Finansal kiralama işlemlerinden
borçlar
Ertelenmiş finansal kiralama borç maliyetleri
Toplam yükümlülük 0-1 yıl içerisinde ödenecekler 10.275.934 (2.987.120) 7.288.814 1-2 yıl içerisinde ödenecekler 9.261.090 (2.346.517) 6.914.573 2-3 yıl içerisinde ödenecekler 8.320.282 (1.496.910) 6.823.372 3-4 yıl içerisinde ödenecekler 5.988.504 (692.414) 5.296.090 4-5 yıl içerisinde ödenecekler 3.095.305 (233.680) 2.861.625 5 yıl ve üzeri sürede ödenecekler 1.567.250 (50.769) 1.516.481
38.508.365 (7.807.410) 30.700.955
Grup’un finansal kiralama borçlarının gerçeğe uygun değeri, defter değerine yakındır.
Finansal yükümlülüklerden kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir.
NOT 9 – DİĞER FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER
31 Mart 2009 31 Aralık 2008
Stok vadeli işlem sözleşmeleri değerlemesi (Not 7) 4.308.915
-Türev işlemler teminat borçları - 18.844.919
Toplam 4.308.915 18.844.919
Finansal yükümlülüklerden kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir.
31 Mart 2009 31 Aralık 2008
Ticari alacaklar 605.155.020 536.523.506
Çek ve senetler 261.242.845 319.660.260
Kredi kartı alacakları 60.291.746 61.257.047
Bayilere verilen krediler 1.177.205 1.733.565
İlişkili şirketlerden alacaklar (Not 37) 2.850.277 2.794.178 930.717.093 921.968.556
Eksi: Şüpheli ticari alacak karşılığı (109.242.006) (97.131.115) Kısa vadeli ticari alacaklar 821.475.087 824.837.441
Bayilere verilen krediler 7.795.726 6.238.627
Çek ve senetler 3.403.045 225.467
Uzun vadeli ticari alacaklar 11.198.771 6.464.094 Şüpheli ticari alacak karşılığının 31 Mart 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren dönemler içindeki hareketleri aşağıdaki gibidir:
2009 2008
1 Ocak 97.131.115 85.912.647
Tahsilatlar (2.352.001) (4.392.390)
Yıl içinde ayrılan karşılıklar 14.462.892 442.500
31 Mart 109.242.006 81.962.757
Grup, alacaklarınn kredi riski ile ilgili açıklamaları finansal tablo dipnotu 38’de Kredi Riski bölümünde vermiştir.
31 Mart 2009 31 Aralık 2008
Satıcılar 2.260.839.284 1.693.335.409
İlişkili şirketlere borçlar (Not 37) 1.021.270 2.034.896
Borç senetleri 1.439.972 1.203.972
Diğer ticari borçlar 697.765
-Kısa vadeli ticari borçlar 2.263.998.291 1.696.574.277
Satıcılar 776.941.916 966.823.460
Uzun vadeli ticari borçlar 776.941.916 966.823.460 Kısa vadeli ticari borçlar içerisindeki faiz işlemeyen akreditiflerin tutarı 1.846.462.314 TL’dir (1.093.875.778 ABD Doları) (31 Aralık 2008: 1.251.257.269 TL’dir (827.386.940 ABD Doları)). Faiz işleyen vadeli akreditiflerin tutarı ise 179.875.384 TL (106.561.247 ABD Doları) ve ağırlıklı ortalama faiz oranı %6,29’dir (31 Aralık 2008: 171.946.111 TL (113.698.414 ABD Doları) ve faiz oranı
%6,31).
Uzun vadeli ticari borçlar içerisindeki faiz işlemeyen akreditiflerin tutarı 776.941.916 TL’dir (460.273.647 ABD doları) (31 Aralık 2008 966.823.460 TL’dir (639.306.659 ABD doları). 31 Mart 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle Grup’un uzun vadeli faiz işleyen vadeli akreditifi bulunmamaktadır.
