Doç.Dr.Müjde SEVİMAY
Bu çalışmanın amacı; Protetik diş tedavisinde kullanılan yapıştırıcı simanlarda simantasyon sonrasında oluşan su emilimi, çözünürlük, basma dayanımını belirlemek ayrıca standart bir şekilde prepare edilmiş dişlere hazırlanan kor yapıların bu simanlar kullanılarak simantasyon işleminden sonra, simanların iç yapısında oluşan hava kabarcıklarının hacmi, alanı ve lokalizasyonlarının belirlenmesidir. Test edilecek siman materyalinin seçiminde klinikte güncel olarak kullanılan polikarboksilat (Durelon), cam iyonomer (Ketac Cem), rezin esaslı cam iyonomer (Ketac Cem Plus)ve rezin esaslı simanlar (Multilink Automix, Rely X U100, Rely X ARC, Panavia EX, Super Bond C&B, Clearfil Esthetic, BisCem,Variolink II) gibi içeriği ve polimerizasyon reaksiyonları farklı olan materyaller tercih edilmiştir.
Su emilimi ve çözünürlük testi için 15 mm çap ve 1 mm yüksekliğinde teflon kalıplar hazırlanmıştır. Hazırlanan simanlar bu kalıplarda polimerize edilmiş ve daha sonra etrafındaki teflon kalıplar dikkatli bir şekilde uzaklaştırılmıştır. Çalışmada kullanılan tüm gruplar için 13’er siman örneği hazırlanmış ve toplam 143 adet siman örneği elde edilmiştir. Her bir grupta 10‘ar örnek su emilimi ve çözünürlük için 3’er örnekte SEM analizi için kullanılmıştır. Örneklerin 1. ve 7.gündeki su emilimi ve çözünürlük değerleri hesaplanmıştır.
Test edilecek simanların basma dayanımını değerlendirmek için 6 mm yüksekliğinde ve 4 mm çapında paslanmaz çelik silindirik kalıplar hazırlanmıştır. Tüm gruplardan 10’ar adet siman örneği hazırlanmış ve toplam 110 adet siman örneği elde edilmiştir. Materyaller sertleştikten sonra kalıptan çıkartılarak distile su içerisine konulmuştur. Distile su içerisine yerleştirilen siman örnekleri 37±10C’lik etüvde 24 saat süre ile bekletilmiştir. Daha sonra basma dayanımı testi Instron cihazı ile
siman örneklerinin uzun ekseni boyunca (1.00±0.05) mm/dak hızla yapılmıştır.
Hava kabarcığı değerlendirmesi için 77 adet molar diş bu çalışma için kullanılmıştır. Dişler mine sement sınırının 2 mm altından, kron kısımları açıkta kalacak şekilde kök kısımları silikon kalıp içine paralelometre ile merkezlenerek sabitlendi. Otopolimerizan akrilik karıştırılarak kalıp içine döküldü ve polimerizasyonu beklendi. Polimerizasyondan sonra dişler 11 farklı siman materyali için 7’şerli 11 gruba ayrıldı. Prepare edilmiş her bir dişten ölçü alınarak IPS e.max korlar hazırlandı ve test edilecek siman materyalleriyle üretici firma talimatlarına uygun olarak simantasyon yapıldı. Mikro CT cihazı ile her bir örnekten 18 mikron boyutunda toplam 450-500 kesit alındı ve bu kesitler Mimics programı kullanılarak 3 boyutlu modellendi. Böylece simanın içinde oluşan hava kabarcıklarının
Öncelikle test edilen gruplar arasındaki fark olup olmadığını araştırmak için α=0.05 güven aralığında Krusskal Vallis tek yönlü varyans analizi kullanıldı. Gruplar arasındaki farkın kaynağını araştırmak için α=0.05 güven aralığında Benforini düzeltmeli Mann Whitney-U testi uygulandı. Ayrıca 1. gün ve 7. gün grup içi karşılaştırmalarda α=0.05 güven aralığında Wilcoxon sıralı işaret testi yapıldı. İstatistiksel analizler Microsoft Excel 2003 ve SPSS 15 programları kullanılarak yapıldı.
