7E ÖĞRENME MODELİNE UYGUN DERS PLANLARI
1.HAFTA
Dersin Adı: Fen ve Teknoloji Sınıf:7-Deney grubu
Ünitenin Adı/No: Maddenin Yapısı ve Özellikleri/4.Ünite
Konu: Atomlar Birbirine Bağlanabilir, Atom Altı Tanecikleri Keşfedelim Önerilen Süre:3 Ders Saati
Öğrenci Kazanımları
2.1.Birbiri ile temas halinde olan atomları ‘bağlı atomlar’ şeklinde niteler.
2.2.Sürtme ile elektriklenme olayına dayanarak atomun kendinden daha basit
ögelerden oluştuğu çıkarımını yapar (BSB 8).
2.3.Atomun çekirdeğini, çekirdeğin temel parçacıklarını ve elektronları temsili
resimler üzerinde gösterir.
Öğretme-Öğrenme Yöntem ve Teknikleri
Tartışma, Soru Cevap, Modelleme, Deney
Kullanılan Eğitim Teknolojileri, Araç-Gereç ve Kaynakça
İlgili etkinliklerde kullanılan araç ve gereçler
Öğretme - Öğrenme Etkinlikleri
1.MERAK UYANDIRMA (ENGAGE):
Derse 6.sınıfta öğrendikleri atom kavramı hatırlatılarak başlangıç yapılır.
Atom modellerinde küre şeklinde gösterilen atomlar gerçekte içi dolu küreler midir?
Bazı madde modellerinde atomların ayrı ayrı, bazılarında bitişik şekilde gösterilmesinin nedeni nedir?
108
Bilim insanlarının atomun yapısı hakkındaki düşünceleri zamanla değişmiş olabilir mi? Neden?
Bu sorular sorularak ve atom modelleriyle ilgili resimler gösterilerek öğrenciler konu ile ilgili düşünmeye sevk edilir.
2.KEŞFETME (EXPLORE) :
Bağlı atomlar arasındaki mesafe ile bağın kuvveti arasındaki ilişki olup olmadığı öğrencilerle tartışır. Daha sonra ‘Atomlar ve Moleküller Birbirine Nasıl Bağlanır?’ etkinliğini yapmaları istenir(ETKİNLİK 1.1). Etkinlikle ilgili çalışma kağıdını doldurmaları istenir.
3.AÇIKLAMA (EXPLAİN) :
Bu aşamada öğrencilerin deneyimlerinden yola çıkarak yeni kavramları öğrenmeleri beklenmektedir. Bu amaçla öğrencilere 6.sınıfta ve 7.sınıfın 3. Ünitesinde öğrendikleri elektriklenme konusuyla ilgili bildiklerini kısaca sunmaları istenir. Daha sonra ‘Elektriklenmenin Atomlarla İlgisi Nedir?’ etkinliğini yapmaları istenir (ETKİNLİK 1.2).
Sürtünme ile elektriklenme sonucu cisimlerin elektrikle yüklenmesinin sebebi anlatılır. Atomun daha küçük parçalardan oluştuğu açıklanır.
4.GENİŞLETME (EXPAND):
Bu aşamada öğrencilerin öğrendikleri yeni kavramları yeni durumlara uygulamaları istenir. Ayrıca konunun detaylarına inilerek somut örnekler oluşturulmaya çalışılır. Bu amaçla ‘Atomda Elektronları Bir Arada Tutan Nedir?’ etkinliği yaptırılır ve bu etkinlik sonucunda çalışma kağıdını doldurmaları istenir (ETKİNLİK 1.3).
5.İLİŞKİLENDİRME (EXTEND) :
Bu aşamada öğrencilerin öğrendikleri kavramları günlük hayatla
ilişkilendirmeleri istenir. Bu sebeple ‘Şekere Ne Oldu?’ deneyini yapmaları ve çıkarımda bulunmaları istenir (ETKİNLİK 1.4).
