İlkokul 3. Sınıf HBDK’de örnekler şu şekildedir:
“Selim ile Hakan çok iyi arkadaşlar. Birlikte futbol oynuyorlar. Oyunda kurallara uyuyorlar. Birbirlerinin haklarına saygı gösteriyorlar. Oyun sonunda kaybeden, kazananı tebrik ediyor. Bu özelliklerinden dolayı Selim ile Hakan çok iyi anlaşıyorlar.” paragrafı verilmiş ve görsel 71’de (sf.20) dostluk, sevgi, saygı, adalet değerleri verilmiştir.
94 Görsel 71. Dostluk Değeri 5
“Ali, çok yardımsever.Arkadaşlarının hepsine yardımcı oluyor. Ahmet’in de ihtiyacı olduğunda ona yardım ediyor. Ali, herkese eşit davranıyor. Bireysel farklılıklara saygı duyuyor. Bütün arkadaşları Ali’yi çok seviyor.” paragrafı ve görsel 72’de (sf.21) dostluk, sevgi, saygı, adalet, yardımseverlik, şefkat, merhamet değerleri verilmiştir.
Görsel 72. Saygı Değeri 10
“Okulumuzda ve sınıfımızda, gereksiz yere lamba yakmamalıyız. Böylece elektriği boşa harcamamış oluruz.” Görsel 73’de (sf.36) sorumluluk, tutumlu olma, özdenetim, bilinçli olma değerleri gösterilmiştir.
Görsel 73. Sorumluluk Değeri 15
95
“Koray ve ailesi, karşı daireye yeni taşınan komşularına ziyarete gittiler. Bir ihtiyaçları olup olmadığını sordular. Annesi, yeni komşularına giderken kurabiye yapıp götürdü. Özel günlerde de komşuları ziyaret ediyorlardı. Annesi, acil durumlarda ihtiyacı olan bir şeyi komşularından istiyordu.” paragrafı verilmiş ve görsel 74’de (sf.53) saygı, sevgi, misafirperverlik, yardımlaşma, dayanışma, dostluk değerleri gösterilmiştir.
Görsel 74. Yardımlaşma ve Dayanışma Değeri 13
“Sevil’in annesi mutfakta yemek yapıyordu. Babası, alet çantasını aldı.
Mutfaktaki bozuk musluğu tamir etmeye başladı. Ali ve Sevil’in kardeşi Tuna da babasını seyrediyordu. Babası, Tuna’dan yardım istedi. Çantadaki aletlerden istediklerini kendisine vermesini söyledi. Böylece işi kolaylaşacak ve çabuk bitecekti.” paragrafı verilmiş ve görsel 75’de (sf.59) sorumluluk, yardımlaşma, dayanışma, aile birliğine önem verme değerleri gösterilmiştir.
Görsel 75. Sorumluluk Değeri 16
“Sınıfımızı temiz tutmalıyız. Çöpleri, çöp kutusuna atmalıyız. Teneffüslerde sınıfımızı havalandırmalıyız.” Görsel 76’da (sf.89) sorumluluk, temizlik, özdenetim değerleri gösterilmiştir.
96 Görsel 76. Sorumluluk Değeri 17
“Ailemize olduğu gibi ülkemize karşı da görev ve sorumluluklarımız vardır.”
Görsel 77’ de (sf.134) sorumluluk, özdenetim değerleri gösterilmiştir.
Görsel 77. Sorumluluk Değeri 18
“Evimizi, okulumuzu, sınıfımızı, çevremizi temiz tutmalıyız. Çevremizi ve doğayı korumalıyız, ağaç dikmeliyiz. Her zaman görev ve sorumluluklarını yerine getiren çocuklar olmalıyız.”
Görsel 78’de (sf.134) sorumluluk, temizlik, sevgi, özdenetim değerleri gösterilmiştir.
