Eğitime Yabancı Uzmanların Tesiri ve İlköğretime Yansımaları

Ülkemizde Atatürk Dönemi’nden başlayarak Demokrat Parti Dönemi’ni de içine alan süreçte birçok yabancı uzman davet edilerek eğitim sistemimiz hakkında rapor hazırlamaları istenmiştir. Bu süreç içinde Türkiye’den de çok sayıda eğitimci yurt dışına eğitime gönderilmiştir. DP Dönemi’nde eğitime yön vermesi açısından çok sayıda yabancı eğitimci ülkemize çağırılmıştır. Ancak bu eğitimcilerin hepsinin ülkesi ABD’dir ve eğitimimize DP Dönemi’nden itibaren Amerikan sisteminin de oturtulmak istenmesi gayet açıktır.

Çalışma alanımız olan ilköğretimde bir önceki dönem iktidarlarında olduğu gibi bir program geliştirme çalışmalarına girişilmemiş ve 1948 yılında oluşturulan İlkokul Programı’nın geliştirilmesi ve eksik kalan yanlarının belirlenmesi için ABD’li uzman Prof. Dr. Kate V.Wofford ülkemize davet edilmiştir.

2.1. Prof. Dr. Kate V. Wofford’un Raporu ve 1948 İlkokul Programı’nın Yeniden Düzenlenmesi

1948 Programı milli eğitimin amaçlarını ayrıntılı bir şekilde belirler. Programda genel amaç, “ Millet hayatı ve geleceği için gerekli gördüğü bütün değerleri ve ülküleri

yurttaşlara aşılamayı her şeyden önce ilkokullardan bekler. İlkokullar çocuklara milli kültürü aşılamak mecburiyetindedir. İçinde yetişen bütün vatandaşlara, aynı ülküleri

181 _{Ayşegül Dilek NAKKAŞ, Demokrat Parti Dönemi’nde (1950 – 1960) Milli Eğitim}

aynı milli amaçları, vermek için gereken bütün bilgileri, alışkanlıkları hizmet arzusunu verimli bir şekilde kazandırmak ilkokulların en önemli ödevidir.” 182

1948 tarihli İlkokul Programı’nın eğitim ve öğretime getirdiği ilkeler açısından bakıldığında şu üç yeniliği görmekteyiz.

1-) Kişiliğin sağlamlaşmasında uygun çevre ilkesi. 2-) Okul ile ailenin işbirliği ilkesi.

3-) Kişilik ( şahsiyet ) ilkesi.183

1948 İlköğretim Programı bütün bu yeniliklere rağmen uygulanmasında bazı güçlükler yaşanmıştır. Özellikle 1951 – 1952 öğretim yılında 1948 Programı’nın uygulanmasında karşılaşılan güçlükleri belirlemek için, Türkiye ve ABD arasında bir eğitim köprüsü kurulmuştur. Bu amaçla Türkiye ye çağrılan Florida Üniversitesi profesörlerinden Kate Wafford’da bir rapor hazırlaması istenmiştir. Bu çalışmaları ardından Wofford, “Türkiye’de Köy İlkokulları Hakkında Rapor” başlığını taşıyan bir çalışma yapmıştır:

Wofford raporunda; köy ilkokullarının yetersiz olduğundan bahsederek, bunların geliştirilmesi için yapılması gereken en önemli işin öğretim programlarını değiştirerek köyün ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu düzenleme yapılırken de şu noktalar göz önüne alınmalıdır.

“…Köy okullarında bütün sınıflar iki grup halinde birleştirilmeli ve müfredat bu gruplara uygun bir şekilde düzenlenmelidir. Farklı konular arasında da bir korelasyon kurulabilmelidir…”184

Raporda köy okullarımızı, bunlara öğretmen yetiştiren Öğretmen Okullarını ve Köy Enstitüleri incelendikten sonra şu önerilerde bulunulmuştur;

— Kız çocuklarının okullara gönderilmesi için geniş kapsamlı bir propaganda gereklidir.

— Her ilde devamsızlık sorunu ile uğraşacak bir komite kurulmalıdır. — İlkokulda öğrenim süresi zaman içinde 6, 7 ve 8 yıla çıkarılmalıdır.