109
6.PAYLAŞMA/FİKİR ALIŞVERİŞİ (EXHANGE) :
Bu aşama uygulanan etkinliklerin her anında grup arkadaşlarıyla etkileşim içinde olan öğrencilerin gruptaki diğer öğrencilerle fikir alışverişi yaptığı aşamadır. Bu aşamada diğer arkadaşlarıyla işbirliği söz konusudur. Öğrencilerden renkli oyun hamurlarını kullanarak element modelleri yapmaları istenir. Oluşturdukları modeller üzerine tekrar düşünmeleri istenir (ETKİNLİK 1.5).
7.DEĞERLENDİRME (EVALUATE) :
Bu aşamada öğretmen yeni kavram ve becerileri uygulayan öğrencilerin davranış değişikliği gerçekleştirip gerçekleştirmediğini tespit eder. Bu sebeple değerlendirme etkinliği uygulanır (ETKİNLİK 1.6).
ETKİNLİK 1.1: Atomlar ve Moleküller Birbirine Nasıl Bağlanır? Malzeme listesi: İki farklı renkte oyun hamuru, kürdanlar
Amaç: Bağlı atomlar arasındaki mesafe ile bağın kuvveti arasındaki ilişkiyi
belirlemek
Sorular
1) Uzun kürdanlı moleküllerde mi, kısa kürdanlı moleküllerde mi bağlı atomların arasına tekli atomlar daha kolay karıştı?
2) Hangi moleküllerdeki kürdanları daha kolay kırarak bağları çabuk ve kolay koparabiliriz?
3) Bağlı atomlar ya da moleküller birbirine yakınken mi yoksa uzakken mi aralarındaki bağ daha sağlam olur?
110
ETKİNLİK 1. 2: Elektriklenmenin Atomlarla İlgisi Nedir? Malzeme Listesi: Balon, yünlü kumaş, küçük kağıt parçaları
Amaç: Sürtünmeyle elektriklenme olayı sonucunda atomların daha küçük
parçalara ayrıldığı çıkarımında bulunmak
Sorular
1) Balon kâğıt parçalarını yünlü kumaşa sürtme işleminden önce çekti mi? 2) Balon yünlü kumaşa sürtülürse nasıl bir olay gerçekleşir?
3) Balon yünlü kumaşa sürtüldükten sonra kâğıt parçalarını çekti mi?
4) Elektriklenmeyle maddeler arasında yük aktarımı olması, maddeleri oluşturan atomların daha küçük parçacıklardan oluştuğunu kanıtlar mı? Tartışınız.
111
ETKİNLİK 1.3: Atomda Elektronları Bir Arada Tutan Nedir? Malzeme Listesi: İp, silgi
Amaç: Atomda, elektronlardan başka, merkezde yer alan taneciklerin de
bulunduğunu keşfetmek
Sorular
1) Elektronu temsil eden silgi neden ipi tutan elinizden uzaklaşıp gitmez?
2) Neden elektronu temsil eden silgi, ipin ucunda dönerken merkezdeki elinizin üzerine düşmez?
3) Yaptığınız etkinliğe uygun zihninizde oluşan atom modellerini defterinize çiziniz.
4) Çiziminizdeki atomlar hangi ögelerden oluşmaktadır?
112
ETKİNLİK 1.4: Şekere Ne Oldu?
Malzeme Listesi: Su,2 adet küp şeker, kap
Amaç: Şeker atomlarına ne olduğunu gözlemlemektir.
Sorular
1) Şekerleri suya atmadan önce suyun seviyesi ile attıktan sonraki su seviyesi arasında fark var mıdır?
2) Herhangi bir fark varsa bunun sebebi nedir?
113
ETKİNLİK 1. 5: Oyun Hamurlarından Model Oluşturalım
Malzeme Listesi: Farklı renklerde oyun hamurları, sayı çubukları, karton,
yapıştırıcı
Amaç: Oyun hamurlarıyla farklı modeller oluşturmak Sorular
1) Molekül modellerini başka hangi yollarla yapabilirsiniz? 2) Atomlar arasındaki bağlar neden farklılık gösteriyor?