Görsel 78. Sorumluluk Değeri 19
97
“Mahallemize, İran’dan göç eden bir aile geldi. Bizim yaşlarımızda bir çocukları var. Adı Hamed. Türkçe bilmediği için oyun oynarken aramıza katılamıyordu. Biz, Hamed’i oyunumuza aldık. Farklı kültürde olan Hamed'in, ülkemize uyum sağlaması için yardımcı olduk.” paragrafı verilmiş ve görsel 79’da (sf.144) saygı, hoşgörü, dostluk değerleri gösterilmiştir.
Görsel 79. Saygı Değeri 11
4.1.14. İlkokul 1. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitabı’nda Değer Öğretim Yaklaşımları
İlkokul 1. sınıf HBDK’deki metinlerde değer öğretim yaklaşımlarının kullanılma durumları frekans ve yüzdelik oranlar Tablo 15’de gösterilmiştir.
Tablo 15.1.Sınıfta Değer Öğretim Yaklaşımlarının Kullanılma Durumları Değer Öğretim Yaklaşımlarının
Kullanılma Durumu Frekans(f) Yüzde (%)
Değerlerin Doğrudan Öğretimi 45 86,54
Değerleri Açıklama/ Belirginleştirme 7 13,46
Değer Analizi 0 0
Ahlaki İkilemler 0 0
Toplam 52 100
Tablo 15’te ilkokul 1. sınıf HBDK’de en çok yer verilen değer öğretim yaklaşımının değerlerin doğrudan öğretimi olduğu görülmektedir. Değerlerin doğrudan öğretimi, öğrencilerin neyi öğrenip neyi öğrenmeyeceğini sorgulama olmadan kitaplar tarafından öğretilenlerin öğrenilmesi sürecine dayanır. Bu yaklaşım ders kitabı içerisinde 45 defa görülmektedir kitapta yer verilme oranı %86,54’tür.
98 Ders kitabındaki diğer değer öğretim yaklaşımı ise değer açıklama/ belirginleştirme yaklaşımı olarak görülmektedir. Kitapta yer verilme oranı %13,46’dır (f=7). Değer analizi ve ahlaki ikilemler yaklaşımlarına ise hiç rastlanmamıştır.
4.1.14.1. İlkokul 1. Sınıf HBDK’de Değerlerin Doğrudan Öğretimine İlişkin Örnekler
“Her birimizin farklı özellikleri de vardır. Farklılıklara saygı duymalı ve farklılıkları olduğu gibi kabul etmeliyiz” (sf.14). Bu ifadede saygı değeri doğrudan ifade edilmiştir.
“Ece: Öğretmenim, okula temiz gelmeliyiz. Okulda çöplerimizi çöp kutusuna atmalıyız.
Ahmet: Bence, birbirimizin eşyalarına da özen göstermeliyiz.
Elif: Birbirimize nazik davranmayı unutmamalıyız. Birbirimize zarar vermemeliyiz.
Can: Sınıf eşyalarını özenli kullanmalıyız.
Efe: En önemlisi, söz alarak konuşmalıyız. Arkadaşlarımızın sözünü kesmemeliyiz”
(sf.35). Verilen diyalogda temizlik, nazik olma, saygı, duyarlılık değerleri doğrudan verilmiştir.
"Oyun oynamak; iş birliği, dayanışma, yardımlaşma gibi becerilerimizin gelişmesini sağlar. Eğlenerek güzel vakit geçirmemize olanak sunar. Oyunlar sayesinde, güçlü ve geliştirilebilir yönlerimizi görür, kendimizi oyunlar sayesinde daha iyi tanıyabiliriz. Oyun oynarken birbirimize karşı nazik olmalı, haksızlık yapmamalıyız”(sf.44).Oyun oynamanın yararlarından bahsedilmiş ve değerler doğrudan karşımıza çıkmıştır.
“ Aile bireyleri birbirlerini sever ve birbirlerinin haklarına saygı duyarlar.
