Dil kavramı: Dil kavramı milletler için büyük önem taşımaktadır Dil

kavramı ile ilgili değerlendirmeler tarih ders kitaplarından örnekler alınarak yapılmıştır.

Tarihteki en eski dilin Türklerin eseri olduğu söylenebilir. Milletin üyelerini birbirine bağlayan en kuvvetli bağlardan birinin dil olduğu söylenebilir. “Yazı günümüzden 6000 yıl önce Mezopotamya’da yaşayan Sümer Türkleri tarafından icadedilmiştir” (Oktay,1950a: 9). “Sümerleri en eski bir Türk kavmi ve dillerinin de Orta Asya’da konuşulan eski Türkçenin bir devamı olduğu onların bize bırakmış oldukları yazılı belgelerden anlaşılmıştır. İcadettikleri yazıya çivi yazısı derlerdi” (Oktay,1950a: 54). “Etiler, Eti Hiyeroglif yazısı kullanmışlardır” (Oktay,1950a: 82). “Sümerlerin en önemli buluşları çivi yazısıdır” (Unat ve Su, 1954: 29). “Etiler iki türlü yazı kullanırlardı. Biri çivi, diğeri resim yazısı (Hiyeroglif). Çivi yazısını Mezopotamya’dan almışlardı. Hiyeroglif yazısı ise kendi icatları idi” (Unat ve Su, 1954: 41).

Milletin özelliklerinin dil aracılığı ile gelecek kuşaklara aktarıldığı söylenebilir. Dilin sürekli olarak geliştiği de söylenebilir. “ Sümerler çok kısa bir zamanda resim yazısını bırakmışlar çivi yazısını kullanmışlardır” (Cezar, 1950a: 37). “Sümerler Orta Asya’dan gelen Türk neslindendiler…. Dilleri Orta Asya’da konuşulan eski Türkçenin bir grubu idi. Bu gerçek tablet denilen yazılı levhalardan anlaşılmıştır. Sümerce tek heceli birleşik bir dil olup, bütün Türk dilleri gibi son ekleri almaktadır. Sümerler önce resim yazısını kullanmışlardı. Bu yazıyı geliştirerek çivi yazısını icadetmişlerdir” (İnal ve Ormancı, 1956a: 40). “Uygurlar yazılarını kâğıtlar ve ince deriler üzerine renkli mürekkep ile yazarlardı. Ayrı alfabeleri vardı” (Cezar, 1950b: 36). “Karahanlılar devrinde pek çok Türkçe eserler yazılmıştır. Ancak Kutadgu Bilig isimli eser bize kadar ulaşabilmiştir. Bu kitap Yusuf Has Hacip tarafından Uygur alfabesiyle yazılmıştır” (Cezar, 1950b: 88). “ Anadolu’da beylikler zamanında gelişip önem kazanan Türkçe, Osmanlılarla resmi ve milli dil olarak en ileri mevkiine ulaşmaya başladı.” (Cezar, 1950b:162).

Geçmişten beri devlet kademelerinde resmi dillerin Türkçe olarak kullanıldığı söylenebilir. Türkçenin yaygınlaşması ve sahip çıkılması gereken en önemli bir milli değer olduğu söylenebilir. “Karahanlılar da Devletin resmi dili Türkçe idi…. Gazneli’lerde saray dili Türkçe olmakla beraber, devletin resmi dili Arapça idi” (Unat ve Su,1950a:78). “Osmanlıların resmi dili Türkçe idi” (Unat ve Su,1950a:134). “Osmanlı devleti kurulduğu sırada Anadolu’da Acem edebiyatı çığırı kapanmış, yerini Türk dil ve edebiyatı almıştı. Anadolu’da Türk beylikleri zamanında Türkçe büyük önem kazandı. Her yerde Türkçe yazılmağa ve söylenmeye başlandı…Türkçe milli bir dil olarak kabul olundu…. Bütün eserler Türkçe olarak yazıldı” (Oktay, 1950b: 205).

Türkler İslamiyet’i kabul ettik sonra da pek çok ölmez eserler ortaya çıkarmışlardır. Arapça eser yazan pek çok ilim adamının Türk olduğu söylenebilir. “ Türkler İslamlığı kabul ettikten sonra Arap ve Fars edebiyatının gelişmesine de hizmet etmişlerdir. Gerek Fars ve gerek Arap edebiyatında üstat tanılan birçok yazarlar Türk’tür” (Unat ve Su,1950a: 76). “İslam kültür eserleri incelenecek olunursa, bu eserleri yaratanların çoğunun Türk oldukları görülür” (Oktay, 1950b: 107). Burada da dil aracılığıyla her türlü edebi eserin dünya literatürüne katılabileceği söylenebilir.

Diğer milletleri etkilemenin bir yolunun da dil olduğu söylenebilir. “Göçlerle çeşitli insanlar birbirine karıştı. Uzak ve yakın memleketlerde yeni insan tipleri ve dilleri hâsıl oldu. Yeni medeniyetler doğdu ve ilerledi” (Cezar, 1950a: 16). Dilin yurt edinilmede önemli fonksiyonu olduğu çıkarılabilir. “Dağlara, ovalara ve ırmaklara hep Türkçe isimler kondu. Bu suretle Anadolu, Türklerin ikinci bir yurdu oldu” (Oktay, 1950b: 149)

Türkçenin zengin bir dil olduğu belirtilerek yüceltildiği ve mili bir değer olarak verildiği söylenebilir. “Göktürk’ler Orhun yazısı denilen 38 harfli bir alfabe kullanıyorlardı…. Orhun yazıtlarının Türk dil ve edebiyatı bakımından da ayrıca bir değeri vardır” (İnal ve Ormancı, 1956b: 27). “Kaşgarlı Mahmut da Divan-ı Lugat-it Türk adlı değerli bir sözlük yazarak Türk dilinin zenginliğini belirtmeğe çalışmıştır” (İnal ve Ormancı, 1956b: 70). “Türkler arasında şiir ve edebiyat geniş bir şekilde yayılmıştı. Yalnız Müslümanlığın kabulünden sonra şiir ve edebiyat yeni bir ruh ve karakter alarak daha ziyade gelişti.” (İnal ve Ormancı, 1956b: 103). “Osmanlılar zamanında Türkçe resmi dil olduğu gibi, bilim ve sanat dili olarak da gelişti….