3) Atomlar arası bağ yapmadan da molekül modeli olabilir mi?
4) Molekül modelini oluşturmak için kullanılan çubuk gerçekte neyin yerine kullanılmıştır?
114
ETKİNLİK 1.6: Kendimizi Değerlendirelim
Aşağıdaki kavramları karşılarında verilen açıklamalarla eşleştiriniz.
KAVRAM AÇIKLAMA
PROTON
a)Çekirdeğin çevresindeki
küresel katmanlarda bulunur.
b)Pozitif yüklüdür.
NÖTRON
c)Kısaca ‘n’ harfi ile gösterilir.
d)Kütlesi en küçük taneciktir.
ELEKTRON
e)Elektronla aralarında çekim kuvveti vardır.
f)Yüksüzdür.
115
2.HAFTA
Dersin Adı: Fen ve Teknoloji Sınıf: 7-Deney grubu
Ünitenin Adı/No: Maddenin Yapısı ve Özellikleri/4.Ünite Konu: Atomun Yapısı
Önerilen Süre: 3 Ders Saati Öğrenci Kazanımları
2.4. Elektronu, protonu ve nötronu kütle ve yük açısından karşılaştırır.
2.5. Nötr atomlarda, proton ve elektron sayıları arasında ilişki kurar (BSB-7; TD-
1).
2.6. Aynı elementin atomlarında, proton sayısının (atom numarası) hep sabit
olduğunu, nötron sayısının az da olsa değişebileceğini belirtir.
2.7. Aynı atomda, elektronların çekirdekten farklı uzaklıklarda olabileceğini
belirtir.
2.8. Çizilmiş atom modelleri üzerinde elektron katmanlarını gösterir,
katmanlardaki elektron sayılarını içten dışa doğru sayar.
2.9. Proton sayısı bilinen hafif atomların (Z<20) elektron dizilim modelini çizer
(FTTTÇ-4).
Öğretme-Öğrenme Yöntem ve Teknikleri
Tartışma, Soru Cevap, Modelleme, Deney
Kullanılan Eğitim Teknolojileri,Araç-Gereç ve Kaynakça
İlgili etkinliklerde kullanılan araç ve gereçler
Öğretme - Öğrenme Etkinlikleri 1.MERAK UYANDIRMA (ENGAGE):
Aşağıdaki sorular sorularak derse giriş yapılır. Böylece öğrencilerin dikkati konu üzerine yoğunlaştırılır.
116
• Normal halde atomları nötr olan cam çubuğun ipekli, plastik çubuğun yünlü kumaşa sürtünmesiyle elektriklendiğini ve farklı yüklerle yüklendiğini biliyoruz. Bunun sebebi nedir?
• Acaba atomu oluşturan atom altı parçacıklarının kütlece en küçüğü hangisidir?
Bu sorulardan sonra öğrencilere atom altı parçacıkların kütleleriyle ilgili resimler gösterilir ve yorum yapmaları istenir (ETKİNLİK 2.1).
2.KEŞFETME (EXPLORE) :
Bu aşamada öğrencilerden atom modellerini inceleyerek elektron, proton ve nötron sayıları arasında bağlantı kurmaları istenir (ETKİNLİK 2.2). Daha sonra etkinlik kağıdını doldurmaları istenir.
3.AÇIKLAMA (EXPLAİN) :
Öğrencilerin deneyimlerinden yola çıkarak yeni kavramlar oluşturması amaçlanır. Bu sebeple ‘Element Sokağı’ etkinliği yaptırılır (ETKİNLİK 2.3).
4.GENİŞLETME (EXPAND):
Bu aşamada öğrencilerin öğrendikleri yeni kavramları yeni durumlara uygulamaları istenir. Ayrıca konunun detaylarına inilerek somut örnekler oluşturulmaya çalışılır. Bu amaçla ‘Atom Modeli Canlandıralım’ etkinliği yapılır (ETKİNLİK 2.4).
