Din kavramı: İnanmak, güvenmek ve baş edemediğimiz durumlarda

da sığınmak için insanlar yüzyıllardır arayış içerisinde olmuşlardır. Bu sürecin değerlendirilmesi de örnek alıntılarla yapılmıştır.

İnançlar, bilgi, kanaat ve imanı kapsayan bir psikolojik olaydır. İnançlar, çoğu hallerde, bireysel ilkelerin kaynağı haline gelirler. Bizler, bilgi, kanaat ve inançlarımızı açığa vurmak istediğimiz zaman bunu davranış ve tutumlarımızla belli etmeye çalışırız (Eren, 2004: 173). “Hunlar gök, yer ve yeraltı tanrılarına taparlardı. En büyük tanrı güneşti. Ay da büyük tanrılardandı. Hun Türkleri de diğer Türkler gibi dünyanın iyi ve kötü ruhlarla dolu olduğuna inanırlardı. Bu tanrılara yılda bir defa kurban kesilirdi” (İnal ve Ormancı, 1956a: 25; Unat ve Su, 1954: 18; Oktay,1950a: 35; Cezar, 1950a:20).

“Büyük bir din kurucusu olan Buda, Saka Türklerindendir” (İnal ve Ormancı, 1956a: 27; Cezar, 1950a: 22). “Gök Türkler de Hunlar gibi yukarıda mavi göğe, aşağıda kara yere taparlar ve inandıkları bu Tanrılar yoluna kurbanlar keserlerdi. Bir de su perileri ile cetleri saydıkları Kurt adına yılda bir defa dini tören yaparlardı” (Unat ve Su,1950a: 32; Cezar, 1950b: 34). “Göktürk’ler arasında Totemcilik, Natüristlik, Şamanlık ve Buda dinleri yayılmıştı” (İnal ve Ormancı, 1956b: 26). “Uygurlar da ilk zamanlarda yer ve gök Tanrılarına taparlardı. Fakat aralarında Buda ve Mani dini de yayılmıştı. Sonraları memlekete Müslümanlık da girdi” (Unat ve Su,1950a: 36; Cezar, 1950b: 35). “

İskitler yer ve gök tanrılarına taparlardı. Bir de savaş tanrıları vardı. Bu savaş tanrısı için yaptıkları tapınakların tepesine bir kılıç dikerlerdi” (Unat ve Su, 1954: 21). “Sümerlerde, Krallar şehirlerini, şehrin tanrısı adına idare ederlerdi. Tanrılar şehrin esas sahibi, krallar da onun hizmet edicisi, yani rahibi olarak tanınırdı” (Cezar, 1950a: 29; Unat ve Su, 1954: 29). “Etiler tabiat kuvvetlerine taparlar, güneşi büyük tanrı bilirlerdi. Ayrıca gök (kadın) ve yer (erkek) tanrılarına da inanırlardı” (Unat ve Su, 1954: 40). “Türklerin hepsi Müslüman olduklarından hukuk bakımından birbirlerine eşit sayılırlardı” (Oktay, 1950b: 149). “Kralın başkanlık ettiği ayinlere yabancılar katılmazlardı. Bu törenler milli bir karakter taşırdı” (İnal ve Ormancı, 1956a: 59). Tarihin her döneminde Türklerin bir yaratıcıya inanmaya ihtiyaç hissettikleri ve bu doğrultuda hareket ettikleri görülüyor. Bunun gereklerini de en iyi şekilde yerine getirdikleri ifade ediliyor. Genel olarak bir yaratıcıya inanmanın temelinde korunma ihtiyacı veya güven duyma ihtiyacının yattığı söylenebilir. Zaman içerisinde farklı dinlere geçtikleri daha iyiye ve güzele doğru yöneldikleri söylenebilir. “İslamiyet halk katlarında kimlik oluşturmada milletleşme şuurunun henüz belirlenmediği hallerde milliyet kavramının görevini yüklenmektedir. Birbirini tamamlayan birbiri ile bütünleşen bir yapıyı temsil etmektedirler. Dini değerlerin grup sadakatini oluşturmada, bütünleşmeyi sağlamada ve kitlelerde bir ahlaki değerler birliği kazandırma etkinliği inkâr edilemez (Türkdoğan, 2005: 94)

Dini törenlerin tarihin her çağında farklı şekillerde yaşandığı yüce yaratıcıya şükranlarımızı sunmak için farklı yollar denendiği söylenebilir. “En çok harp tanrılarına hürmet ediyorlardı. Harp tanrıları adına her yıl at ve diğer hayvanlardan kurbanlar kesiyorlardı” (Cezar, 1950a: 25). “Tanrılar için törenler yapılır, beyaz ve yağız atlar kurban edilirdi… Türkler ölülerine yuğ denilen cenaze törenleri yaparlar onları kıymetli eşyaları ve çok sevdikleri atlarıyla birlikte Kurgan adını verdikleri mezarlara gömerlerdi” (İnal ve Ormancı, 1956b: 26–27 ). “Türk milleti yalnız kandil, Ramazan, şeker ve Kurban bayramları gibi dini günlerimiz için Hicret Takvimini kullanarak hareket ediyoruz” (Oktay,1950a: 18).