Testler sonucunda simanların 1. ve 7. gündeki su emilimi değerlerine göre en yüksek su emilimi değerini sırayla Ketac Cem Plus ,Ketac Cem ve Durelon göstermiştir. Simanların çözünürlüğü değerlendirildiğinde, 1. günde en yüksek çözünürlük değerleri Ketac Cem Plus ve Durelon’a aittir. 1. günde Rely X ARC, Variolink II ve BisCem çözünmemiş ağırlıklarını artırmışlardır. 7. gündeki çözünürlük değerleri incelendiğinde ise en fazla Durelon ve Ketac Cem Plus çözünmüş, Panavia EX ve Super Bond C&B dışındaki tüm rezin simanlar bünyelerinde su tutmuşlardır. Ketac Cem Plus ve Durelon için düşük basma dayanımı değerleri tespit edilirken, Ketac Cem ve rezin esaslı simanlarda daha yüksek basma dayanımı kaydedilmiştir. Super Bond C&B en yüksek basma dayanımı değerini vermiştir. Çalışmamızda hava kabarcığı miktarı alan ve hacimsel olarak en düşük Multilink Automix ve Ketac Cem Plus’ta, en yüksek ise Super Bond C&B de tespit edilmiştir.
Sonuç olarak bu çalışmada klinikte en çok kullandığımız simanların bazı özellikleri değerlendirildi. Bu özellikler dışında simanın film kalınlığı, çekme dayanımı, viskozitesi, flor salınımı, antibakteriyel etkisi, pH’ sı gibi pek çok özellikleri de değerlendirilebilir. Ancak şu güne kadar bütün özellikleri ideal olan bir dental siman hala geliştirilememiştir. Klinisyenler tedavi hedefleri doğrultusunda kullandıkları malzemelerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkilerinin bilincinde olup buna göre malzeme seçmelidirler.
Anahtar Sözcükler: Mikro CT, rezin Simanlar, su emilimi ve çözünürlük, hava kabarcığı, basma
7.SUMMARY
The Examination of Compressive Strength, Water Sorption, Solubility and Air Bubbles Happening After Polymerization in Adhesive Cements
The aim of this study was to determine water sorption, solubility and compressive strength after cementation of core preparations which are prepared in standards for the teeth with prosthetically used cements and to determine the volume, area and localization of air bubbles that occurs in inner parts of these cements after cementation process. For selection of cement material which will be tested, the cements that have different contents and polymerisation types like polycarboxilated (Durelon), glass ionomer (Ketac Cem), resin based glass ionomer (Ketac Cem Plus) and resin based cements (Multilink Automix, Rely X U100, Rely X ARC, Panavia EX, Super Bond C&B, Clearfil Esthetic, BisCem,Variolink II) were prefered.
For water sorption and solubulity tests, teflon molds had 15 mm diameter, 1 mm height were prepared. The prepared cements were cured in these molds and then the molds around cements were removed carefully. For all the groups used in this study, 13 cement samples were prepared and totally 143 piece of sample were gained. In every group 10 samples for water sorbtion, 3 samples for solubility were evaluated in scanning electron microscopy. The solubility and water sorption values of the samples were calculated in 1st and 7th days.
To evaluate compressive strength of cements which will be tested, teflon molds cylinder samples which has 6 mm height and 4 mm diameter were prepared. 10 cement samples were prepared in all groups and totally 110 sample were gained. After the samples cured, they were taken out from the templates and put into distilled water. The cement samples which were put into distilled water were stored in etuve at 37±1°C for 24 hours. Then the pressure tests were performed.
To evaluate the air bubbles, 77 molar teeth were used. The teeth were fixed from 2 mm lower border of enamel-cement line in a position of crowns were uncovered, roots were covered by using parallel meter device. The auto polymerization acrylic were poured by mixing and waited for full polymerization. After polymerization, the teeth were divided into 11 groups that each one has 7 teeth, for 11 different cement materials. By taking impression from every prepared tooth, e.max cores were prepared for IPS and cementation has been made with cement materials that will be tested. With micro CT (Sky Scan 1174, Belgium) device, totally 450-500 slices were taken from every sample in a format of 18 microns and these slices were 3D modeled by using Mimics (Belgium) program. Thus the volume and area values of air bubbles happening inside cements were calculated.
Kruskal Wallis one way variance analysis were used at α=0,005 confidence level. To search the source of differences in groups, Mann Whitney U test which was corrected by Benferonni was performed for statistical analysis. Also for comparisons at 1st and 7th days inside a group, Wilcoxon sign test were used at α=0,005 confidence level. The statistical analyses were performed in Microsoft Excel and SPSS 15 program.
