Devlet kavramı: Devlet kavramının tarih ders kitapları içerisinde nasıl

kullanıldıkları büyük önem taşımaktadır. Bu kavramın nasıl kullanıldığı ile ilgili örneklere yer verilmiştir.

Türklerin dünyada en eski en medeni ve en büyük devletlerini kurdukları ifade edilerek bir övünç kaynağı gibi gösterilmeye çalışıldığı söylenebilir. “Büyük milletimiz binlerce yıllardan beri yeryüzünün en büyük uygarlıklarını yaratmış ve en büyük devletlerini kurmuşlardır” (Oktay,1950a: 8) Devletimizin büyüklüğü ve geçmişten günümüze hep bu çerçevede yer aldığı bize örnek olarak verilmeye çalışıldığı söylenebilir.

Türklerin Orta Asya’da kurdukları ve geliştirdikleri medeniyetlerini göç dalgalarıyla dünyanın pek çok yerine beraberlerinde taşıyarak dünya medeniyetinin kuruluşunda büyük rol oynadıkları ifade edilmektedir. Orta Asya’da, Anadolu’da, Mezopotamya’da, Mısır’da, Ege adalarında, Orta, güney ve doğu Avrupa’da kurulan devletlerin temellerininde Türkler tarafından atıldığı ifade edilebilir. “Göçler yoluyla Çin ve Hint ülkelerine inenler oralarda bulunan akarsu boylarına yerleştiler ve buralarda Orta Asya uygarlığını yaşattılar. Bu suretle ilk Çin ve Hint uygarlıkları gelişmeye başladı. Bu uygarlıklar Orta Asya’lı atalarımız sayesinde oldu. Türkler bu suretle gittikleri yerlerde uygarlık yaratmaya, oraların yerlilerini uygar insanlar haline getirmeye çalıştılar ve bütün dünyaya uygarlıklarını yayan ve herkesi de uygar bir hale getiren ilk büyük millet oldular”

(Oktay,1950a: 25). “Orta Asya’dan göç eden Türkler kafileler halinde dört yana yayılmaya başladılar… kimi Çin’e, kimi Hint’e, kimi Balkanlara, kimi, Avrupa’ya, kimi Mezopotamya’ya, kimi Anadolu’ya, kimi Suriye ve Mısır’a, kimi de Girit’e gittiler… Türkler gittikleri yerlerde birçok yerlilere rastladılar. Bu insanların yaşayışları henüz pek geri idi…. Bu suretle Türkler Orta Asya dışında birtakım yeni ve önemli uygarlık merkezleri meydana getirdiler” (Unat ve Su, 1954:14; Cezar, 1950a: 16). “Akdeniz etrafında ve

yakınlarında kurulan eski büyük uygarlıkların temelini göçler sayesinde Türkler atmış oldular…. Türklerin ulaşmış olduğu yüksek uygarlık, göçlerle birçok yerlere yayılmış oldu” (Cezar, 1950a: 16). “Eski çağda en büyük devleti kuran Romanın temeli, asılları Asyalı olan Etrüskler tarafından atılmış oldu” (Cezar, 1950a: 100).

“Göçler sonucunda; İran’ın güney batısında Elam, Mezopotamya’da Sümerler, Anadolu’da Eti, Ege adalarında Ege medeniyetleri kuruldu…. Avrupa’nın içlerine de giderek İtalya ve batı Avrupa medeniyetlerini kurdular…. Dünya medeniyetinin kuruluşunda atalarımızın büyük rolleri vardır” (İnal ve Ormancı, 1956a: 19; Oktay,1950a: 26).

Türklerin tarihten beri sürekli olarak diledikleri gibi yaşayabilmek adına Devlet kurma ihtiyacını hissettikleri söylenebilir. Bu his ve duyguyu almanın, önemsemenin ve içselleştirmenin üzerinde durulduğu sürekli örnekler verilerek işlenmeye çalışıldığı söylenebilir. Devlet adamlarından ya da milletin içinden çıkan herhangi biri tarafından milletini koruma, gözetme, onun adına karar verme ve onun adına işlerini yoluna koyma girişiminde bulunup ve bu işte başarı sağlayan liderlerin örneklerinin verildiği söylenebilir. Bu şekilde de bir şekilde devlet yıkılsa bile hemen yerine yeni bir devlet kurulması gerektiği fikri genç beyinlere işlenmek istendiği de söylenebilir. “Milletin egemenliğine dayanan bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak” (Unat ve Su, 1950b:152). “Bumin adlı bir kahraman… Türkleri Kurt başlı sancağının altında topladı ve Gök Türk Devletini kurdu. Böylece tarihte ilk defa Türk adı ve esas ismi söylenmek suretiyle bir Türk devleti kurulmuştu” (Cezar, 1950b: 29). “ Tulunoğulları; Mısır’da kurulmuş bir Türk devletidir. İhşitler; Mısır’da kurulan bir Türk devletidir. Samanoğulları; Horasan ve Maveraünnehirde Türkler tarafından kurulmuştur” (Cezar, 1950b: 80; Unat ve Su,1950a: 72). “Abbasi devletinin esas hâkimi Türkler oldular” (Cezar, 1950b:84). “Çin boyunduruğundan kurtularak Kutluk devleti adıyla yeni bir devlet kurmaya muvaffak oldular” (Unat ve Su,1950a: 32). “Bumin Han Orta Asya’da dağınık bir halde bulunan Türkleri kurt başlı bayrağı altında toplayarak Hunlardan sonra Türklerin en büyük imparatorluğunu kurdu” (Oktay,1950b: 24). “ Küçük bir Türk beyliği olarak kurulmuş olan Osmanlı devleti, 150 sene içinde Anadolu ve Rumeli’de birçok ülkeler zaptederek topraklarını genişletmiş, İstanbul’un fethinden önce büyük bir devlet haline gelmişti” (Oktay, 1950b: 196). “Eyyubiler bir Türk devleti idiler. Arap memleketlerine sahip oldukları için ordularını da hep Türklerden seçerlerdi” (Oktay,