5.İLİŞKİLENDİRME (EXTEND) :
Bu aşamada öğrencilerin öğrendikleri kavramları günlük hayatla ilişkilendirmeleri istenir. ‘Atomun Katmanlarını İnşa Ediyoruz.’ Adlı etkinlik yapılır (ETKİNLİK 2.5).
6.PAYLAŞMA/FİKİR ALIŞVERİŞİ (EXHANGE) :
Bu aşama uygulanan etkinliklerin her anında grup arkadaşlarıyla etkileşim içinde olan öğrencilerin gruptaki diğer öğrencilerle fikir alışverişi yaptığı aşamadır. Bu aşamada diğer arkadaşlarıyla işbirliği söz konusudur. ‘Oyun Hamurlarıyla Atomların Katmanlarını Oluşturma’ (ETKİNLİK 2.6) yaptırılır.
117
7.DEĞERLENDİRME (EVALUATE) :
Bu aşamada öğretmen yeni kavram ve becerileri uygulayan öğrencilerin davranış değişikliği gerçekleştirip gerçekleştirmediğini tespit eder. Bu sebeple değerlendirme etkinliği uygulanır (ETKİNLİK 2.7).
ETKİNLİK 2.1: Atom Altı Parçacıkları Tanıyalım
(Kaynak: Bilgiç ve Karaca, 2014)
Yukarıdaki resimlerden anladıklarınızı anlatınız.
Sorular
1) Normal halde atomları nötr olan cam çubuğun ipekli, plastik çubuğun yünlü kumaşa sürtünmesiyle elektriklendiğini ve farklı yüklerle yüklendiğini biliyoruz. Bunun sebebi nedir?
2) Acaba atomu oluşturan atom altı parçacıklarının kütlece en küçüğü hangisidir?
118
ETKİNLİK 2:Atom Modelleri
PROT N NÖT RON ELEKTR ON PROT ON NÖTR ON ELEKTR ON
119
PROTON NÖTRON ELEKTRON PROTON NÖTRON ELEKTRON
120
11
12
12 12 PROT ON NÖTR ON ELEKTR ON PROT ON NÖTR ON ELEKTR ON Kaynak:http://fenokulu.org (2015)121
ETKİNLİK 2. 3: Element Sokağı
(Kaynak: Bilgiç ve Karaca, 2014)
Element sokağındaki evleri devam ettiriniz. Çizimlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
ETKİNLİK 2.4: Atom Modeli Canlandıralım Malzeme Listesi: Çeşitli atom modelleri
Amaç: Atom modelini kavratmak Sorular
1) Hangi elementin atomunu seçtiniz? Elektron, nötron ve proton rolleri için kaçar kişi görev aldı?
2) Elektron, proton ve nötronların temsil eden gruplardan hangisi, atomda nereye yerleşti?
3) Katmanlardan hangisine kaç kişi yerleşti?
4) Katmanlarda hareket eden elemanların merkeze yığılmamak için ne yapmaları gerekir?
5) Katmanlardaki elemanların merkezden kaçıp uzaklaşmaması için merkezdeki hangi taneciklerin nasıl davranması gerekir?
122 (Kaynak: Bilgiç ve Karaca, 2014)
ETKİNLİK 2.5: Atomun Katmanlarını İnşa Ediyoruz Malzeme Listesi: Karton, küçük kağıt topları, plastik kapak
Amaç: Aynı atomda elektronların çekirdekten farklı uzaklıklarda olabileceğini
göstermek
Sorular
1) Etkinlik ile hangi sonuca ulaştınız.
2) Topları ekleyip çıkarmak ne gibi değişikliklere sebep olur? 3) Kartonlar neyi temsil etmektedir?
123
Kaynak: http://hasan-duzgunoglu.webnode.com.tr/(2015)
ETKİNLİK 2.6: Oyun Hamurlarıyla Atomların Katmanlarını Oluşturma Malzeme listesi: Oyun hamuru, ip, yapıştırıcı, karton
Amaç: Farklı atomların katmanlarını oluşturma Sorular
1) Etkinlikteki ip neyi temsil eder?