Ketac Cem Plus, Ketac Cem and Durelon showed the highest water sorption values in 1st and 7th days water sorption values. When solubilities of cements were evaluated, Ketac Cem Plus and Durelon had the highest solubility value in 1st day. Rely X ARC, Variolink II and BisCem were increased their dissolved weights. When 7th day solubility values were evaluated, Durelon and Ketac Cem were solved at most, all resin cements except Panavia EX and Super Bond C&B were holded water in their structures. Low pressure resistance values were found for Ketac Cem Plus and Durelon. Higher pressure resistance values were recorded for Ketac Cem and resin based cements. Super Bond C&B showed the highest pressure resistance value. In our study, Multilink Automix and Ketac Cem Plus had the lowest air bubble area and volume whereas Super Bond C&B had the highest value.
In conclusion, some specifications of cements which are used at most were evaluated in this study. Except these, other specifications can also be evaluated like viscosity, flour releasing, film thickness, pH. But, till now, there is no dental cement that has every ideal specification. Clinicians should choose materials by being conscious of chemical, physical and biological properties of them.
Key Words: Micro CT, Resin Cements, Water sorption and solubility, Air bubble,
8.KAYNAKLAR
Abate P, Rodriguez V, Macchi R. Evaporation of solvent in one-bottle adhesive. J Dent. 2000;28: 437-40.
Abu-Bakr N, Han L, Okamoto A, Iwaku M. Changes in the mechanical properties and surface texture of compomer immersed in various media. J Prosthet Dent. 2000;84: 444-52.
Akıncıoğlu A. Linoleik Asitle Hazırlanan Geçici Simanların Fiziksel ve Mikrobiyolojik Sonuçlarının Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi. Yeditepe Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul,Türkiye. 2005.
Altuntaş S. Farklı Rezin Simanların Artık Monomer Salınımının In Vitro Şartlarda İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Konya, Türkiye. 2007.
Amano M, Agematsu H, Abe S, Usami A, Matsunaga S, Suto K, Ide Y. Three-dimensional analysis of pulp chambers in maxillary second deciduous molars. J Dent. 2006;34: 503-8.
Anusavice KJ. Biocompatibility of Dental materials. In: Phillips’ Science of Dental materials. Ed. Anusavice KJ. 10th Ed. Philadelphia. WB Saunders Company, 1996: 75-110.
Anusavice KJ. Mechanical Properties of Dental Materials. In: Anusavice KJ. Phillips’ Science of Dental Materials. Eleventh Edition. Saunders., St. Louis, Missouri, 2003: 73-101.
Asmussen E, Peutzfeldt A. Polymerization contraction of resin composite vs. energy and power density of light-cure. Eur J Oral Sci. 2005;113:417-21.
Atalay EG. Klinik Uygulamalarda Kullanılan Dental Yapıştırma Simanlarının Su İçindeki
Davranışlarının ve Yüzey sertliklerinin İncelenmesi.Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi,İstanbul,Türkiye.2006.
Attar N, Tam LE, Mc Comb D. Mechanical and physical properties of contemporary dental luting agents. J Prosthet Dent. 2003; 89: 127-34.
Aydın M. Dişhekimliğinde simantasyon ve kuralları. TDBD. 1999;47: 45-8.
Bapna MS, Mueller HJ. Leaching from glass ionomer cements. J Oral Rehabil. 1994; 21: 577-83. Baydaş S. Kron –Köprü Protezleri. Erzurum, Atatürk Üniversitesi Basmevi,2005; 127-8.
Behr M, Rosentritt M, Loher H, Kolbeck C, Trempler C, Stemplinger B, Kopzon V,Handel G. Changes of cement properties caused by mixing errors: the therapeutic range of different cement types. Dent Mater. 2008;24: 1187-93.
Bouillagued S, Gysi P, Wataha JC, Ciucchi B, Cattani M, Godin C, Meyer JM. Bond strength of composite to dentin using conventional, one-step, and self-etching adhesive systems. J Dent. 2001; 29: 55-61.
Bouillagued S, Wataha JC, Hanks CT, Ciucchi B, Holz J. In vitro cytotoxicity and dentin permeability of HEMA. J Endod. 1996; 22: 244-8.
Bozoğulları N. İki Farklı Tam Seramik Kor Materyalinin Baskı Dayanıklılığı ve Marjinal Uyumu Üzerine Farklı Marjinal Dizayn ve Taper Açılarının Etkisi, S Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya, Türkiye.2007.
