Doğal kaynaklar üzerine etkiler 55 

3.2.2.1.1. Toprak kalitesi ve arazi kullanımı üzerindeki etkiler

Yol yapım aşamasında hazırlan yol projesi ile belirlenen güzergahın alt yapısının oluşturulması için yapılan kazı ve dolgu çalışmaları sırasında toprak yapısı zarar görmektedir. Özellikle güzergah seçimi sırasında mümkün olduğunca hassas

yörelerden, koruma altına alınan orman alanlarından (meşe, zeytin ) kaçınılsa da topografyanın uygun olmadığı ve kısıtladığı kesimlerde toprak yapısının zarar görmesi kaçınılmazdır. Ayrıca dolgu için gerekli olan malzemenin yarma yapılan kesimlerden karşılanamadığı yada miktarının yeterli olmadığı durumlarda kullanılan ariyet ocakları ile yol üst yapısı için gerekli olan agregaların temin edildiği taş ocaklarının işletilmesi sonucunda toprak yapısında ve arazi kullanımlarında değişiklikler olmaktadır.

Bunun yanı sıra aşağıdaki etkilerde gözlenmektedir. ‐ Orman ve diğer bitki örtüsünün yok olması ‐ Arazi kullanımının değişmesi.

‐ Doğal drenaj yapılarının değişmesi.

‐ Doğal peyzajın bozulması ve/veya kültürel varlıkların zarar görmesi. 3.2.2.1.2. Su kalitesi üzerindeki etkiler

Yapım çalışmalarınsa su kalitesi üzerine etkiler, suyun kullanımından kaynaklanan etkiler ve su kaynakları üzerine etkiler olarak 2 başlık altında incelenmektedir.

Suyun kullanımından kaynaklanan etkiler:

‐ Şantiye sahalarında suyun içme ve kullanma amaçlı kullanılması

‐ Yol altyapısının oluşturulması sırasında bitkisel toprağın kazılması aşamasında tozumanın önüne geçmek amacıyla sulama suyu olarak suyun kullanılması

‐ Sıkıştırma işlemi sırasında yeterli sıkışmanın sağlanması sırasında kullanılan sulama suyu

‐ Yol üst yapılarını teşkil eden agraganın sağlandığı taş ocaklarında patlatma sonrası oluşan tozun minimize edilmesi ve taşın konkasör tesisinde istenilen boyuta getirilmesi amacıyla kırıcılarda yapılan kırma işlemi sırasında oluşan tozumanın önüne geçebilmek amacıyla pulvarizasyon sisteminde kullanılacak su,

‐ Yol alt ve üst yapılarını teşkil eden malzemelerin karşılandığı malzeme ocaklarında; malzemenin kamyonlara doldurulması, konkasör tesisine boşaltılması ve kullanılacağı yol güzergahına taşınması sırasında kullanılan ocak sahası iç servis yollarında da tozumanın önlenmesi amacıyla kullanılan sulama suyu.

Yapım aşamasında şantiye sahasında ikamet eden personelin ihtiyacı olan içme ve kullanma suyu ihtiyacı genellikle en yakın yerleşim yerlerinin şebeke sularından, tozumanın önüne geçmek ve sıkıştırma işleri sırasında kullanılan su ise en yakın yüzeysel su kaynağından veya şantiye sahasında açılan derin kuyu sondajlarından sağlanmaktadır.

Su kaynakları üzerine etkiler ( yer altı ve yer üstü su kaynakları ): Yapım aşamasında;

‐ Arazi bölünmeleri nedeniyle akarsu ve derelerin su düzeninin bozulması sonucunda fazla yüzeysel akıştan dolayı sel oluşumu,

‐ Geçirgen tabaka azalmasından dolayı yer altı su düzeyinin düşmesi.

‐ Yüzeysel ve yer altı sularında zararlı madde birikimi (kuyu ve barajlardan içme suyu)

‐ Ayrıca yol yapımı sırasında mevcut yüzey sularının üzerlerinde yer alan köprü yaklaşımlarının iyileştirilmesi veya yeniden yapılması sırasında; mevcut su havzalarının akışlarını sağlayan menfezlerin yapılması sırasında yüzey suyuna toprak karışması nedeniyle yüzey suyunun sedimant ve kirlilik yükünde (bulanıklık vb fiziksel özellikleri) değişiklikler olmaktadır.