İnsanın davranışlarında, dış dünyanın olduğu kadar, bu iç dünyanın da büyük ölçüde belirleyici rolü vardır. Bu iç hayatın şekillenmesinde ahlak, fazilet ve dürüstlük unsurlarının yanı sıra en temel faktör, yıkılmayacak kadar sağlam bir inanç sistemidir. Bu sebeple, toplum hayatı için gerekli olan ve insanı ahlaka, fazilete ve

dürüstlüğe sevk eden disiplinler, inanç değeri bulunan bir kültür ortamında doğarlar (İşgüden, 2007:22). “İslamlık; doğruluğu, iyiliği, temizliği, büyüklere saygı, küçüklere yardım ve şefkati isteyip, her türlü fenalıklardan kaçınmayı emreden büyük ve ileri bir cihan dinidir” (Cezar, 1950b: 60). “Hazreti Muhammed, dinini, hürriyet, eşitlik ve adalet esasları üzerine kurmuştur. Hazreti Muhammed, bütün sözleriyle insanlara iyiliği, doğru sözlülüğü ve doğru yolu öğretmiştir” (Unat ve Su,1950a: 53). İslam dininin karakteristik özellikleri ve evrensel boyutunun ifade edildiği söylenebilir. Türklerin İslam dinine geçiş nedenlerine değinildiği de söylenebilir. Türklerin, kimliklerini İslamla perçinledikleri de söylenebilir.

Türklerin İslam dininin bayraktarlığını yaptığı koruyucu ve gözetici olduğunu ve yüzyıllardır da bu durumun süregeldiği söylenebilir. “Türkler bu seferler esnasında temiz kanlarını Müslümanlık uğrunda sel gibi akıtarak bu büyük ve önüne geçilmez istilalara göğüslerini germişler, gösterdikleri kahramanlıklarla tarihte büyük bir ün kazanmışlar, Müslümanlığı korumuş ve kurtarmışlardır” (Oktay, 1950b: 129–130). “Moğollara karşı İslam dünyasını büyük bir cesaretle korumuşlardır” (İnal ve Ormancı, 1956b: 107).

İslam dininin Türkleri birleştirici, kimliklerini kazanma ve kaybetmedeki yönü üzerinde durulduğu söylenebilir. “Türklerin din farkı gözetmeksizin halka adaletle ve iyilikle muameleleri Osmanlıların işlerini kolaylaştırıyordu” (Cezar,1950b:139). “İstanbul’u zapteden Türkler halkın canına, malına dokunmadılar, onları din ve mezheplerinde serbest bıraktılar” (İnal ve Ormancı, 1956b: 145). Türklerin İslam dininin yayılmasına da bu yönüyle katkıda bulundukları ifade edilebilir. “Selim’den itibaren de ayrıca Halife denilmeğe başlandı” (Unat ve Su, 1950b:68; Cezar, 1950c: 83; İnal ve Ormancı, 1956c: 34). Halife ünvanının geçmesi ile de bütün dünya Müslümanlarının koruyuculuğu ve gözeticiliği gibi bir sorumluluk alındığı söylenebilir. “Macarlar da Bulgarlar gibi Türklüklerini koruyamadılar. Hıristiyan bir Avrupa devleti haline geldiler” (Cezar, 1950b: 39). Milli benliklerin kaybedilme yollarından birinin de dinlerini kaybetmek olduğu çıkarılabilir.

Türklerin İslamiyet’i seçtikten sonrada pek çok eserler ortaya koyduklarını bu eserlerin farklı dille de yazılmış olsa yazanların Türk asıllı oldukları söylenebilir. Bu yönüyle İslamiyet’in Türklerin pek çok yönde gelişmesine katkıda bulunduğu söylenebilir. Türklerinde İslam kültürünün gelişmesine çok büyük katkıda

bulundukları söylenebilir. “İslam kültür eserleri incelenecek olunursa, bu eserleri yaratanların çoğunun Türk oldukları görülür” (Oktay, 1950b: 107).

“Osmanlı devleti, resmen bir İslam devleti olarak, eğitiminde ve devlet işlerinde Müslümanlık siyasetini gözetmiştir. Okullarda dine ait dersler başta gelmekteydi…. fen derslerine de yer verilirdi. Hıristiyanlar ise din ve mezheplerinde tamamen serbesttiler” (Cezar, 1950c: 94; Oktay, 1950b: 206). “Bundan sonra Osmanlı hükümdarları Halife adını alarak din ve dünya işlerinin başkanı oldular” (İnal ve Ormancı, 1956c: 34). Osmanlı döneminde din ve devlet işlerinin bir arada yürüdüğü ifade ediliyor. Bu durumun zamanla ortaya çıkardığı problemlerden dolayı pek çok sıkıntılar çekildiği söylenebilir. “Din alanında yapılan bu ilk değişikliklerden sonra din ile devlet işlerinin birbirinden ayrılması yoluna gidildi. Layıklık kabul olunarak devletin din işlerine karışması tamamen önlendi” (Oktay, 1950c:288). “Bu suretle memleketimizde kanun bakımından Müslüman ve Hıristiyan farkı kalmadı” (Oktay, 1950c:289). “Laiklik kabul edilerek; devletin din işlerine, dolayısıyla din adamlarının da devlet işlerine karışmaları önlendi. Laiklik esası anayasa’ya da geçirildi” (Cezar, 1950c: 198). Cumhuriyetle birlikte Halifelik de kaldırılmıştır. Laiklikle birlikte de Din ile Devlet işleri tamamen birbirinden ayrılmıştır.

V. BÖLÜM