Braden M, Clarke RL. Water absorption characteristics of dental microfine composite filling materials. Biomaterials. 1984;5: 369-72.
Braden M. Recent advanced in dental materials. Dental Update. 1977:1-369.
Brannstrom M, Astrom A. The hydrodynamics of the dentine; its possible relationship to dentinal pain. Int Dent J. 1972;22: 219-27.
Buonocore MG. A simple method of increasing the adhesion of acrylic filling materials to enamel surfaces. J Dent Res. 1955; 34: 849-53.
Callister WD. Materials Science and Engineering. 4th Ed. New York, John Willey & Sons. 1997: 372- 433.
Cardoso PEC, Sadek FT, Goracci C, Ferrari M. Adhesion testing with the microtensile method: Effects of dental substrate and adhesive system on bond strength measurement. J Adhes Dent . 2002; 4: 291-7.
Cattani-Lorente MA, Dupuis V, Moya F, Payan J, Meyer JM. Comparative study of the physical properties of a polyacid-modified composite resin and a resin-modified glass ionomer cement. Dent Mater. 1999; 15: 21-32.
Charlton DG. “Current Status of Dental Luting Cements”, USAF Dental Evaluation and Consultation Service. 2000;1-13.
Chersoni S, Suppa P, Breschi L, Ferrari M, Tay FR, Pashley DH, Prati C. Water movement in the hybrid layer after different dentin treatments. Dent Mater. 2004;20: 796-803.
Christensen GJ. Clinical factors affecting adhesion. Oper Dent. 1992; 5: 24-31.
Cobb DS, Macgregor KM, Vargas MA, Denehy GE. The physical properties of packable and conventional posterior resin-based composites: A comparison. JADA. 2000; 131: 1610-5. Conrad HJ, Seong WJ, Pesun IJ. Current ceramic materials and systems with clinical
recommendations: A systematic review . J Prosthet Dent. 2007;98: 389-404.
Coşkun A, Yaluğ S. Metal Desteksiz Porselen Sistemleri. CÜ Dişhekimliği Fakültesi Dergisi. 2002;5: 97- 102.
Craig RG, Hanks CT, Kohn DH, Koran III A, O’Brien WJ, Powers JM, Wagner WC, Wataha JC. Cements. In: Craig RG, Hanks CT, Kohn DH, Koran III A, O’Brien WJ, Powers JM, Wagner WC, Wataha JC. Restorative Dental Materials. Tenth Edition. St. Louis, Missouri, Mosby, 1997:56- 208.
Craig RG, Powers JM, Wataha JC. Dental Materials Properties and Manipulation. 8th Ed. Missouri. Mosby: 2004.
Çıldır ŞZ. Fluorid içeren, rezin esaslı olan ve olmayan dört farklı fissür örtücünün önceki ve yeniden yükleme yapıldıktan sonraki fluorid salınım değerleri ve salınım öncesi ve sonrası fiziksel özellikleri bakımından karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi, Doktora tezi, İstanbul, Türkiye.2006.
Davis GR, Wong FS. X-ray microtomography of bones and teeth. Physiol Meas. 1996;17: 121-46. Dayangaç B. Kompozit Rezin Restorasyonlar. Ankara. Günes Kitabevi Ltd. Sti. 2000:1-39.
De Santis R, Mollica F, Prisco D, Rengo S, Ambrosio L, Nicolais L. A 3D analysis of mechanically stressed dentin-adhesive-composite interfaces using X-ray micro-CT. Biomaterials. 2005;25: 257–70.
Değer S, Caniklioğlu MB. Metal-Seramik çalışmalarında kullanılan seramik materyalinin genel özellikleri. AÜ Dişhek Fak Derg. 1998;25: 115-20.
Denisova LA, Maev RG, Leontjev VK, Denisov AF, Grayson GG, Rusanov FS, Bakulin EY, Gavrilov DY, Grineva TV. A study of the adhesion between dental cement and dentin using a nondestructive acoustic microscopy approach. Dent Mater. 2009;25: 557-65.
Derand P, Derand T. Bond strength of luting cements to zirconium oxide ceramics. Int J Prosthodont. 2000;13: 131–5.
Diaz-Arnold AM, Holmes DC, Wistrom DW, Swift EJ Jr. Short-term fluoride release/uptake of glass ionomer restoratives. Dent Mater. 1995;11: 96-101.