3.2.2.1.3. Hava kalitesi üzerindeki etkiler

Hava kirliliği; canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve/veya maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerindeki miktar ve yoğunluğa ulaşması olarak tanımlanmaktadır. Yol yapımı aşamasında hava kalitesi üzerine etkiler toz yayıcı işlemler olarak adlandırılmıştır.

Yol üstyapısında, alttemel, temel, bitümlü sıcak karışımda veya sathi kaplamada mıcır, sanat yapılarında, beton agregası, drenaj işlerinde filitre malzemesi imalatında kullanılan ve taş ocaklarında çeşitli tekniklerle ( patlatma veya sökme ) çıkarılan malzeme kırıcılar (konkasör) yardımıyla istenilen boyutlarda kırılarak yol inşaatında kullanılmaktadır. Ocaktan elde edilen malzemeler yol üst yapısında kullanılabilecek şekilde kırabilmek için konkasör denilen iş makineleri kullanılmaktadır. Konkasörde malzemenin kırılışı sırasında oldukça fazla miktarda toz çıkmaktadır. Tozlar hem bitkiler, hem de insanlar üzerinde olumsuz etkiler oluşturmakta ve işletmenin çalışmaları sırasında (taş kırma, yükleme, taşıma, stoklama vb.) oluşmaktadır.

Yol yapımı aşamasında hava kalitesini aşağıdaki çalışmalar etkilemektedir.

‐ Yol altyapısının oluşturulması sırasında ham arazide yapılan bitkisel toprağın sıyrılması sırasında toz emisyonu oluşmaktadır

‐ Yol alt ve üst yapılarını teşkil eden malzemelerin karşılandığı ariyet ve taş ocaklarında malzemenin doğal ortamından çıkarılması sırasında (patlatma, sökme işlemleri)

‐ Doğal ortamından koparılan malzemenin kamyonlara doldurulması, taş ocağı ise konkasör tesisine boşaltılması ve malzemenin istenen boyuta getirilmesi amacıyla kırıcılarda kırılması, elenmesi, bantlar yardımıyla kamyonlara aktarılması sırasında meydana gelen tozuma

‐ Şantiye sahası ve ocak sahaları içerisinde yer alan servis yollarında meydana gelen tozuma

Toz atıkların bitkiler üzerine yaptığı olumsuz etkiler, bitkiler üzerine gelen kireç tozunun beyaz ve kalın bir tabaka yaparak, bitkilerin fotosentez ile solunum için gaz alışverişini sağladığı yaprak yüzeyinde bulunan stomaların üzerini kaplaması ve bunun sonucunda fotosentez hızını azaltması veya tamamıyla durdurması ve solunumu engellemesi şeklinde olmaktadır.

Tozun bir başka etkisi de görsel kirliliktir. Taş ocağının çevresi tamamı ile beyaz kireç tozu ile kaplanmakta ve göze hiçte hoş görünmeyen bir manzara oluşturmaktadır. Ayrıca, yola yakın olan ocaklardan çıkan tozlar asfalt yol üzerine gelmekte ve bu tozların hafif bir yağmur veya su ile ıslanması sonucunda, yol son derece kayganlaşmakta ve bu da sürücüler için tehlikeli bir durum oluşturmaktadır.

Bu kirecin kısa zamanda bitki üzerinde olumsuz etkisi olmadığı, fakat uzun yıllar toprakta biriken kirecin toprağı bazikleştirdiği, bunun da bitkinin mineral maddelerden istifadesini kısıtladığı yapılan çalışmalarda ortaya konmuştur.. Kalsiyumun bazik karakterli topraklarda (kurak bölge topraklarında) aşırı artması, zamanla toprağın organik maddelerce azalmasına ve toprağın verimsizleşmesine sebep olmaktadır.

3.2.2.2. Atık üretimi