Kan alışverişinde Etkili Faktörler
Ünite 6 Eşeye Bağlı Kalıtım ve Soyağaçları
ÇÖZÜM
I. Fenotipte gösterilen yukarıdaki karakteri belirleyen gen otozomal çekinik midir? Aa Aa Aa Aa Aa Aa aa aa aa , , : : aa
AA veya Aa yazıp, soyağacı üzerinde derersek; ilgili genin otozomal çekinik nitelikte olabileceği görülür.
II. İlgili gen otozomal baskın mıdır? aa aa aa Aa aa Aa Aa aa aa , , : : AA veya Aa
aa yazıp, soyağacı üzerinde denersek, ilgili genin otozomal baskın nitelikte olabileceği görülür.
III. İlgili gen gonozomal X’e bağlı çekinik midir? XRXr XRXr XRXr XRXr XRY XrXr XRY XrY XrY : : : : XrY XrXr XRXR veya XRXr
XRY yazıp, soyağacı üzerinde dener- sek, ilgili genin X'e bağlı çekinik nitelikte olabileceği görülür.
IV. İlgili gen gonozomal X’e bağlı baskın mıdır? XrXr XrXr XrXr XrXr XrY XrXR XrY XRY XRY : : : : XRY XRXR veya XRXr XrXr
XrY yazıp, soyağacı üzerinde dener- sek, ilgili genin X'e bağlı olamayacağı görülür.
V. İlgili gen Y kromozomu ile taşınsaydı, soyağacındaki tüm erkek bireyler koyu renkle gösterilirdi. Ayrıca dişi bireyler koyu renkle gösterilmezdi. Dişilerde de görülmezdi.
Yanıt C
Akraba Evliliklerinin Olası Riskleri
Akraba evliliği: Aralarında kan bağı olan insanlar arasındaki evliliğe akraba evliliği denir.
Amca çocukları, teyze çocukları, hala-dayı çocukları arasında yapılan evliliklerdir. Bu evlilikler, eğer bir sülalede kalıtsal hastalığa neden olan gen varsa bu genin belirlediği hastalığın görülme olasılığını artırır. Örneğin; hemofiliye neden olan bir geni bulunduran bir sülaledeki akraba evliliği hemofili hastalığının ortaya çıkma olasılığını artırır.
Renk körlüğünün neden olduğu geni içeren sülaledeki akraba evliliği renk körlülüğünün ortaya çıkma olasılığını artırır. Akdeniz anemisi ge- ninin olduğu sülaledeki akraba evliliği akdeniz anemisinin ortaya çıkma olasılığını artırır. Renk körlüğü genini içeren sülale ile akdeniz anemisini içeren sülale arasındaki evlilik ise hem renk körlüğü hem de akdeniz anemisinin görülme olasılığını azaltır.
Aşağıda K ve L sülalelerindeki bazı bireylerin akdeniz anemisi ve renk körlüğüyle ilgili genotipleri verilmiştir.
K sülalesi L sülalesi AaXRXR AAXRXr Aa XRXR AAXrXr aaXRY AAXrY
6
5
Eşeye Bağlı Kalıtım ve Soyağaçları
7.
Aşağıdaki soyağacında koyu renkle gösterilen bireyler X kromozo- munun Y kromozomuyla homolog olmayan segmentinde çekinik olarak taşınan geni fenotipinde göstermektedir.1 2
3 Bu soyağacındaki verilere göre,
I. 1 numaralı bireyin kız çocuklarının tamamı, homozigot domi- nant genotiplidir.
II. 2 numaralı birey, heterozigot genotiplidir.
III. 2 numaralı bireyin tüm kız çocuklarında, ilgili gen bulunur. IV. 3 numaralı birey, ilgili genin taşıyıcısıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: D
6.
Aşağıdaki soyağacında koyu renkle gösterilen birey akdeniz ane- misi hastasıdır.Bu hastalığa neden olan gen, otozomlarla kalıtıldığına göre, bundan sonra bu ailede doğacak çocuğun akdeniz anemisi taşıyıcısı ve erkek olma olasılığı kaçtır?
A) 1
4 B) 38 C) 12 D) 23 E) 34
Cevap: B
5.