Ayrıca birbirlerini sık sık ziyaret ederler. Ailede, zor durumda olana yardım edilir, şefkat gösterilir. Aile bireyleri birbirlerine bağlıdır. Bu nedenle ailelerde hatalar affedilir, küslük sürdürülmez. Uzakta olanlar unutulmaz, sık sık aranır. Ailedeki işler, aile bireyleri arasında iş bölümüyle yapılır. Herkes üzerine düşen sorumluluğu yerine getirir. Aile üyeleri birbirleriyle dayanışma içinde olur” (sf.57). Verilen parçada değerlerin açık bir dille ifade edildiği görülmüştür. Saygı, sevgi, aile
99 birliğine önem verme, şefkat, yardımlaşma ve dayanışma ile sorumluluk değerleri doğrudan ifade edilmiştir.
“Öğretmenim, sabah uyanınca aile üyelerine “Günaydın.” derim. Dışarıda karşılaştığım komşularımızla da selamlaşırım. Eğer bir iş yapıyorlarsa “Kolay gelsin.” derim. Nazik ve güler yüzlü olmaya çalışırım” (sf.123). Selamlaşma, nazik olma değerleri doğrudan verilmiştir.
“Bayramda akrabalar, komşular birbirine bayramlaşmaya gider” (sf.159).
Kültürel mirasa sahip çıkma ve aile birliğine önem verme değerleri doğrudan verilmiştir.
100 4.1.15. İlkokul 2. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitabı’nda Değer Öğretim Yaklaşımları
İlkokul 2. sınıf HBDK’deki metinlerde değer öğretim yaklaşımlarının kullanılma durumları frekans ve yüzdelik oranlar Tablo 16’ da gösterilmiştir.
Tablo 16. 2.Sınıfta Değer Öğretim Yaklaşımlarının Kullanılma Durumları Değer Öğretim Yaklaşımlarının
Kullanılma Durumu Frekans(f) Yüzde(%)
Değerlerin Doğrudan Öğretimi 39 73,58
Değerleri Açıklama/ Belirginleştirme 14 26,42
Değer Analizi 0 0
Ahlaki İkilemler 0 0
Toplam 53 100
Tablo 16’da ilkokul 2. sınıf HBDK’de en çok yer verilen değer öğretim yaklaşımının değerlerin doğrudan öğretimi olduğu görülmektedir. Ders kitabı içerisinde 39 defa görülmektedir kitapta yer verilme oranı %73,58’dir. Ders kitabındaki diğer değer öğretim yaklaşımı ise değer açıklama/ belirginleştirme yöntemi olarak görülmektedir. Kitapta yer verilme oranı 26,42’dir (f=14). Değer analizi ve ahlaki ikilemler yaklaşımlarına ise hiç rastlanmamıştır.
4.1.15.1. İlkokul 2. Sınıf HBDK’de Değerlerin Doğrudan Öğretimine İlişkin Örnekler
“Her oyunun bazı kuralları vardır. Bu kurallara uymalı, kuralları kendi isteğimize göre değiştirmeye çalışmamalıyız. Oyun arkadaşlarımıza karşı adil davranmalıyız. Kız erkek ayrımı yapmamalı, bireysel farklılıklara saygılı olmalıyız”
(sf.52). Oyun kuralları hatırlatılmış, adalet ve saygı değerleri doğrudan verilmiştir.
Değerler sorgulamaya açık değildir.
“Bazı ailelerde akrabalık ilişkileri çok önemlidir. Akrabaları bir arada tutan değerlere önem verilir. Sevgi, saygı, bağlılık, şefkat, vefa bu değerlerden bazılarıdır”
(sf.64). Cümlede akrabalık ilişkilerinin özellikleri anlatılmış, değerler açık bir şekilde doğrudan verilmiştir.
101
“Okul servisine sırayla, acele etmeden ama hızlı bir şekilde binmeliyiz”
(sf.127). Cümlede kimsenin sırasının almadan hareket edileceği anlatılmıştır. Saygı değeri kısaca ifade edilmiştir.
4.1.15.2. İlkokul 2. Sınıf HBDK’de Değerleri Açıklama Öğretimine İlişkin Örnekler
“Resmi inceleyiniz. Sizce Selma Öğretmen, öğrencilerinin neyi fark etmelerini istiyor? Her yere baktığımızı düşünüyorduk. Olağan dışı bir şey yoktu.