— Ders konuları yeniden gruplandırılmalıdır. Sosyal Bilgiler 1. sınıftan 6. sınıfa kadar okutulmalıdır. Yazı dersi Türkçe dersini tamamlayıcı olarak ele alınmalı Fen ve Tabiat Bilgisi dersleri arasında gereken ilgi kurulmalıdır.

182 _{İsmail KAPLAN, Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi, s. 213.}

183 _{Mehmet ARSLAN, “ Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları ve Belli Başlı Özellikleri”, s. 46.} 184 _{Toper AKBABA, Demokrat Parti ve 27 Mayıs 1960 İhtilal Hükümetlerinin Eğitim Görüş ve}

— Öğretim programında yer alan üniteler yeniden gözden geçirilerek, çocukların yaşı, gelişim düzeyleri ve çevre özellikleri dikkate alınarak bazı konular çıkarılmalıdır. 185 — Köy okullarındaki öğrencilerin orta öğretim yapabilmesi için bölgelerde okul açılmalıdır.

— Köy çocukları için bakanlık kent ve kasabalarda yurtlar açmalıdır.

— Öğretim programları demokratik esaslara göre, yeniden öğretmenlere hazır program verilmek yerine, öğretmenler kendi programlarını çevre ve ihtiyaçlarına göre kendileri yapacak bir hale getirmelidir ve programlar tekdüzelikten kurtulmalıdır.

— Köy okullarında kendilerine güvenen disiplinli çocuklar yetiştirmek gerekir. Bu kısmen çocuklara iş ve sorumluluk verilerek sağlanabilir.

— Öğretmen yetiştiren kurumların üst sınıflarında adaylara köy sorunlarını çözümleme tekniği ve köy okullarının çevre kaynaklardan yararlanma ve çevre ihtiyaçlarını karşılama işinin ölçütü kazandırılmalıdır.

— Köy okullarında sınıflar iki büyük grup halinde geliştirilmeli ve buna uygun bir ilköğretim programı düzenlenmelidir.

— Öğretmenlerin bilgi ve değişik materyalleri kullanma ve becerilerinin geliştirmeleri ve mevcut okullarda fazlaca kullanılan üç yöntemin eleştirel bir gözle denetlenmesi gerekir (Anlatım, soru yanıt, ezberleme).

— Öğretmen yetiştiren kurumlara aday kaydı için yapılan sınavlara yerel kurumun öğretim üyeleri katılmalıdır.

— Bütün Öğretmen Okulları ve Köy Enstitülerinde programlar gözden geçirilmeli, uygulama okulları kurulmalıdır.

— Gazi Eğitim Enstitüsü ve İstanbul Eğitim Enstitüsünde uygulama öğretmenleri yetiştirmek için dersler olmalıdır.186

Eğitimde yaşanan bu gelişmeler belki de bu dönemde eleştirilen en önemli sonucu doğurmuştur. Bu dönemde Türk Milli Eğitimine, Amerikan eğitim sistemi entegre edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Türkiye’den 25 eğitimci Florida Üniversitesine gönderilmiş, daha sonraki 15 yıl içerisinde Türk Milli Eğitim örgütünün yaklaşık 600 kadar yöneticisi ABD’ye inceleme gezilerine gönderilmiştir.187

185 _{Nurdan KALAYCI, Cumhuriyet Döneminde İlköğretim, s. 57.} 186 _{Türkiyede İlköğretim ( Dünü, Bugünü, Yarını ), s. 67 - 68.}

1948 Programı’nın ele alınmasında ve uygulanmasında yaşanan önemli bir gelişme de deneme okullarının açılmasıdır. Bu amaçla 1953 – 1954 yıllarında Bolu ve İstanbul’da deneme okulları açılmıştır.188

1948 tarihli İlkokul Programı 1968 yılına kadar yürürlükte kalmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nin en uzun süreyle yürürlükte kalan programı olmuştur. 1948 tarihli İlkokul Programı’nın öngördüğü ilkeler, 1949 tarihli ortaokul müfredatına da aynen aktarılmış ve ilkokuldakine benzer bir şekilde ortaokulun eğitim ve öğretim ilkeleri kabul edilmiştir.189

3. İlköğretime Öğretmen Yetiştirme ve Demokrat Parti’nin Köy Enstitülerine