Faiz işlemeyen akreditifler ilk muhasebeleştirilmesi sırasında gerçeğe uygun değerinden kaydedilmektedir. İlk muhasebeleştirme işleminin ardından, bu akreditifler etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetinden değerlenmektedir. Uzun vadeli ve kısa vadeli faiz işlemeyen akreditifler için kullanılan etkin faiz oranlarının ağırlıklı ortalaması sırasıyla %4,21 ve %4,35’tir (31 Aralık 2008: %4,02 ve %4,70).
31 Mart 2009 tarihi itibariyle uzun vadeli akreditiflerin 776.941.916 TL tutarındaki kısmı ikinci yıl içerisinde ödeme vadelerine sahiptir (31 Aralık 2008: 924.757.011 TL ikinci yıl içerisinde, 42.066.449 TL üçüncü yıl içerisinde).
Finansal yükümlülüklerden kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir.
Personelden alacaklar 321.961 481.998
ÖTV muafiyeti (*) 28.578.921 56.002.308
Verilen depozito ve garantiler 599.507 579.411
Diğer 7.579.966 3.055.304
Diğer kısa vadeli alacaklar toplamı 37.080.355 60.119.021
Diğer alacaklar 594.261 535.785
Verilen depozito ve teminatlar 400.268 371.023
Diğer uzun vadeli alacaklar toplamı 994.529 906.808 (*) Bazı askeri kuruluşlara, elçiliklere ve petrol arama şirketlerine yapılan teslimatlarda, ÖTV’den
muaf mal teslimatı yapılmakta, karşılığında ise Tüpraş’tan yapılacak alımlarda kullanılmak üzere muafiyet belgesi alınmaktadır. Konsolide mali tablolarda yer alan tutar, henüz kullanılmayan muafiyet belgelerinden kaynaklanmaktadır.
DİĞER BORÇLAR 31 Mart 2009 31 Aralık 2008
Ödenecek vergi, harç ve diğer kesintiler 359.066.198 342.228.869
Emanet mal çekleri (*) 5.446.675 6.758.320
Teminat kapsamındaki borçlar 9.705.095 9.705.095
Alınan depozito ve teminatlar 826.808 833.745
Diğer 16.486.698 17.849.871
Diğer kısa vadeli borçlar toplamı 391.531.474 377.375.900
Alınan depozito ve teminatlar 633.192 637.965
Alınan avanslar 83.965 166.655
Diğer uzun vadeli borçlar toplamı 717.157 804.620
(*) Emanet mal çekleri müşterilere gelecekteki mal alımları için verilmektedir. 31 Mart 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihlerindeki emanet mal çekleri müşterilere verilen ancak müşteriler tarafından bilanço tarihleri itibariyle kullanılmamış tutarları ifade etmektedir.
NOT 13 – STOKLAR
31 Mart 2009 31 Aralık 2008
Ticari mallar 643.572.762 688.102.865
Hammadde 39.110.765 44.295.415
Mamul 14.856.329 21.054.190
Yarı mamul 3.276.820 3.693.276
Diğer (*) 50.538.082 91.278.856
Stok değer düşüklüğü karşılığı (1.355.581) (68.776.629)
Toplam 749.999.177 779.647.973
(*) Diğer stoklar yoldaki akaryakıt ve madeni yağlardan oluşmaktadır.
Stok değer düşüklüğü karşılığında gerçekleşen hareketler aşağıdaki gibidir:
2009 2008
1 Ocak (68.776.629)
-Dönem içinde iptal edilen karşılık 67.421.048
-31 Mart (1.355.581)
-NOT 14 – CANLI VARLIKLAR Yoktur.
NOT 15 – DEVAM EDEN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN VARLIKLAR Yoktur.
NOT 16 – ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN YATIRIMLAR Yoktur.
NOT 17 –YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER Yoktur.