Sonunda öğretmenimiz parmağıyla tavanı gösterdi. Hepimiz şaşırarak tavana bakınca durumu anladık” (sf.37). Öğrencilerin doğru davranışı kendilerinin bulması amaçlanmıştır. Değer sorgulanarak bulunmuştur (Görsel 80).
Görsel 80. Sorumluluk Değeri 20
“Sizin ailenizde, tutumlu olmaya dikkat edilir mi? Bu konuda neler yaparsınız? Ailenizle ilgili konularda karar alma süreçlerine siz de katılır mısınız?
Örnekler veriniz” (sf.76). Seçim yapma, karar alma, kararı uygulama ön plandadır.
Sorgulama ve analize yer verilmiştir.
“ Trafiğin yoğun, karşıdan karşıya geçişinizin güvenli olmadığını düşününüz.
Bu durumda çevrenizdeki kişilerden yardım ister misiniz? Sizce bu doğru bir davranış mıdır?” (sf.134). Öğrencilerin seçimleri ve aldıkları kararları sorgulanması amaçlanmıştır.
102 4.1.16. İlkokul 3. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitabında Değer Öğretim Yaklaşımları
İlkokul 3. Sınıf HBDK’deki metinlerde değer öğretim yaklaşımlarının kullanılma durumları frekans ve yüzdelik oranlar Tablo 17’ de gösterilmiştir.
Tablo 17.3.Sınıfta Değer Öğretim Yaklaşımlarının Kullanılma Durumları Değer Öğretim Yaklaşımlarının
Kullanılma Durumu Frekans(f) Yüzde(%)
Değerlerin Doğrudan Öğretimi 36 80
Değerleri Açıklama/Belirginleştirme 4 8,89
Değer Analizi 4 8,89
Ahlaki İkilemler 1 2,22
Toplam 45 100
Tablo 17’de ilkokul 3. Sınıf HBDK’de en çok yer verilen değer öğretim yaklaşımının değerlerin doğrudan öğretimi olduğu görülmektedir. Ders kitabı içerisinde 36 defa görülmektedir, kitapta yer verilme oranı %80,00’dır. Ders kitabındaki diğer değer öğretim yaklaşımları ise değer açıklama/ belirginleştirme, değer analizi yöntemi olarak görülmektedir. Kitapta 4 defa görülmektedir, yer verilme oranı %8,89’dur. Ahlaki ikilemler yöntemi ise 1 defa görülmüştür (%= 2,22).
4.1.16.1. İlkokul 3. Sınıf HBDK’de Değerlerin Doğrudan Öğretimine İlişkin Örnekler
“Kaynakları tüketmemek ve bütçemize katkı sağlamak için tasarruflu kullanmalıyız” (sf.64). Sorumluluk ve özdenetim değerleri doğrudan ifade edilmiştir.
“Sorumluluk ailede başlar. Aile içinde her bireyin, belli görev ve sorumlulukları vardır. Aile bireyleri, görev ve sorumluluklarını yerine getirirse düzenli ve mutlu bir şekilde yaşantılarını sürdürebilirler. Ailemize olduğu gibi ülkemize karşı da görev ve sorumluluklarımız vardır” (sf.134). Sorumluluk değeri doğrudan ifade edilmiştir. İfadeler öğüt verici niteliktedir.
103 4.1.16.2. İlkokul 3. Sınıf HBDK’de Değerleri Açıklama Öğretimine İlişkin Örnekler
“Ev alma, komşu al. Atasözünden ne anlıyorsunuz? Anlatınız” (sf.53).
Komşuluk ile ilgili değerler sorgulanmıştır, öğrencinin kendi değerini bulmasına fırsat verilmiştir.
“Ailenizle ormanda pikniğe gittiğinizi düşününüz. Eve dönerken yaktığınız ateşi tamamen söndürmezseniz ormanda hangi tehlike yaşanabilir?” (sf.105).
Değer, öğrenciye sebep sonuç ilişkisi kurdurmayı hedeflemiştir. Öğrencinin kendi değerini bulmasına yardımcı olacak ifadeler yer almıştır.