Diaz-Arnold AM, Vargas MA, Haselton DR. Current status of luting agents for fixed prosthodontics. J Prosthet Dent. 1999; 81: 135-41.
Dökmez B. Farklı Işık Kaynakları İle Polimerize Edilen Rezin Simanın Fiziksel Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye. 2006.
Dupuis V, Laviole O, Potin-Gautier M, Castetbon A, Moya F. Solubility and disintegration of zinc phosphate cement. Biomaterials. 1992;13: 467-70.
El-Badrawy WA, El-Mowafy OM. Chemical versus dual curing of resin inlay cements. J Prosthet Dent. 1995; 73: 515-524.
Eren D, Bektaş Ö. Dental Adezivler . CÜ Diş Hek Fak Derg. 2006; 9: 63-7.
Ewoldsen N, Demke RS. A review of orthodontic cements and adhesives. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2001;120: 45-8.
Farah JM. Dougherty EW. Unfilled, filled and microfilled composite resins. Oper Dent. 1981;6: 95-9. Feldkamp LA, Goldstein SA, Parfitt AM, Jesion G, Kleerekope M. The direct examination of three-
dimensional bone architecture in vitro by computed tomography. J Bone Min Res. 1989;4: 3– 11.
Fritz UB, Finger WJ. Bonding efficiency of single-bottle enamel/dentin adhesives. Am J Dent. 1999; 12: 277-82.
Geirsson J, Thompson JY, Bayne SC. Porosity evaluation and pore size distribution of a novel directly placed ceramic restorative material. Dent Mater. 2004;20: 987-95.
Gerdolle DA, Mortier E, Jacquot B, Panighi MM. Water sorption and water solubility of current luting cements: An in vitro study.Quintessence Int. 2008;39:107-14
Goodacre CJ, Campagni WV, Aquilino SA. Tooth preparations for complete crowns: An art form based on scientific principles. J Prosthet Dent. 2001; 85: 363-376.
Gökalp S, Ayvaz ES. Dental adezivler. TDBD. 2002; 71: 10-4. Gökalp S. Self-etch adeziv sistemler. TDBD. 2004; 80: 57-9.
Gökçe SH. In-Ceram Core (kor) Destekli Porselen Kronlarda Core Tasarımının Dayanıklılığa Etkisi. DoktoraTezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.1999. Hannig M, Reinhardt KJ, Bott B. Self-etching primer vs Phosphoric acid: an alternative concept for
Hersek NE, Canay S. In vivo solubility of three types of luting cement. Quintessence Int.1996; 27: 211-16.
Hitmi L, Bouter D, Degrange M. Influence of drying and HEMA treatment on dentin wettability. Dent Mater. 2002; 18: 503-11.
Hofmann N, Renner J, Hugo B, Klaiber B. Elution of leachable components from resin composites after plasma arc vs standard or soft-start halogen light irradiation. J Dent. 2002;30: 223-32. Holand W. Materials science Fundamentals of the IPS Empress 2 glass-ceramic, Ivoclar- Vivadent
Rep.1998:3-10.
Höland W, Schweiger M, Frank M, Rheinberger V. A comparison of the microstructure and properties of the IPS Empress 2 and the IPS Empress glass ceramics. J Biomed Mater Res. 2000;53: 297-303.
Huget E, Denniston J, Vilca J. Dentin adhesives: a perspective. Mil Med. 1979;144:619-620.
Inokoshi S, Harada N, Nakaoki Y, Nikaido T, Urabe I, Sano H et al. Quality of bonding agents: Adhesion mechanism. In ‘Bologna international symposium’. London. 1996; 18-34.
Inoue S, Van Meerbeek B, Vargas M, Yoshida Y, Lambrechts P and Vanherle G. Adhesion mechanism of self-etching adhesives. In “Advanced adhesive dentistry 3rd international kuraray symposium”. Ed.Tagami J, Toledano M, Prati C. Kuraray Co, Ltd, Japan.1999: 131- 48.
Inoue S, Van Meerbek B, Abe Y, Yoshida Y, Lambrechts P, Vanherle G, Sano H. Effect of remaining dentin thickness and the use of conditioner on mikro-tensile bond strength of a glass-ionomer adhesive. Dent Mater. 2001;17: 445-55.