2) Oyun hamurlarının eşleştirildiği atom altı tanecik hangisidir?
3) Oyun hamurlarının çekirdekten farklı uzaklıkta olmasının sebebi nedir?
124
ETKİNLİK 2.7: Kendimizi Değerlendirelim ATOMUN YAPISI ve ELEKTRON DAĞILIMI
Aşağıdaki atom modeli üzerinde proton (p), nötron(n) ve elektronların bulunduğu yerleri gösterelim.
-Aşağıdaki atom modeli üzerinde katmanların alabileceği elektronları yerleştirelim.
-Aşağıdaki atom modelleri üzerinde elementlerin elektron dizilimlerini gösterelim.
He Cl H Al O Mg Kaynak: http://www.fenokulu.net
125
3.HAFTA
Dersin Adı: Fen ve Teknoloji Sınıf:7-Deney grubu
Ünitenin Adı/No: Maddenin Yapısı ve Özellikleri/4.Ünite
Konu: Geçmişten Günümüze Atom Modelleri/Atomların Elektron Alma Verme
Yatkınlığı
Önerilen Süre: 4 Ders Saati Öğrenci Kazanımları
2.10. Atom modellerinin tarihsel gelişimini kavrar; elektron bulutu modelinin en
gerçekçi algılama olacağını fark eder (FTTÇ-3).
2.11. Bilimsel modellerin, gözlenen olguları açıkladığı sürece ve açıkladığı
ölçekte geçerli olacağını, modellerin gerçeğe bire bir uyma iddiası ve gereği olmadığını fark eder (FTTÇ-4).
3.1. Dış katmanında 8 elektron bulunduran atomların elektron alıp vermeye
yatkın olmadığını (kararlı olduğunu) belirtir.
3.2. Elektron almaya veya vermeye yatkın atomları belirler.
3.3. Bir atomun, katman-elektron diziliminden yola çıkarak kaç elektron
vereceğini veya alacağını tahmin eder (BSB-9).
Kullanılan Eğitim Teknolojileri,Araç-Gereç ve Kaynakça
İlgili etkinliklerde kullanılan araç ve gereçler
Öğretme - Öğrenme Etkinlikleri 1.MERAK UYANDIRMA (ENGAGE):
Öğrencilere atomun tarihçesiyle ilgili karikatürler gösterilir ve konuya ilgi çekmek amaçlanır. Bu sebeple ETKİNLİK 3.1 yapılır.
126
2.KEŞFETME (EXPLORE) :
Öğrencilerin atomun tarihsel gelişimiyle ilgili modellerini kavrayabilmeleri için ‘Ben Kimim?’ etkinliği yapılır (ETKİNLİK 3.2).
3.AÇIKLAMA (EXPLAİN) :
Bu aşamada, öğrencilerin konuya odaklanarak yeni kavramlar oluşturmaları sağlanmaya çalışılır ve öğrencilerden, öğretmen rehberliğinde elde ettikleri bilgileri kullanarak grup tartışmaları ile seçilen kavramları açıklamaları ve tanımlamalar yapmaları istenir.
4.GENİŞLETME (EXPAND):
Öğrencilerin öğrendikleri yeni kavramları yeni durumlara uygulamaları istenir. Ayrıca konunun detaylarına inilerek somut örnekler oluşturulmaya çalışılır. Bu amaçla ‘He, Ne ve Ar Atomlarının Modellerini Yapalım’ etkinliği yapılır (ETKİNLİK 3.3).
5.İLİŞKİLENDİRME (EXTEND) :
Bu aşamada öğrenilen kavramların günlük hayatla ilişkilendirmesi amaçlanır. Öğrencilerden ‘Yumurta Kartonlarını Düzenleyelim’ etkinliğini yapmaları istenir (ETKİNLİK 3.4).