Anadolu’da görülen halk ve tasavvuf edebiyatı Osmanlılar zamanında da gelişmesine yayılmasına devam etti” (İnal ve Ormancı, 1956b: 137). “Gerek Osmanlılarda ve gerekse Anadolu Türk Beyliklerinde Türkçe milli bir dil olarak kabul olundu” (Oktay, 1950b: 205).

Devlet adamlarının dilin önemini çok iyi bildikleri öz dilleri yanında diğer dilleri de öğrendikleri hatta milli benlik duyguları içinde eserler vererek örnek şahsiyet oldukları söylenebilir. “Fatih, Arap ve Fars dillerini bilirdi. Yunancayı, Latinceyi, hatta İbrani dilini bildiğini söylerler Türkçe ve Farsça şiirler de yazardı” (Unat ve Su, 1950b:26). “Yavuz’un da … Türkçe ve Farsça şiirleri vardır” (Unat ve Su, 1950b:31).

Geçmişten günümüze Türkçenin serüveninin anlatıldığı söylenebilir. Zaman içerisinde Arapça, Farsça ve diğer dillerle olan etkileşimin olumlu ve olumsuz durumlarının açıklandığı söylenebilir. Türk halkı arasında her zaman Türkçenin tercih edildiği söylenebilir. “Orhon yazısından sonra bütün Türkler tarafından uzun zaman kullanılan Uygur yazısı, Müslümanlığın Türkler arasında yayılmasından sonra yerini Arap yazısına bırakmıştır” (Unat ve Su,1950a: 36). “Medreselerde öğretim dili Arapça idi” (Unat ve Su, 1950b:76). “Türk dili XV ve XVI yüzyıllarda yapılan istilalar dolayısıyla geniş alanlara yayılmıştı. Arapçadan ve Farsçadan yapılan tercümeler…Türkçe, dilbilgisi gibi eserler, Türk dilinin gelişerek bilim ve edebiyat dili olmasını sağlamıştır…. Fatih zamanında halk ve tasavvuf edebiyatı yanında divan edebiyatı da yer almağa başlamıştı. Halk bu edebiyattan zevk duymuyordu…. Türk dili milli karakterini kaybetti…. Türkler arasında değerli halk şairleri yetişmiştir. Bunların çoğu öz Türkçe ve hece vezni ile şiirler yazarak halkın duygularına önem vermişlerdir” (İnal ve Ormancı, 1956c: 103-104; Oktay, 1950c:142; Unat ve Su, 1950b:84; Cezar, 1950c: 95-97). “Tanzimat devrinde dil ve edebiyatta da köklü bir değişiklik başladı. Dil konusunda silik de olsa sadeliğe doğru bir cereyan kendini göstermeye başladı” (İnal ve Ormancı, 1956c:168). “Yabancı dil öğrenenler fazlalaştı. Avrupa’ya giden gençler bilhassa Fransızca öğrendiler…. Bu da Avrupa edebiyatının memleketimize tesirini sağladı…. Edebiyatta sadeliğe doğru bir çığır açıldı…. Türkçülük cereyanı doğarak Dilde, Edebiyatta, Tarihte milli gelişmeler ve araştırmalar başladı” (Cezar, 1950c: 139-140). “Türkler Müslüman olmadan önce kendilerinin malı olan Türk harfleri ile yazar ve okurlardı….Yeni Türk alfabesinin yapılması gerekli olduğu anlaşılmıştı…. Türk

dilcilerinden bir komisyon meydana getirildi…. Herkes, daha yeni harf kanunu çıkmadan önce yeni Türk yazısını öğrendi” (Oktay, 1950c:292). “Türk Dil Kurumu adıyla bir kurum kuruldu. Türk dilinin sadeleştirilmesi, yabancı sözler yerine Türkçe kelimeler ve terimler konulması yolunda ileri adımlar atıldı” (Unat ve Su, 1950b:186; İnal ve Ormancı, 1956c: 221; Cezar, 1950c: 200). Konuşma dili ile okul dilinin farklı olmasının olumsuz etkilerinin verildiği söylenebilir. Türkçenin aslını hiçbir zaman kaybetmediği söylenebilir. Türk Dil Kurumu çalışmaları ile Türkçenin sadeleşmesine çalıştığı söylenebilir. Türkçenin bu şekilde yabancı kelimelerden arınarak aslına döndüğü söylenebilir. Türkçenin, Türkler arasında milli benlik ve milli duyguyu oluşturan bir güç olarak ortaya çıktığı söylenebilir. Türklerin millet olabilmelerini sağlayan en önemli öğelerden biri olduğu söylenebilir. Aslını kaybetmemenin bir yolunun da dili kaybetmemekten geçtiği söylenebilir. Türkçenin korunulması ve sahip çıkılması gereken en önemli unsurlardan biri olduğu söylenebilir.