İnsanlarda Y kromozomunun X kromozomuyla homolog ol- mayan segmentinde taşınan bir karakterle ilgili,I. Bir bireyde, çift alel gen ile kontrol edilir. II. Babadan oğluna aktarılır.
III. Dişilerde görülme oranı, erkeklerde görülme oranından yük- sektir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
Cevap: B
4.
Hemofili olmayan anne - babanın hemofili erkek çocukları doğuyor. Buna göre, anne;I. XHXH, II. XHXh, III. XhXh
genotiplerinden hangilerine sahip olamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: D
3. Homozigot olduğunda öldürücü etkiye sahip baskın bir gen X kro- mozomuyla taşınmaktadır.
Bu bilgiye göre; I. XAXa x XAY, II. XAXa x XaY, III. XaXa x XAY
çaprazlamalarının hangilerinde doğacak yavruların % 25’inde bu genden dolayı ölüm gözlenir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
Cevap: A
2.
Bir ailede doğan kız çocuklarının yarısı sağlam, erkek çocuk- larının yarısı ise renk körü olduğuna göre,I. Baba renk körüdür.
II. Anne homozigot resesif genotiplidir.
III. Anne, renk körlüğü genini annesinden almış olabilir. ifadelerinden hangileri kesinlikle yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
Cevap: B
1.
Renk körlüğü bakımından taşıyıcı bir anne ile sağlam babanın doğacak erkek çocuklarının hasta olma olasılığı kaçtır? (Renk körlüğü geni X kromozomu üzerinde çekinik taşınır.)A) % 20 B) % 25 C) % 50
D) % 75 E) % 100
183
Ünite6
Test
Mantık ve Muhakeme Testi
6
Kalıtımın Genel İlkeleri
6.
Aşağıdaki soyağacında bazı bireylerin iki karakterle ilgili fenotipleri harflerle belirtilmiştir.A, G
X a, G a, g
Bu soyağacındaki X ile gösterilen bireyin “aagg” genotipli olma olasılığı kaçtır?
A) 12 B) 14 C) 18 D) 116 E) 132
Cevap: C
5.
Aşağıdaki soy ağacında, belli bir özelliği fenotipinde gösteren kız çocuğu koyu renkle gösterilmiştir.Bu özellik;
I. 0 kan grubunu belirleyen,
II. X kromozomunda bulunup baskın olan, III. otozomlarda bulunup çekinik olan genlerinden hangileriyle aktarılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C
4.
Aşağıda, bir canlının iki homolog kromozom çifti ve bu krozomla- rındaki genleri gösterilmiştir.e
A E
a
G g
Bu canlının aşağıdaki gametlerden hangisini oluşturması, krossing overin gerçekleştiğinin kanıtıdır?
A) AGe B) aGe C) AgE
D) agE E) AGE
Cevap: E
3.
Bir bireyde her karakterle ilgili iki genin bulunduğu, bu genler- den birinin anneden diğerinin babadan geldiği ve bu genlerin iki ayrı kromozomda bulunduğu, aşağıdakilerin hangisiyle açıklanır?A) Bağlı genlerle B) Kromozom teorisiyle C) Eş baskın genlerle D) Baskın genlerle E) Çekinik genlerle
Cevap: B
2.
Anne ve babada olmayan bir fenotipin çocuklarında gözlen- mesi;I. fenotipi belirleyen genin baskın olması,
II. çocuğu oluşturan üreme hücrelerindeki genlerde mutasyonun olması,
III. fenotipi belirleyen genin çekinik olması durumlarından hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
Cevap: E
1.
Aşağıdakilerden hangisi bir adaptasyon örneği değildir? A) Farklı ortamlarda büyüyen tek yumurta ikizlerinin, farklı fizik-sel özellikler kazanması
B) Kurak ortam bitkilerinin, yapraklarının kalın kütikulalı olması C) Bukalemunların, bulundukları yere göre renklerini değiştirme-
leri
D) Develerin, hörgüçlerinde yağ depolamaları E) Tatlı su balıklarının, hipotonik idrar oluşturmaları
EKOLOJİ
EKOLOJİ
Canlıların birbirleriyle ve cansız çevre ile olan karşılıklı etkileşimlerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir. Cansız (abiyotik) çevre; taş, toprak, su, ışık, mineral vb. canlı (biyotik) çevre ise tüm canlıları ifade eder.