6.PAYLAŞMA/FİKİR ALIŞVERİŞİ (EXHANGE) :
Bu aşama uygulanan etkinliklerin her anında grup arkadaşlarıyla etkileşim içinde olan öğrencilerin gruptaki diğer öğrencilerle fikir alışverişi yaptığı aşamadır. Bu aşamada diğer arkadaşlarıyla işbirliği söz konusudur. Bu yüzden ‘Bulalım’ adlı etkinlikle konu ile ilgili kavramları tartışmaları sağlanır (ETKİNLİK 3.5).
7.DEĞERLENDİRME (EVALUATE) :Bu aşamada öğretmen yeni kavram ve
becerileri uygulayan öğrencilerin davranış değişikliği gerçekleştirip
gerçekleştirmediğini tespit eder. Bu sebeple değerlendirme etkinliği uygulanır (ETKİNLİK 3.6).
127
ETKİNLİK 3.1: Bilim İnsanları Neden Anlaşamıyorlar? Amaç: Atomun tarihsel gelişimini kavramak
Kaynak: http://www.fenokulu.net (2015)
128
Kaynak: http://consogmz.blogspot.com.tr (2015). Sorular
1) Atomun tarihsel gelişimi dikkate alındığında karikatürlerden hangi sonuçları çıkardınız?
2) Atomun yapısı ile ilgili farklı fikirlerde olmaları nelere sebep olmuştur?
3) Atomla ilgili geliştirilen atom modellerinin hepsi günümüzde hala kabul görmekte midir? Tartışınız.
ETKİNLİK 3.2: Ben Kimim?
Amaç: Atom modelleri ve keşfettikleri sayesinde bilim insanları ile ilgili bilgileri
edinmelerini sağlamak
Malzeme Listesi: Farklı renklerde kartonlar, keçeli kalem Sorular
1) Bilim adamlarının geliştirdikleri atom modellerinden yola çıkarak tarihsel gelişime göre sıralayınız.
129
2) Modelleri inceleyerek bilim adamlarının yaptıkları çalışmaları arkadaşlarınızla tartışınız.
Kaynak: http://www.fenokulu.net (2015)
ETKİNLİK 3.3: He, Ne ve Ar Atomlarının Modellerini Yapalım
Malzeme Listesi: 3 adet farklı renklerde karton,3 ayrı renkte renkli elişi
kağıtları, çeşitli atom modelleri
Amaç: Çeşitli elementlerin atom modellerini yaparak hangi atomların elektron
130 (Kaynak: Bilgiç ve Karaca, 2014)
Sorular
1) He, Ne ve Ar atom modellerinde her katmana kaç elektron yerleştirdiniz?
2) He, Ne ve Ar atomlarının ortak yönü nedir?
3) Atomdaki son katmanlarındaki elektron sayılarına göre He, Ne ve Ar
131
ETKİNLİK 3.4: Yumurta Kartonlarını Düzenleyelim Malzeme Listesi: Boş yumurta kartonu, kâğıttan toplar
Amaç: Atomda elektron alışverişinin nasıl gerçekleştiğini bir model üzerinde
gösterme
Sorular
Bir markette çalıştığınızı ve görevinizin boş yumurta kartonlarını bir yerde biriktirmek, dolu yumurta kartonlarını ise rafa dizmek olduğunu varsayınız.
1) Fotoğraftaki yumurta kartonlarını ayrı ayrı doldurmayı mı yoksa birini
diğerine aktarmayı mı tercih edersiniz?
132
ETKİNLİK 3.5: Bulalım
(Kaynak: Bilgiç ve Karaca, 2014)
Sorular
1) Son katmanında bir veya iki elektron bulunan atomlar hangileridir?
2) Son katmanlarında bir veya iki elektron bulunan atomlar, bu elektronlarını dışarı verdiğinde geri kalan katmanlar tam dolu olur mu?
3) Son katmanında bir elektron olan atom, dışarıdan yedi elektron alarak mı yoksa dışarıya bir elektron vererek mi kararlı hâle gelmeyi tercih eder?