Inoue S, Vargas MA, Abe Y, Yoshida Y, Lambrechts P, Vanherle G, Sano H, Van Meerbek B. Microtensile bond strength of eleven contemporary adhesives to enamel. Am J Dent. 2003; 16: 329-34.
International Standard Organisation. ISO: 3107, Dentistry- Zinc oxide/eugenol and zinc oxide/non- eugenol cements, (Third edition), 2004:1-14.
Işıksal KG. Fluorid bileşikleri ve linoleik asitle hazırlanan geçici simanın basma dayanımı, çözünürlük, fluorid salınımı, ph, radyoopasite ve antimikrobiyal özelliklerinin araştırılması. Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, TÜrkiye. 2007. Iwami Y, Yamamoto H, Sato W, Kawai K, Torii M, Ebisu S. Weight change of various lightcured
restorative materials after water immersion. Oper Dent. 1998; 23: 132-7.
Jacobsen T, Söderholm KJ. Some effects of water on dentin bonding. Dent Mater. 1995; 11:132-6. Kanchanavasita W, Anstice HM, Pearson GJ. Water sorption characteristics of resin-modified glass-
ionomer cements. Biomaterials. 1997;18: 343-9. Kedici PS. Tam seramikler. TDBD. 2002; 71: 78-80.
Keyf F, Tuna SH, Sen M, Safrany A. Water sorption and solubility of different luting and restorative dental cements. Turk J Med Sci. 2006;36: 47-55.
Knobloch LA, Kerby RE, McMillen K, Clelland N. Solubility and sorption of resin-based luting cements. Oper Dent. 2000; 25: 434-40.
Komine F, Tomic M, Gerds T, Strub JR. Influence of different adhesive resin cements on the fracture strength of aluminum oxide ceramic posterior crowns. J Prosthet Dent. 2004; 92: 359-64. Kugel G, Ferrani M. The science of bonding: from first to sixth generation. J Am Dent Assoc. 2000;
131: 20-5.
Küçükeşmen HC, Küçükeşmen Ç, Öztaş D, Kaplan R. Farklı Tiplerdeki Geleneksel Ve Rezin- Modifiye Cam İyonomer Simanların Su Emilimi Ve Suda Çözünürlüğü. AÜ Diş Hek Fak Derg. 2005; 32: 25-34.
Lee SY, Wang CC, Chen DC, Lai YL. Retentive and compressive strengths of modified zinc oxide- eugenol cements. J Dent. 2000;28:69-75.
Leevailoj C, Platt JA, Cochran MA, Moore BK. In vitro study of fracture incidence and compressive fracture load of all-ceramic crowns cemented with resin-modified glass ionomer and other luting agents. J Prosthet Dent. 1998; 80: 699-707.
Lekatou A, Faidi SE, Ghidasui D, Lyon SB, Newman RC. Effect of water and its activity on transport properties of glass/ epoxy particulate composites. Composite. 1997; 28: 223-36.
Malacarne J, Carvalho RM, De Goes MF, Svirzero N, Pashley DH, Tay F, Yiu CK, Carrilho MR. et al. Water sorption/solubility of dental adhesive resins. Dent Mater. 2006; 22: 973-80.
Mallmann A, Ataíde JCO, Amoedo R, Rocha PV, Jacques LB. Compressive strength of glass ionomer cements using different specimen dimensions. Braz Oral Res. 2007;21: 204-8. McCabe JF. (çeviren Nayır E) Diş Hekimliği Maddeler Bilgisi. İstanbul, İstanbul Ünivetsitesi
Basımevi,1999;167-75
McLean JW, Odont D. Evoluation of dental ceramics in the twentieth century. J Prosthet Dent. 2001; 85: 61-6.
McLean JW. The Science and Art of Dental Ceramics. Chicago. Quintessence Publishing Co. Inc.1979: 23-8.
Memikoğlu M. Tam seramik posterior sabit parsiyel restorasyonların in-vitro ve in-vivo uygulanabilirliği ve sınırlamaları yönünde incelenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 1997.
Meşe A, Burrow MF, Tyas MJ. Sorption and solubility of luting cements in different solutions. Dent Mater J. 2008;27: 702-9.
Milutinovic -Nikolic AD, Medi VB, Vukovi ZM. Porosity of different dental luting cements. Dental materials. 2007;23: 674–678.
Mitchell CA, Douglas WH. Comparison of the porosity of hand-mixed and capsulated glass-ionomer