“Okulumuzda sizden sonra Suriyeli ailelerin çocuklarına eğitim verilmektedir. Bu çocukların, ders araç gereçlerine ve giysilere ihtiyaçları var.
Bununla ilgili olarak okulumuzda sosyal sorumluluk projesi başlatıldı. Kimler katılmak ister?” (sf.142). Öğrencilerin ilgisi çekilerek, öğrencinin kendi değerini bulması söz konusudur.
4.1.16.3. İlkokul 3. Sınıf HBDK’de Değer Analizi Öğretimine İlişkin Örnekler
“Burcu’nun, geçen gün oyuncakçıda görüp çok beğendiği oyuncaklar aklına geldi. O oyuncakları almak istiyordu. Fakat annesi ve babası sadece ihtiyaçlarını alabileceklerini söylüyorlardı. Burcu, ne yapabilirim, diye düşündü. Harçlıklarımı biriktirip alabilirim. Siz harçlıklarınızı harcarken isteklerinize mi, ihtiyaçlarınıza mı öncelik veriyorsunuz? Neden? Örnek veriniz” (sf.73). Burcu bir değerlendirme yapmış ve doğru davranışı bulmuştur. Bu metinde değere vurgu yapılarak doğru olan seçimler yapmaya teşvik edilmiştir.
104 4.1.16.4. İlkokul 3. Sınıf HBDK’de Ahlaki İkilem Öğretimine İlişkin Örnekler
“Eray, hava çok sıcak. Göle girip biraz yüzelim. Yüzmezsen seninle küserim”(sf.111).
Görsel 81. Özdenetim Değeri 10
“Görsele göre Eray, arkadaşı Ömer’in teklifini kabul etmeli midir? Neden?
Kabul edilemez bir öneriyle karşılaşınca, hayır demek için aşağıdaki soruları hatırlamalıyız. Doğru davranışın ne olacağını düşünüp uygulamalıyız.
“1. Sorun nedir?
Yanlış davranışın ne olduğunu düşünüp adlandırınız. Örneğin "Bu tehlikelidir.",
"Bu bir hırsızlıktır.” ya da "Bu bir kötü alışkanlıktır.” gibi.
2. Sonunda neler olabilir?
a. Bu davranış, başkasına zarar verecek mi? Nasıl?
b. Bu davranış, sizi sıkıntıya sokacak mı? Ne tür sıkıntılar olabilir?
c. Bu öneriyi kabul etmek yerine ne yapılabilir?”
Birçok ikilemler arasında kalıp, sonunda çözüm bulunması ve doğru davranışı seçmek amaçlanmıştır (Görsel 81).
105 4.2. Hayat Bilgisi Dersi Üniteleri
1. Okulumuzda Hayat
4.3. Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler
1. Adalet Değerlerin Kitapta Yer Alma Durumu
Tablo 18.1.Sınıf Ünitelerinde Ön Görülen Değerler, 1.Ünite 1.SINIF ÜNİTELERİNDE ÖN
106
- Sevgi x
- Saygı x
-Sorumluluk x
- Yardımseverlik x
- Vatanseverlik x
Tablo 18’de İlkokul Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nda yer alan ve ünitelerde öngörülen değerlerin yer alma durumu incelendiğinde, 1.Sınıf HBDK’ de birinci ünite olan Okulumuzda Hayat ünitesinde on kök değer içinde sekiz değere (adalet, dostluk, özdenetim, sevgi, saygı, sorumluluk, yardımseverlik, vatanseverlik) rastlanmış, iki değere (dürüstlük, sabır) rastlanmamıştır.
4.3.1.1. 1.Sınıf HBDK’de Ön Görülen Değerler 1. Ünite Örnekleri Dostluk Değeri
“Selamünaleyküm. Ben Valaa. Türkiye’ye bu yıl, ailemle birlikte Suriye’den geldim.
Türkçeyi yeni yeni öğreniyorum. Sizinle birlikte olmaktan çok mutluyum” (sf.14).
Özdenetim Değeri
“Bayrak törenlerinde uymamız gereken kurallar vardır. Bayrak töreninde, iki elimiz yanda olacak şekilde ve hareket etmeden durmalıyız. İstiklâl Marş’ımızı öğretmenimize uyarak hep bir ağızdan, coşkuyla söylemeliyiz” (sf.23).