4) Son katmanında altı veya yedi elektron bulunan atomların elektron dizilişini inceleyiniz. Bu atomlar, son katmanlarını nasıl tam dolu hâle getirebilir?
5) Bu atomlardan hangisi, kaç elektron vererek veya kaç elektron alarak kararlı hâle geçmeyi tercih eder? Tahmin ediniz ve tahmininizi neye göre yaptığınızı açıklayınız. 6) Elektron alarak veya vererek kararlı hâle geçen atomlardan hangisi pozitif (+), hangisi negatif (-) yükle yüklenir? Neden?
133
ETKİNLİK 3.6: Bilim Günü
Muhabir gönüllü olarak öğrenciler arasından seçilir. Muhabir halk arasındadır ve halka bu bilim insanları hakkında sorular sorar. Öğrencilerden örnekler vererek cevaplamalarını ister.
(Spiker kürsüye geçer, diğer öğrenciler sınıfın herhangi bir yerinde bulunabilirler.)
Spiker: İyi akşamlar sayın seyirciler. Bugün önemli bir gün. Çünkü Ankara bugün önemli bilim insanlarını ağırlıyor. Şu an orada yaşananları aktarmak için muhabir arkadaşımıza bağlanıyoruz. Evet, Ankara’da bilim günü. Neler oluyor? Bilim insanlarını yakından görebilme şansın hiç oldu mu? Milletimizin merak ettiği soruları onlara sorabildin mi? Evet söz sende.
Muhabir: iyi akşamlar Ankara’da bugün gerçekten yoğun bir gün yaşanıyor. Ankara ağır misafirlerini ağırlıyor bugün. Dünyanın bilim insanları bir arada. Herkes merak içerisinde onlarla görüşmek istiyor ama maalesef onlarla görüşebilmek hiçte kolay değil. Ama biz sizin için onlarla kısa bir görüşme ayarladık. İlk olarak John Dalton bizimle.
Muhabir: Sayın Dalton ilk olarak atom hakkındaki çalışmaları siz başlattınız. Bunu araştırmak nerden aklınıza geldi?
Dalton: Bir gün bir şeye bakarken bir şeyi en fazla ne kadar küçük parçalarına ayırabiliriz diye düşündüm ve “Maddenin en küçük parçası nedir?” sorusu aklıma. Merak ettim ve araştırmaya başladım.
Muhabir: Bulabildiniz mi peki? Bulduysanız adı nedir ve nasıl bir şeydir?
Dalton: Tüm maddeler atom adı verilen küçük parçacıklardan oluşur. Atom sert ve yoğun bir maddedir.
Muhabir: Teşekkür ediyoruz Sayın Dalton. Şimdi John Joseph Thomson
karşımızda. Sayın Thomson siz Dalton’un atomunda ne gibi eksiklikler gördünüz ve atom konusunda ne gibi yenilikler getirdiniz?
Thomson: Dalton atomun bölünemeyeceğini söylerken ben atomun bölüne bileceğini ve içerisinde daha küçük tanecikler olduğu keşfettim. Atomun içerisinde artı (+) ve eksi (-) yüklü parçacıklar dağılmış bir vaziyette bulunur.
134
Muhabir: Peki biz bunu neye benzetebiliriz bir örnek verecek olursak.
Thomson: Immmm mesela üzümlü keke benzetebiliriz. Bu durumda kek artı (+) yüklü üzümler ise (-) eksi yük olur. ( tahtaya çizerek de gösterebilir.)
Muhabir: Teşekkür ediyoruz Sayın Thomson. Sıcak sıcak üzümlü kek modeli atomumuzla ilerliyoruz veee o da ne? Karşımızda Ernest Rutherford. Nasılsınız efendim? Sizin atom hakkında söylemek istediğiniz bir şeyler var mı?