1 Ocak
2009 İlaveler Çıkışlar Transfer
Yabancı Yeraltı ve yerüstü düzenleri 188.982.592 58.876.757 (1.368.648) - 3.727 246.494.428 Makine, tesis ve cihazlar 622.088.585 2.078 (647.626) 22.356 61.825 621.527.218 Taşıt araçları 15.450.196 55.852 (421.268) - 36.554 15.121.334 Döşeme ve demirbaşlar 27.969.766 5.381 (26.317) - 8.922 27.957.752 Diğer maddi duran varlıklar 632.202.548 54.897 (348.233) 8.182.410 - 640.091.622 Özel maliyetler 480.319.134 289.540 (8.089) 21.946.984 1.776 502.549.345 Yapılmakta olan yatırımlar 17.659.536 37.594.674 - (30.151.750) 12.868 25.115.328 2.260.176.743 96.879.179 (2.823.108) - 329.054 2.354.561.868
Birikmiş amortisman:
Binalar 24.912.527 1.387.776 (470) - - 26.299.833
Yeraltı ve yerüstü düzenleri 69.197.969 3.132.849 (251.401) - - 72.079.417 Makine, tesis ve cihazlar 529.504.675 3.222.409 (138.999) - 20.138 532.608.223
Taşıt araçları 9.892.461 520.814 (403.127) - - 10.010.148
Döşeme ve demirbaşlar 19.659.030 575.968 (19.615) - - 20.215.383 Diğer maddi duran varlıklar 277.921.278 11.710.309 (298.460) - - 289.333.127 Özel maliyetler 110.556.887 11.973.492 (422) - - 122.529.957
1.041.644.827 32.523.617 (1.112.494) - 20.138 1.073.076.088
Net defter değeri:
Arazi-arsa ve binalar 250.591.859 249.405.008
Yeraltı ve yerüstü düzenleri 119.784.623 174.415.011
Makine, tesis ve cihazlar 92.583.910 88.918.995
Taşıt araçları 5.557.735 5.111.186
Döşeme ve demirbaşlar 8.310.736 7.742.369
Diğer maddi duran varlıklar 354.281.270 350.758.495
Özel maliyetler 369.762.247 380.019.388
Yapılmakta olan yatırımlar 17.659.536 25.115.328
Net defter değeri 1.218.531.916 1.281.485.780
Diğer maddi duran varlıklar, ağırlıklı olarak dolum tankları, istasyon ve istasyon ekipmanlarından oluşmaktadır.
1 Ocak 2008 İlaveler Çıkışlar Transfer 31 Mart 2008
Maliyet:
Arazi-arsa ve binalar 257.184.022 6.897.407 - - 264.081.429
Yeraltı ve yerüstü düzenleri 177.213.356 - (490.863) - 176.722.493 Makine, tesis ve cihazlar 610.014.486 20.030 (159.077) - 609.875.439
Taşıt araçları 15.056.719 84.757 - - 15.141.476
Döşeme ve demirbaşlar 25.208.893 3.052 (2.620) - 25.209.325
Diğer maddi duran varlıklar 530.352.911 6.529.847 (2.233.530) 3.476.234 538.125.462 Özel maliyetler 335.741.359 1.405 (384.202) 32.929.948 368.288.510 Yapılmakta olan yatırımlar 23.279.617 39.487.642 - (36.406.182) 26.361.077
1.974.051.363 53.024.140 (3.270.292) - 2.023.805.211
Birikmiş amortisman:
Binalar 19.571.151 1.321.025 - - 20.892.176
Yeraltı ve yerüstü düzenleri 61.872.376 2.373.563 (279.838) - 63.966.101 Makine, tesis ve cihazlar 517.206.559 3.046.534 (67.058) - 520.186.035
Taşıt araçları 8.627.624 514.142 - - 9.141.766
Döşeme ve demirbaşlar 17.006.045 670.252 (608) - 17.675.689
Diğer maddi duran varlıklar 233.168.839 10.947.332 (189.833) - 243.926.338
Özel maliyetler 68.913.005 10.081.615 (55.835) - 78.938.785