Sevgi Değeri
“Merhaba. Ben Efe. 1/C sınıfındayım. Okulumu, arkadaşlarımı ve öğretmenimi çok seviyorum. Tekerlekli sandalye kullanıyorum” (sf.14).
Saygı Değeri
“Kapalı tuvalet kapılarını çalmalı, dolu tuvaletlerin boşalmasını beklemeliyiz. Sıra varsa sıraya girmeliyiz” (sf.28).
107 Sorumluluk Değeri
“Yolun karşı tarafına geçerken yaya geçitlerini kullanmalıyız. Yürürken kaldırımı kullanmalıyız. Kaldırımın sağ tarafından yürümeliyiz” (sf.17).
Yardımseverlik Değeri
“Elif, suyu yere dökülünce temizlik görevlisinden yardım istedi. Ahmet, yaptığı resmi asmak için öğretmenimizden yardım istedi” (sf.33).
Tablo 19. 1.Sınıf Ünitelerde Ön Görülen Değerler, 2.Ünite 1.SINIF ÜNİTELERDE ÖN ünitelerde öngörülen değerlerin yer alma durumu incelendiğinde, 1.Sınıf HBDK’ de ikinci ünite olan Evimizde Hayat ünitesinde on kök değer içinde altı değere (dostluk, özdenetim, sevgi, saygı, sorumluluk, yardımseverlik) rastlanmış, dört değere (adalet, dürüstlük, sabır, vatanseverlik) rastlanmamıştır.
4.3.1.2. 1.Sınıf HBDK’de Ön Görülen Değerler 2.Ünite Örnekleri Dostluk Değeri
“Eve gelip dinleniyorum. Sonra, arkadaşlarımla bahçede biraz oyun oynuyorum”
(sf.69).
108 Özdenetim Değeri
“Arkadaşlar, evimizin yerini tarif ederken evimizin karşısında, önünde, arkasında, sağında ve solunda neler olduğunu söyleriz. Evimizin yerini, ev adresimizi söyleyerek de tam olarak belirtebiliriz. Ev adresimize ve büyüklerimize ait telefon numaralarına acil durumlarda ihtiyaç duyarız” (sf.60).
Sevgi Değeri
“Aile bireyleri birbirlerini sever ve birbirlerinin haklarına saygı duyarlar. Ayrıca birbirlerini sık sık ziyaret ederler. Ailede, zor durumda olana yardım edilir, şefkat gösterilir. Aile bireyleri birbirlerine bağlıdır” (sf.57).
Saygı Değeri
“Arkadaşlar, aile, toplum yaşamının temelidir. Ailenin mutlu, huzurlu ve bir arada olabilmesi için gereken değerler vardır. Aile bireyleri birbirlerini sever ve birbirlerinin haklarına saygı duyarlar. Ayrıca birbirlerini sık sık ziyaret ederler.
Ailede, zor durumda olana yardım edilir, şefkat gösterilir. Aile bireyleri birbirlerine bağlıdır” (sf.57).
Sorumluluk Değeri
“Elektrikli araçların hepsini aynı anda çalıştırmamalıyız. Kullanmadığımız aracı kapatmalıyız” (sf.66).
Yardımseverlik Değeri
“Tunacığım, yardım etmemi ister misin? Çok iyi olur ablacığım, teşekkür ederim”
(sf.63)
Tablo 20.1.Sınıf Ünitelerde Ön Görülen Değerler, 3.Ünite 1.SINIF ÜNİTELERDE ÖN
109 ünitelerde öngörülen değerlerin yer alma durumu incelendiğinde, 1.Sınıf HBDK’de üçüncü ünite olan Sağlıklı Hayat ünitesinde on kök değer içinde üç değere (özdenetim, sorumluluk, yardımseverlik) rastlanmış, yedi değere (adalet, dostluk, dürüstlük, sabır, sevgi, saygı, vatanseverlik) rastlanmamıştır.