Rutherford: İyiyim ve iyi görünüyorum değil mi? bence atom içerisinde ki elektronlar yani eksi (-) yüklü tanecikler artı yüklü(+) çekirdek etrafında gezegenlerin güneşin çevresinde döndüğü gibi dönüyorlar.
Muhabir: Teşekkür ediyoruz Sayın Rutherford. Sanırım Thomson’un öğrencisi olmasına rağmen Rutherford ona pek katılmıyor. Burada her an herkesle karşılaşma ihtimalimiz var. Şimdi de karşımızda Niels Bohr çıkıyor. Sayın Bohr, Rutherford’un atom hakkında dediklerine katılıyor musunuz? Eklemek istediğiniz bir şeyler var mı?
Bohr: Bence atomun içerisindeki elektronlar çekirdek etrafında belirli yörüngeleri izlerler. Bana göre atom, aynı yörüngede birçok gezegenin bulunduğu güneş sistemine benzer bir küre gibidir.
Muhabir: Başka bir yaklaşım daha sayın izleyenler. Bohr’un yanından ayrılıyoruz ve başka bir bilim insanı ile karşılaşabilmek için yavaş yavaş ilerliyoruz. Bir dakika sayın …..(burada muhabire seslenir.) sanırım Bohr, Rutherford ve Thomsan ileri sürdükleri atom modellerinde birbirinin eksiklikleri yüzünden tartışmaya girmişler sanki.
Thomsan: Sayın Rutherford sizin dediğinizle benim dediğim aynı şey aslında. Sizde sonuçta çekirdek + yüklü elektronlar (- yüklü parçacıklar) onun etrafında dolaşıyor diyorsunuz bende kekim + yüklü üzümlerimde çevresinde – yüklü diyorum.
Rutherford: Dikkatinizi çekerim Sayın Thomsan sizin üzümleriniz sabit yani hareket etmiyorlar benim elektronlarım ise çekirdeğin etrafında dolaşıyorlar. Ayrıca sizin + yüklerinizde onlara karışmış durumda benim + yüklerim çekirdek adını verdiğim atomun merkezinde toplanmışlar.
135
Thomsan: Tamam olabilir olabilir. Ne var bunda? Sanki ben + ve – yükü bulmuş olmasaydım şuan bu söylediklerini bulabilecektin? Hıh…
Spiker: Bu yaşananlar bize gösteriyor ki bilim insanları birbirlerinin yaptıkları çalışmalardan etkilenmişler.
(Thomsan ve Rutherford birbirlerine arkasını dönerler ve yüzlerinde kızgın ve düşünceli bir ifade vardır. Bohr ise her ikisine de alaycı bir ifade ile bakmaktadır. Ardından oda kendini tutamaz ve fikrini beyan eder. )
Bohr: Sanki ikinizin de dediği doğruymuş gibi utanmadan tartışıyorsunuz bir de…
(Bohr’un bu dediklerine karşılık Thomsan ve Rutherford tam birlik olmuş cevap vereceklerken muhabirin şaşkınlık dolu haykırışı duyulur.)
Muhabir: Aaaaaa aman Allah’ım oda ne? Şu gelen Chadwick mi? Hani şu İngiliz bilim insanı. Atomu çekirdeğinde sadece artı (+) yüklü parçacıkların değil aynı zamanda (yüksüz) nötronlarında bulunduğunu söyleyen.
(Muhabir sorularını yöneltmek için koşar ama Chadwick sadece selem verip geçmekle yetinir acele acele bir yere yetişecekmiş gibi hızlı hızlı yürür.)
Muhabir: Maalesef Chadwick’e yetişemedik. Atom hakkında pek çok şey söyleyen oldu. Peki, günümüzdeki gençlik atomu nasıl biliyor? (seyirci olan bir öğrenciye sorar) af edersiniz af edersiniz atom hakkında neler biliyorsunuz acaba?
Bir öğrenci: Atom çekirdekteki proton ve nötronlardan ve çekirdeğin etrafındaki katmanlarda dönen elektronlardan oluşur. Elektronlar katmanlarda sabit bir yerde