Eğitim Kurumları Yönetici Atama Yönetmelikleri ve Kadın Yöneticiler

Türkiye’de eğitim yöneticisi yetiştirilmesine ilişkin ilk çalışmalara 1961 yılında düzenlenen yedinci eğitim şurasında yer verilmektedir. 4 Ocak 1961 tarih ve 222 Sayılı İlköğretim Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra kurulan Planlama Kurulu, İlköğretim Komitesi'nde kanunda tespit edilen konular üzerinde çalışmış, ilköğretim alanına giren bütün meseleler etraflıca incelenmiş ve mecburi ilköğretimin 1970 yılına kadar bütün yurdumuzda yayılması ve gelişmesi için bir plan hazırlanarak ilköğretim müdürlüğü yönetmeliğinde değişiklik kararı alınmıştır (MEB, Mezuat).

Yedinci eğitim şurasında ilköğretim müdürü yetiştirilmesi huşunda değişiklik kararı alınmış olmasına rağmen konu ile ilgili ilk somut çalışmaya 1982 yılında

36

düzenlenen 11. Eğitim Şurasında yer verilmiş ve okul yöneticilerinin yetişmelerine önem verilmesi ve yöneticilerin okulda huzurlu ve verimli bir çalışma ortamı yaratabilecek bir öğretim kadrosu, öğrenciler ve veliler arasında iş birliği, gönül birliğini sağlayabilecek niteliklere kavuşturulması kararı alınmıştır (TTKB, 2015, 16.01.2015).

Türkiye’de eğitim yöneticisi yetiştirilmesine ilişkin bir diğer önemli şura ise 27-29 Eylül 1993 tarihleri arasında gerçekleştirilen 14. Eğitim Şurası’dır. Bu şurayı eğitim yönetimi açısından bu kadar önemli kılan nokta ise eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi konusunun detaylı olarak incelenmek üzere birinci gündem maddesi olarak kabul edilmesidir.

14. Eğitim Şurası’nda Eğitim Yönetimi ve Yöneticiliği ile ilgili alınan kararların bir kısmı şu şekildedir;

 Millî Eğitim Bakanlığı'nın Merkez, Taşra ve Yurtdışı Teşkilatları yeniden gözden geçirilerek, fonksiyonel bir yapıya kavuşturulacak; bu teşkilatlarda çalışacak yönetici ve uzmanların nitelikleri unvanları, atanmaları ve yer değiştirmeleri ile ilgili mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır.

 Eğitim yöneticiliğinde uzmanlaşma, hiyerarşik ilerleme ve yükselme esas alınacak ve yöneticilerin yetkileri artırılacaktır.

 Mevcut eğitim yöneticileri, üniversiteler ile iş birliği içinde yetiştirilecek; eğitim yöneticiliği programına, yöneticilerde bulunması gerekli nitelikleri taşıyanlar alınacaktır.

Yönetici ve öğretmenler, yöneltme fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için, hizmet öncesinde ve hizmetleri esnasında yönlendirilme konusunda yetiştirileceklerdir (TTKB, 2015, 16.01.2015).

Eğitim Kurumlarının Yönetimi ve Yöneticiliği 15. Eğitim Şurası’nda da yer almış, eğitim yöneticisinin atanma kriterleri ve yönetici tanımlarına ilişkin olarak şu kararlar alınmıştır.

 Yönetici atamalarında kariyer, liyakat, başarı aranmalı, üst kademeye geçişler başarılar ölçüsünde, belli bir sisteme göre olmalıdır.

 Eğitim yönetiminin bir bilim olarak algılanması, yöneticinin, örgütsel amaçların gerçekleştirilmesini sağlayan bir eğitim lideri olarak kabul edilmesi, bu alanın uzmanlık gerektirdiğinin bilinmesi, eğitim yöneticiliğinin meslek hâline getirilmesi gerekmektedir.

 Eğitim yöneticiliği bil fiil öğretmenlik tecrübesine dayanmalıdır. Eğitim yöneticisi lisans üstü eğitimle yetiştirilmeli, yönetici adayları objektif ölçülerle seçilmeli ve özlük hakları, yaptıkları, iş ve eğitim düzeyine göre düzenlenmelidir (TTKB, 2015, 16.01.2015).