4.3.1.3. 1.Sınıf HBDK’de Ön Görülen Değerler 3.Ünite Örnekleri Özdenetim Değeri
“Kıyafetlerimi özenli kullanırım, temiz tutmaya çalışırım. Okul ayakkabılarımla top oynamam” (sf.79).
Sorumluluk Değeri
“Arkadaşlar, kişisel bakımımızı düzenli yapmalıyız. Kişisel bakımımızı yaparken elektrik, su, sabun gibi kaynakları tutumlu kullanmalıyız” (sf.81).
Yardımseverlik Değeri
“Arkadaşlar, sağlığımız için yararlı yiyecek ve içeceklerin neler olduğunu büyüklerimizden yardım alarak araştırdık. Bunun için mahallemizdeki aile sağlığı merkezine gittik. Oradaki doktor, bize bilgi verdi” (sf.87).
Tablo 21.1.Sınıf Ünitelerde Ön Görülen Değerler, 4.Ünite 1.SINIF ÜNİTELERDE ÖN
110 ünitelerde öngörülen değerlerin yer alma durumu incelendiğinde, 1.Sınıf HBDK’ de dördüncü ünite olan Güvenli Hayat ünitesinde on kök değer içinde beş değere (dostluk, dürüstlük, özdenetim, sorumluluk, yardımseverlik) rastlanmış, beş değere (adalet, sabır, sevgi, saygı, vatanseverlik) rastlanmamıştır.
4.3.1.4. 1.Sınıf HBDK’de Ön Görülen Değerler 4.Ünite Örnekleri Özdenetim Değeri
“Arkadaşlar, hepiniz oyun oynamayı çok seviyorsunuz, biliyorum. Ancak günlük hayatımızda oyun oynayacağımız yerleri seçerken kendimiz için güvenli olan alanları seçmeliyiz” (sf.135).
Sorumluluk Değeri
“Asansörler yanlış kullanıldığında tehlikeli olabilir. Bu nedenle asansöre binerken güvenlik kurallarına uymalıyız. Asansöre, yanımızda bir yetişkinle binmeliyiz. Sadece gideceğimiz katın düğmesine basmalıyız. Asansör tam durmadan hareket etmemeliyiz. Ayrıca gereksiz yere asansörleri meşgul etmemeliyiz” (sf.111).
Yardımseverlik Değeri
“Herhangi bir yangın durumunda, itfaiyeyi aramamız gerekir. İtfaiyenin numarası, 1 - 1 - 0’dır. İtfaiyeler, yangın dışında deprem, sel gibi olaylarda arama kurtarma çalışmaları da yapar. İtfaiyenin genel olarak amacı, hayat kurtarmaktır. Orman yangınlarında ise 1 - 7 - 7 numaralı telefonu aramalıyız. Yangının yerini bildirmeliyiz” (sf.127).
111 Tablo 22.1.Sınıf Ünitelerde Ön Görülen Değerler, 5.Ünite
1.SINIF ÜNİTELERDE ÖN ünitelerde öngörülen değerlerin yer alma durumu incelendiğinde, 1.Sınıf HBDK’de beşinci ünite olan Ülkemizde Hayat ünitesinde on kök değer içinde yedi değere (dostluk, özdenetim, sevgi, saygı, sorumluluk, yardımseverlik, vatanseverlik) rastlanmış, üç değere (adalet, dürüstlük, sabır) rastlanmamıştır.
4.3.1.5. 1.Sınıf HBDK’de Ön Görülen Değerler 5.Ünite Örnekler Dostluk Değeri
“Arkadaşlar, Ramazan ve Kurban bayramlarının yanında Regaip Kandili, Miraç Kandili, Berat Kandili, Kadir Gecesi, Mevlit Kandili, Aşure Günü gibi dinî günlerimiz vardır. Bu günlerde dualar okunur; kandil simidi, lokma, helva, aşure dağıtılır. İnsanlar bu günlerde birbirlerini arar, birbirlerine iyi dileklerini ve dualarını iletirler” (sf.160).