1950b: 162). “Sakarya zaferinden sonra yeni Türk devletinin ve ordusunun gücünü, bütün dünya tanıdı ve kabul etti” (Oktay, 1950c:271). “Anadolu’nun doğusundaki Karakoyunlu devleti yıkılmış, onun yerini Akkoyunlu adıyla bir başka Türk devleti almıştı…. Safevi ailesinden Şah İsmail adında bir Türk, bu devleti yıkarak yerine Safevi Devletini kurdu” (İnal ve Ormancı, 1956c: 30).

“Ey Türk Gençliği!

Birinci vazifen Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir… Ey Türk istikbalinin evladı! … Türk istiklalini ve Türk cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur” (Unat ve Su, 1950b:180; Oktay, 1950c: 304). ifadesi ile Atatürk ülkemizi gençliğe emanet ederek gençliğe görev ve sorumluluklar yüklemiş, bu davanın milli bir boyutta tezahür ettiğini ifade etmiş ve adeta onları ödevlendirmiş olduğu söylenebilir.

Devletin başındaki devlet adamlarının fonksiyonlarına işaret ediliyor. “Alp Aslan cesur bir komutan, iyi bir devlet adamı idi” (Unat ve Su,1950a: 84). “Osmanlı devletinin başında da büyük Türk hükümdarı Süleyman’ı görüyoruz” (Unat ve Su, 1950b:31). Attila, akıllı, cesur ve azimkârdı” (Cezar, 1950b: 25).”Sokullu, yılmak yorulmak bilmeyen, zeki, becerikli ve icabında şiddetten çekinmeyen bir devlet adamı idi” (Unat ve Su, 1950b:49). “Sokullu, ona tarihte geçen şu sözü söyledi: Bu devlet öyle bir devlettir ki, isterse bütün donanmasının demirlerini gümüşten, halatlarını ibrişimden, yelkenlerini de atlastan yapmak için güçlük çekmez” (Cezar, 1950c: 44). “Sürekli savaşlar ve iç isyanlar devleti yıpratmıştır… Silik ve kudretsiz hükümdarlar yüzünden… devlet işlerinin, ordunun… devlet işlerine bakmaz savaşlara gitmezlerdi… Devlet ve ordu işlerini düzenleyerek başarılı işler gördüyse de bu geçici oldu”

(İnal ve Ormancı, 1956c: 59). “Devleti birtakım değersiz devlet adamları… idare etmeğe başlamıştı” (Unat ve Su, 1950b:48). “ Bu cemiyetlerde inkişaf eden kabiliyet, askerlik ve devletçilikti. Çünkü yayla hayatı, insanları sağlam yapılı, gürbüz, çevik, metin karakterli ve başbuğa karşı itaatli bir duruma soktuğu gibi, başbuğlarda da idare ve komutanlık istidatlarını inkişaf ettirmiştir” (İnal ve Ormancı, 1956a: 20). Güçlü, dirayetli, cesur, akıllı, azimli, zeki, becerikli, yılmaz… vb. gibi özelliklere sahip olduklarında Devleti çok iyi yönettikleri, kitleleri arkalarında çok rahat sürükledikleri, bir aile reisi gibi görüldükleri verilmek isteniyor. Türk devletlerinin sadece iç karışıklıklarla ve ayrılıkları fırsat bilen düşman oyunları ile parçalandığı ve

yıkıldığı ifade edilmeye çalışılıyor. Örnek olarak “işte Hunları içeriden çökerten Çinlilerdir” ifadesini verebiliriz. O halde dikkat edilmesi gereken nokta devlet güçlü olmalıdır ki dışarıdaki ve içerideki fesatçıların eline fırsat geçmesin ifadesi söylenebilir. Bir diğer nokta da Milletin güçlü bir bireyi olmak devletin güçlü ve kuvvetli olabilmesi için ihtiyaç olduğu da çıkarılabilir. Böyle bireylerden oluşan millet ve onun sonucunda oluşan devlet, düşmana karşı birlik ve beraberlik içinde bir varlık ifadesine ulaşılabilir. Bu şekliyle de devlet kavramı, güven veren güçlü anlamında kullanıldığı söylenebilir. Ancak Devlet adamlarının silik ve kudretsiz olmalarının da tam tersi bir durum teşkil ettiği Devleti yıprattığı ile ilgili örnekler verilerek ifade edilmiş ve Devlet adamlarının ne kadar önemli olduğuna yer verilmiştir.

Türk devletlerinin teşkilatçı yönlerinin çok iyi olduğu anlamı verilmek isteniyor. “Hun devletinin muntazam teşkilatı vardı” (Cezar, 1950a: 19). “Çinde ilk defa teşkilatlı bir devlet kuran imparator FU-Hİ de bir Türk’tür” (Cezar, 1950a: 20). “Kuvvetli bir askeri teşkilat sayesinde büyük bir imparatorluk haline gelmişti” (Cezar, 1950c: 87). “İhtiyaca göre ayarlanan idare sayesindedir ki, koca imparatorluk asırlarca ayakta durabilmiştir” (Cezar, 1950c: 86). Devletlerin teşkilatlarının muntazam olduğunda başarılı oldukları söylenebilir. Devlet teşkilatlarının koruyucu ve gözetici yönlerinin de olduğu çıkarılabilir.