Türkiye’de eğitim kurumlarının yönetimi ve yönetici yetiştirme konusuna 1982 yılı ve sonrasında eğitim şuralarında geniş yer verilmiş olmasına rağmen, eğitim ve yeterliliği esas alan ilk uygulama olduğu savunulan (Can ve Çelikten, 2000, 5; Aydın, 2003, 84) çalışma 1998 yılında hazırlanan yönetmeliktir. Bu Yönetmelik hükümleri ile kurumlara müdür olarak atanacakların; değerlendirme sınavlarında başarılı olanlar arasından seçilmesi esas alınmaktadır. Eğitim yöneticiliğinin bir meslek olarak ilk defa Milli Eğitim Bakanlığınca tanınması olarak değerlendirilen 1998 atama yönetmeliği (Aslanargun, 2011) 1999 yılında değiştirilmiş, eğitim yöneticilerinin hizmet öncesi yönetim alanında yetiştirilmelerini öngören yeni yönetmelik yürürlüğe girmiştir (MEB, 1999). 2004 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile okul yöneticisi atamalarında hizmet içi eğitim zorunluluğu yürürlükten kaldırılmış, müdür yardımcılığına atanmak için seçme sınavı getirilmiştir. 2007 yılında bu yönetmelik de yürürlükten kaldırılmış ve liyakat şartı getirilmiştir. 2008 yılı itibariyle ise müdür atamaları yönetici değerlendirme formu ile yapılmaya başlanmıştır.

Eğitim Yönetiminde kadın yöneticiler konusu ilk kez 2 – 5 Aralık 2014 tarihleri arasında yapılmış olan 19. Eğitim Şurası’nda gündeme alınmış, okul idarecileri için kadın kotası getirilmiş, fakat kotanın yüzde kaç olacağının kararı okul idaresine bırakılmıştır. Milli Eğitim Şurası Genel Kurulu'nda, "Eğitim Yöneticilerinin Niteliğinin Arttırılması" komisyonunda kabul edilen, yönetici pozisyonlarına atamalarda kadın yönetici lehine pozitif ayrımcılık getirilmesi önerisi benimsenmiş ve okul ve kurum türlerinden kaynaklanan kadın yönetici lehine pozitif

38

ayrımcılık uygulamasının tüm okullara genişletilerek yayılması önerisi de kabul edilmiştir (TTKB, 2015, 16.01.2015).

19. Eğitim Şurası’nda kadın yöneticiler lehine gelişmeler yaşanmış olmasına rağmen 2014 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile yöneticilik görevinde dört yılını tamamlamış olan okul ve kurum müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcılarının görev süreleri sona erdirilmiş, bu durum sayıca az olan kadın yöneticileri olumsuz yönde etkilemiştir. Bu durumdan yola çıkarak Milli Eğitim Bakanlığı kadın öğretmenleri yöneticilik görevine teşvik etmek amacıyla 17/06/2014 tarihinde “Milli Eğitim Bakanlığı’na Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Görevlendirme Kılavuzu” nu yayınlayarak öğrencilerinin tamamı kız olan eğitim kurumlarının müdürleri ile bu kurumlar ve yatılı kız öğrencisi bulunan eğitim kurumlarının ve karma eğitim yapılan ve müdür yardımcısı sayısı üç ve daha fazla olan eğitim kurumlarının müdür yardımcılarından en az biri kadın adaylar arasından görevlendirilmesini öngörmüştür. Yayınlanan bu son kavuza rağmen kadın öğretmenlerin eğitim kurumları yöneticiliklerine başvurması konusunda beklenilen artış gözlemlenememiş ve 10 Mart 2015 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yeni bir genelge yayınlanarak daha önce kız öğrencilerin ağırlıklı olduğu eğitim kurumlarında, üç müdür yardımcısından en az birinin kadın yönetici olmasını gerektiren genelgede değişiklik yapılmıştır. Konu ile ilgili olarak 12 Mart 2015 tarihinde Düzce Üniversitesi (DÜ) tarafından düzenlenen ‘Yüksek Öğretimde Kadın Liderliği: Bugün ve Gelecek’ panelinde konuşan Milli Eğitim Bakanı Avcı, kadın öğretmenlerin yöneticiliği farklı nedenlere bağlı olarak tercih etmediğini belirtmek amacıyla şu ifadeleri kullanmıştır:

“Biz, kadın yönetici bakımından yükseköğretim kurumlarımızdan daha kötü durumdayız. İki gün önce, daha önce imzaladığım genelgeyi hafifleten başka genelge imzalamak zorunda kaldım. Daha önce kız öğrencilerin ağırlıklı olduğu eğitim kurumlarında, üç müdür yardımcısından en az birinin kadın yönetici olmasını gerektiren genelgeyi bozmak zorunda kaldım çünkü kadın yönetici bulamıyoruz.”

Sonuç olarak 1961 yılı itibariyle Milli Eğitim Şuralarında ve Yönetici Atama

Yönetmeliklerinde yer almaya başlayan ve bu süreçte sıklıkla değişiklik göstermiş olan yönetici yetiştirme ve atama kriterleri de kadın yönetici sayısını etkilemektedir.

2.5. KADIN YÖNETCİLERİN EĞİTİM KURUMLARINDA SAYICA AZ