üzerine ayrıntılı bir edebi sohbete yer verilmiştir.

Safvet Nezihi’nin 25.sayıdaki Mahsûl-i Tedkik ve Tetebbu; yine aynı

70_{[*] Dergide yer alan inceleme yazılarının birçoğunda bizde kelimesine yer verilmiş, ilgili yazının}

içeriğine uygun olarak Osmanlı’daki ve Batı’daki durum, karşılaştırılmıştır. Yazı içeriğindeki ifadeler değerlendirildiğinde; tenkit, sanat, tiyatro, kadınlara hak gibi konularda yazarlarca Batı’nın üstünlüğünün kabul edildiğine yönelik bir tutum sergilendiği ortaya çıkmıştır.

yazarın 26, 27, 28 ve 29.sayılarda çıkan Mahsûl-i Mütâlaa ve Tetebbu Tiyatrolar ve

Tiyatrolarımız/Tiyatro Kitaplarımız adlı yazıları dergide yer alan mühim

yazılardandır. 25. sayıdaki “Mahsûl-i Tedkik ve Tetebbu”da, hayvanseverlik üzerine kaleme alınmış fikirlere ve hayvanları koruma bilincinin bizde olmaması üzerine eleştirel ifadelerin bulunduğu bir içeriğe rastlamaktayız. Yukarıda bahsettiğimiz gibi dergideki birçok inceleme ve tenkit yazısında kullanılan ifade “bizde de olsaydı…” şeklindedir ve bu konudaki eksikliğe parmak basılmaktadır. Encümen-i Daniş’te Bir

Fransız Kadın başlıklı yazıda feminizmin izleri görülür. “Mahsûl-i Mütâlaa ve Tetebbu” Tiyatrolar ve Tiyatrolarımız/Tiyatro Kitaplarımız adlı yazılarda, tiyatro

tarihine, tiyatro sanatına ve bu alanda atılan adımlara, tiyatro bina yapımına ve Osmanlı’da bunun için ayrılan bütçeye, tiyatro piyesi yazma alanına ve bizdeki tiyatro yazarlarına, Fransızca’dan adapte edilen eserler gibi konulara değinilmiş bu konular üzerinde yapılmış ayrıntılı değerlendirmeler ile Osmanlı ve Batı karşılaştırılmıştır. 26. ve 27. sayıda Osmanlı’daki tiyatro binalarına önem verilmediğine ve bunların birer salaş olduğuna vurgu yapılmış, Paris’teki Opera Binası’nın ve Fransız sanat anlayışının övüldüğü görülmüştür.

Yusuf Akçura’nın kaleme aldığı “Lev Nikolayeviç Tolstoy” adlı yazı derginin 26. ve 27. sayılarında karşımıza çıkmaktadır. Bu sayılarda Tolstoy’un dimağından, sanatından, Lev’in çocukluğundan, aldığı eğitim ve aile yaşamından, ailesinin Rusya’daki mevkisinden, yetişkinlik yıllarına denk gelen Kazan’da bulunduğu süreçteki Rousseau etkisinden, Kafkasya yıllarından ve köy yaşamına yaklaşımından bahsedilmiş yazar bu yönleriyle etkili bir şekilde değerlendirilmiştir.

Ertuğruloğlu imzasıyla kaleme alınan ve derginin 26, 27, 28 ve 29. sayılarında yer alan “Kadınlara Hak” kadınların toplumdaki yeri, kadınların seçme ve seçilme hakları ve kadınların özgürlük haklarının dile getirildiği mühim yazılardandır. Yazı içeri irdelendiğinde, kadının hak ve özgürlük sahibi olması durumunda; eş ve anne olmak, evine bakmak gibi temel görevlerini yerine getiremeyeceği görüşü ve kadının çalışma hayatına girmesiyle hem kendisinde hem de eşinde oluşturacağı rekabet duygusunun “zarar verici” nitelikte olacağı fikri yazar tarafından reddedilmektedir. Ayrıca yazılarda Avrupa ülkelerinin ve Amerika’nın

kadın haklarına yaklaşımı ayrıntılı olarak okurlara aktarılmıştır.

Selahaddin Asım tarafından kaleme alınan ve derginin 27. sayısında yayımlanan “Hayat-ı Âile”de esasen evlilikte kadın ve erkeğin müşterek olması gerektiği, eşlerin birbirlerine maddi ve manevi yönden destekçi olmalarının kati lüzumu, kadın ve erkeğin toplum önünde eşit olmasının önemi vurgulanmış eserde aile mefhumunun saadetine dair fikirlere yer verilmiştir.

Ubeydullah Esad tarafından kaleme alınan “Kadınlarımızın Mevk-i

İctimâiyyesi” derginin 28. sayısında yer alır. Yazar, kadınların hem toplumdaki

yerlerinin ne olduğuna hem de kadınların hisleri ve ruhî duygularının önemine yönelik sunduğu yazısıyla dikkat çekmektedir. Ubeydullah Esad, makalesinin son satırlarında kadınlara seslenmekte her türlü sorunları için Resimli Kitap dergisine yazı yazmalarını önermektedir. 71 _{Ubeydullah Esad’ın bu yazısına 29. sayıda Mekteb-} i terakkî yalılar kısmı Muallimlerinden Aliye imzalı “Kadınların Mevki-i

ictimâiyyesi Münasebetiyle” başlıklı mühim bir yazı gelmiştir. Bu yazıda derginin

kadınlığı ilgilendiren bir inceleme yazısına yer vermesinden duyulan memnuniyet dile getirilmiştir.

A.K. imzasıyla 30. sayıda “Mahsul-i Mütâlaa ve Tetebbu/Kadınlarımız

Arasında” başlıklı yazı ile karşılaşmaktayız. Aynı sayıda Safvet Nezihi tarafından

yazılan “Seyahat-i Havâiyede Muvaffakıyât” toplumsal gelişmelerden ve ülkecek bu gelişmelerin neresinde olduğumuzdan haber veren bir yazı yayımlanmıştır.

29. sayıda Doktor Edhem’in yazdığı “İrade-i Ahlakiye” adlı yazıyla karşılaşmaktayız. 30. sayıda Ahmet Refik [Altınay] “Doktor Karaçon İmre” başlıklı yazısını yayımlamıştır. Yine aynı sayıda Doktor Edhem imzasıyla kaleme alınan “Esaret ve İstiklâl” başlıklı yazıyı görmekteyiz.

71 _{Kahraman Bostancı, “II. Meşrutiyet Zamanında Yayımlanan Resimli Kitâb Mecmuasında Kadına}

Bakış Açısı ve Bu Bakış Açısının Cumhuriyet ve Günümüze Etkileri”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S.2, Aralık 2009, s. 235-236.

Bedi Nuri’nin 26. sayıda yazdığı “Hutûr”; 30. sayıda “Bazı Kavânîn-i

Rûhiye” adlı yazılarıyla karşılaşıyoruz. Said Cemil tarafından felsefe konulu

“Ulûm-ı Hayâtiyyeden Bir Yaprak Gâiyyet-i Hayattiye-i Rûh” başlıklı yazı 25. sayıda karşımıza çıkmaktadır. Bu yazıda Said Cemil, Darwin’den başlayarak yaşamı izah etmeye çalışmış hem madde ve manâ arasındaki ilişkiyi hem de varlık kavramını anlatmış, Batı’daki Finalite kavramına karşılık gelen Gâiyyet kavramının ne olduğunu açıklamıştır.