Sevgi Değeri
“Merhaba arkadaşlar, benim adım Eflin’dir. Türkiye’ye iki yıl önce Suriye’den göçtük. Ülkemizdeki savaş, bizi buna mecbur bıraktı. Başlarda çok zorlandık ama artık alıştık. Türkiye’de olduğum için de çok mutluyum” (sf.149).
112 Saygı Değeri
“Arkadaşlar, ülkemize zorunlu veya gönüllü göç etmiş insanların yiyecekleri, kıyafetleri, yaşama alışkanlıkları bizimkilerden farklı olabilir. Onların, geldikleri yerlerin özelliklerine göre alışkanlıkları olduğunu unutmayalım. Farklılıklara saygı duyalım” (sf.150).
Yardımseverlik Değeri
“Kurban etinin bir kısmı, kurban kesemeyenlerle paylaşılır, bir kısmı da pişirilip komşularla, akrabalarla birlikte bayram boyunca yenir. Eş, dost, akraba birbirini ziyaret eder. İhtiyaç sahiplerine yardım edilir, çocuklar sevindirilir” (sf.160).
Vatanseverlik Değeri
“Ülkemizin millî marşı İstiklâl Marşı’dır. Bayrağımız ve marşımız bağımsızlığımızın sembollerindendir. Ülkemizi sever, bayrağımıza ve İstiklâl Marş’ımıza saygı duyarız” (sf.146).
Tablo 23.1.Sınıf Ünitelerde Ön Görülen Değerler, 6.Ünite 1.SINIF ÜNİTELERDE ÖN ünitelerde öngörülen değerlerin yer alma durumu incelendiğinde, 1.Sınıf HBDK’de altıncı ve son ünite olan Doğada Hayat ünitesinde on kök değer içinde altı değere
113 (dostluk, özdenetim, sevgi, saygı, sorumluluk, yardımseverlik) rastlanmış, dört değere (adalet, dürüstlük, sabır, vatanseverlik) rastlanmamıştır.
4.3.1.6. 1.Sınıf HBDK’de Ön Görülen Değerler 6.Ünite Örnekleri Dostluk Değeri
“Arkadaşlar, çevremizde birçok bitki ve hayvan olduğunu öğrendik. Günlük hayatımızda, çevremizdeki bitki ve hayvanları korumalı ve onlara zarar vermemeliyiz” (sf.176)(Görsel 82).
Görsel 82. Dostluk Değeri 6 Özdenetim Değeri
“Doğanın korunması ve temiz bir çevre için çöplerimizi çöp kutusuna atmalıyız.
Yerlere çöp atanları uyarmalıyız. Elektriği ve suyu tasarruflu kullanmalıyız. Plastik kaplar yerine doğaya zarar vermeyen cam kapları tercih etmeliyiz. Alışverişlerimizde geri dönüşüme uygun ürünler satın almalıyız” (sf.180).
Sevgi Değeri
“Hayvanlara şiddet uygulamamalıyız. Onların barınaklarına zarar vermemeliyiz.
Çevremizde bulunan bitkilere de zarar vermemeli, onları koparıp ezmemeliyiz.
Evimizde yetiştirdiğimiz bitkileri zamanında sulamalıyız” (sf.177).
Saygı Değeri
“Arkadaşlar, tüm canlılar, sağlıklı bir yaşam sürebilmek için öncelikle temiz bir çevreye ihtiyaç duyar. Bunun için doğanın korunması ve çevrenin temiz tutulması gerekir” (sf.180).
114 Sorumluluk Değeri
“Doğanın korunması ve temiz bir çevre için çöplerimizi çöp kutusuna atmalıyız.
Yerlere çöp atanları uyarmalıyız. Elektriği ve suyu tasarruflu kullanmalıyız. Plastik kaplar yerine doğaya zarar vermeyen cam kapları tercih etmeliyiz. Alışverişlerimizde geri dönüşüme uygun ürünler satın almalıyız” (sf.180).
Yardımseverlik Değeri
“Bitkilerin bakımı ve budanması sırasında büyüklerimize yardımcı olmalıyız”
“Bitkilerin bakımı ve budanması sırasında büyüklerimize yardımcı olmalıyız”