926.365.599 28.954.463 (593.172) - 954.726.890
Net defter değeri:
Arazi-arsa ve binalar 237.612.871 243.189.253
Yeraltı ve yerüstü düzenleri 115.340.980 112.756.392
Makine, tesis ve cihazlar 92.807.927 89.689.404
Taşıt araçları 6.429.095 5.999.710
Döşeme ve demirbaşlar 8.202.848 7.533.636
Diğer maddi duran varlıklar 297.184.072 294.199.124
Özel maliyetler 266.828.354 289.349.725
Yapılmakta olan yatırımlar 23.279.617 26.361.077
Net defter değeri 1.047.685.764 1.069.078.321
gibidir:
1 Ocak
2009 İlaveler Çıkışlar Transfer
Yabancı para çevrim farkı
31 Mart 2009 Maliyet:
Diğer maddi olmayan duran
varlıklar 24.051.175 34.312.930 (1.245.551) - 1.477 57.120.031
24.051.175 34.312.930 (1.245.551) - 1.477 57.120.031
Birikmiş itfa payları:
Diğer maddi olmayan duran
varlıklar 15.392.240 1.003.485 (168.635) - 154 16.227.244
15.392.240 1.003.485 (168.635) - 154 16.227.244
Net kayıtlı değer 8.658.935 40.892.787
31 Mart 2008 tarihinde sona eren hesap dönemindeki maddi olmayan duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir:
1 Ocak
2008 İlaveler Çıkışlar Transfer 31 Mart 2008 Maliyet:
Diğer maddi olmayan duran
varlıklar 22.384.160 12.618 (87.847) - 22.308.931
22.384.160 12.618 (87.847) - 22.308.931
Birikmiş itfa payları:
Diğer maddi olmayan duran
varlıklar 13.572.249 458.962 (48.320) - 13.982.891
13.572.249 458.962 (48.320) - 13.982.891
Net kayıtlı değer 8.811.911 8.326.040
Diğer maddi olmayan varlıklar edinilmiş bilgi sistemleri, imtiyaz hakları ve bilgisayar yazılımlarından oluşmaktadır. Faydalı ömürleri olan 5-20 yıl boyunca doğrusal olarak itfa edilirler.
şirket birleşmeleri sırasında oluşacak şerefiyelere uygulanmaya başlamıştır. UFRS 3, bir şirket birleşmesi sırasında oluşmuş bir şerefiyenin mali tablolara kayıtlı değer ile oluşmuş değer düşüklüklerinin netleştirilmesi suretiyle yansıtılmasını gerektirmektedir. Grup, UFRS 3’ün geçiş maddeleri uyarınca, 31 Mart 2004 tarihinden sonra başlayan ilk hesap döneminden itibaren daha önce gerçekleşen şirket birleşmeleri sırasında oluşmuş şerefiyeleri itfa etmeyi durdurmuştur. Ayrıca, 31 Aralık 2004 tarihli mali tablolarında brüt tutarı 2.809.692.447 TL ve birikmiş amortismanı 579.237.809 TL olarak yer alan şerefiye, 1 Ocak 2005 tarihi itibari ile mahsup edilerek mali tablolarda 2.230.454.638 TL olarak sunulmaya başlanmıştır.
Türkiye İş Bankası A.Ş. (“İş Bankası”) ve Doğan Holding ortaklığı ile oluşmuş olan İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş. (“İş Doğan”), Şirket’in %51 hissesini 21 Temmuz 2000 tarihinde ve %25,8 hissesini 8 Ağustos 2002 tarihinde sırasıyla 2.825.070.788 TL ve 557.364.740 TL karşılığında ÖİB’den satın almıştır. İş Doğan’ın birleşme öncesi konsolide mali tablolarında söz konusu hisse alımları ile ilgili 2.710.882.207 TL tutarında şerefiye oluşmuştur.
İş Doğan, 17 Kasım 2002 tarih ve 2002/38 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile Şirket hisselerinin ortaklara çağrı yoluyla toplanması konusunda karar almış ve söz konusu hisse alımları 22 Kasım 2002 ile 9 Aralık 2002 arasında gerçekleşmiştir. Bu hisse alımları sonucunda İş Doğan’ın sahip olduğu hisse oranı %96,3’e ulaşmakla birlikte, birleşme öncesi İş Doğan bu hisselerin %14’ünü ortakları İş Bankası ve Doğan Holding’e her birine %7 olmak üzere devretmiştir. İş Doğan tarafından ortaklarına yapılan bu devir sonrası kalan ve çağrı yoluyla toplanmış hisseler, Şirket’in %5,5’ine tekabül etmektedir. İş Doğan’ın birleşme öncesi konsolide mali tablolarında söz konusu %5,5’lik hisse alımı ile ilgili 51.771.489 TL tutarında şerefiye oluşmuştur. İş Doğan’ın 2002 yılında aldığı Şirket hisseleri ile ilgili şerefiye hesaplaması için gayrimenkullere yaptırılan güncel makul değer çalışması 2003 yılı içinde tamamlanmış ve bu çalışmanın etkisi şerefiyeyi 47.038.751 TL tutarında arttırmak ve maddi duran varlıkları aynı tutarda azaltmak yönünde olmuştur.
Şirket, SPK’nın 24 Aralık 2002 tarih ve 61/1705 sayılı toplantısında verdiği izinle İş Doğan ile mevcut tüm aktif ve pasiflerinin bir kül halinde devir alınması suretiyle Türk Ticaret Kanunu’nun 451 ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37, 38 ve 39. maddeleri hükümlerine uygun olarak birleşmiştir.
Birleşme tarihi olan 27 Aralık 2002 tarihi itibariyle, İş Doğan’ın UFRS uyarınca hazırlanmış ve yukarıda bahsi geçen hisse alımları sırasında oluşan şerefiyeyi de içeren mali tabloları birleşme sonrası Şirket’in UFRS uyarınca hazırlanacak konsolide mali tablolarına esas teşkil etmiştir. Söz konusu mali tablolarda yer alan 247.461.598 TL (Not 27) tutarında ana ortaklık dışı özsermaye hesabı ise, birleşme sırasında özsermaye altına ilave ödenmiş sermaye olarak sınıflandırılmıştır.
Grup, şerefiyeyi yıllık olarak veya değer düşüklüğüne uğrayabileceğine ilişkin göstergeler mevcut ise daha sık olarak değer düşüklüğü için değerlendirir. Geri kazanılabilir tutar kullanımdaki değer hesaplamalarıyla belirlenir. Kullanımdaki değer hesaplamaları için kullanılan başlıca tahminler iskonto oranı, büyüme oranı, satış fiyatları ve dönem süresindeki direkt maliyetlere yöneliktir.
Kullanımdaki değer hesaplamasında, şerefiye nakit üreten birimlere ayrıştırılmamış, Petrol Ofisi A.Ş.
bütünü üzerinden değerlendirilmiştir. İskonto oranı, paranın zaman değerine ilişkin geçerli piyasa değerlendirmelerini ve varlığa özgü riskleri yansıtan vergi öncesi orandır. Grup, iskonto oranı olarak ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini kullanmaktadır. Büyüme oranı ilgili sektör büyüme tahminlerine göre belirlenmektedir. Satış fiyatlarında ve direkt maliyetlerdeki değişiklikler geçmiş tecrübelere ve gelecekteki beklentilerine dayanmaktadır.
akım tahminlerini hazırlamaktadır. 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle Şirket’in olağan nakit akımlarının hazırlanmasında önümüzdeki 5 yıl için yıllık %5 tahmini büyüme oranı, sonraki yıllar için ise sıfır tahmini büyüme oranı kullanılmıştır. Nakit akım tahminlerini iskonto etmek için Şirket %10,36 oranını kullanmıştır. 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle yapılan inceleme sonucunda şerefiyenin geri kazanılabilir değeri kayıtlı değerinin üzerinde tespit edilmiş ve değer düşüklüğüne rastlanmamıştır.
Değer düşüklüğüne ilişkin çalışmalar yıllık olarak yapıldığından 31 Mart 2009 tarihi itibariyle değer düşüklüğü çalışması yapılmamıştır.
NOT 21 – DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI