DİĞER FAALİYETLERİ

Münip Hayri Ürgüplü serbest avukatlık yaptığı dönemde müvekkillerden birisi de Faraçi isminde G grubu vergi mükellefi olan bir gayri Müslim’dir. 1942 yılında çıkarılan Varlık vergisi sebebiyle müvekkiline çıkarılan yüksek miktardaki vergi yükünden kurtarmak amacıyla malları kendi üzerine almıştır. Ayrıca bu mallara ilişkin icra yoluna gidilememesi için de Ankara’dan telefonla talimat verilmiştir.(Ökte 1951: 113) Bu şekilde Ankara’da önemli mevkilerde tanıdık bulan gayrimüslimler vergi ödemekten kurtulmuşlardır. Aynı şekilde ecnebilere konulan vergilerin de tahsil edilemediği bir gerçektir.(Coşar 2003: 3)

Münip Hayri Ürgüplü bölgenin kalkınmasında ve imarında da önemli katkılarda bulunmuştur. Ürgüp Devlet Hastanesinin şu anda hizmet veren binası, yapımından önce Rumlara ait mezarlık olduğu söylenmekte olup, Münip Hayri Ürgüplü tarafından o zamanın 50.000 TL katkı payı, vatandaşların teşebbüs, gayret ve katkılarıyla, Ürgüp Şeyhülislam Hayri Devlet Hastanesi adı altında 1951 yılında inşaatına başlanmış ve 1953 yılında tamamlanmıştır. (http://www.hastane.com.tr/hastane/urgup-devlet- hastanesi.html, Erişim Tarihi: 25 Nisan 2016)

Münip Hayri Ürgüplü çeşitli yardım kuruluşları ve vakıflarla da yakından ilgilenmiştir. Bunlardan birisi de İbnü’l- Emin Mahmut Kemal İnal Vakfı’dır. Bu vakfın kurucu üyeleri arasında yer almaktadır.

6. ESERLERİ

Münip Hayri Ürgüplü İstanbul Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Cenevre’de hukuk doktorasını, hazırladığı “Le Contrat De Fiançailles En Droit Et En Jurisprudence Suisses Et Turcs” adlı teziyle tamamlamıştır. Fransızca olarak 179 sayfadan

oluşan bu çalışmasını 1933 yılında Lyon’da Bosc Frères M. et Riou tarafından kitap haline getirip baskısı yaptırılmıştır. (Ürgüplü 1936: 30) Doktora tezinden hareketle 1934 yılında hazırlamış olduğu Nişanlanma Mukavelenamesi adlı çalışmasını Hukuk Talebe Cemiyeti Neşriyatı tarafından baskısı yapılmıştır.

Münip Hayri Bey Sümerbank Hukuk Müşavirliği görevini icra ederken davet edildiği Ankara Halkevinde Lozan Antlaşması’nın imzalanmasının sene-i devri münasebetiyle vermiş olduğu konferans metnini daha sonra bir risale olarak 32 sayfa halinde tanzim edilerek Sümerbank tarafından bastırmıştır. Münip Bey çalışmasının girişinde bu çalışmanın ilmi bir nitelik taşımadığını ve Lozan muahedenamesi hakkında genel bir değerlendirme ve bilgilendirme yapmayı amaçladığını belirtmiştir. (Ürgüplü 1936: 5) Risalede Lozan Antlaşması’nın öncesinde ortaya çıkan gelişmeleri ele alarak başlayan Münip Bey, çalışmasında Lozan’ı Serv ile mukayese ederek devam etmiş ve kapitülasyonların ortaya çıkışı uygulanması ve kaldırılması hakkında bilgi vererek çalışmasını neticelendirmiştir.

Bir diğer çalışması ise Mustafa Şeref Özkan ve Eserleri adıyla 32 sayfa olarak kaleme aldığı risalesidir. 1939 yılında Cumhuriyet matbaası tarafından basılan bu çalışmayı yakın arkadaşı Ali Fuat Başgil’e ithaf etmiştir. (Ürgüplü 1939: 1)

Münip Hayri Bey Hukuk Fakültesi’nden hocası olan Mustafa Şeref Özkan hakkında hazırladığı bu risalede önce onun hakkında biyografik bilgiler vermiştir. Buna göre;1909 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yurt dışına gönderdiği ilk öğrencilerden biri olan Mustafa Şeref Özkan, İstanbul Hukuk Fakültesi’ni bitirmiştir. Ancak o tarihlerde, Avrupa üniversiteleri, Darülfünun tarafından verilen diplomaları geçerli kabul etmediği için Mustafa Şeref, Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni yeniden okumuştur. 1912 yılında fakülteyi bitirdikten sonra İstanbul’a dönerek,1913 yılında İstanbul Hukuk Mektebi’nde “Temel Hukuk ve İdare” kürsüsüne öğretim üyesi olarak atanmıştır. Kısa sürede terakki ederek Amme Hukuku Profesörlüğü ’ne getirilmiştir. (Ürgüplü 1939: 11)

1917 yılında Kayseri’den mebusluğa ve Talat Paşa kabinesinde ticaret ve ziraat nazırlığına getirilen Mustafa Özkan 1918 yılı sonunda kabinin istifasıyla bu görevinden ayrılmıştır. Milli mücadele sürecinde Anadolu’da önemli görevler üstlenmiş ve 1923 yılında Lozan heyetinde müşavir olarak yer almıştır. 1923 seçimlerinde Burdur’dan mebus seçilen Mustafa Özkan yeniden meclise girmiştir. (Ürgüplü 1939: 13)

Daha sonra 1926 yılında Ankara’da kurulan Hukuk Okulu’na da “İdare Hukuku ve Amme Hukuku” Profesörü olarak atandı. Yazdığı “Amme Hukuku” kitabı, uzun yıllar bu alanda aranan ve izlenen bir kitap olmuştur. Modern Türkiye’nin önderleri arasında sayabileceğimiz nadir insanlardan birisi olan Mustafa Şeref Özkan 1930-32 yılları arasında İktisat Bakanlığı yapmış ve devletçilik uygulamalarını başlatmıştır. Başlattığı atılımlar, kendisinden sonra gelenlerce ne kadar yozlaştırılırsa yozlaştırılsın; derin ve kalıcı etkiler bırakmıştır. (Ürgüplü 1939: 14)

Münip Hayri Ürgüplü onu anlatan kitapçığında öğrencisi olarak hakkında şu değerlendirmeleri yapmıştır: “O idare hukuku alanında sınırlı kalmış bir bilim insanı değildi. Hukukun diğer dallarında ve hatta ekonomik ve sosyal konularda derin bilgi sahibiydi. Yakın arkadaşım Prof. Dr. A. Fuat Başgil, çok yerinde olarak onun muhakemelerini kabul etmemek için, ancak, kötü niyetli olunabileceğini söylemektedir. Yine Başgil’e göre, Mustafa Şeref Özkan, yazılmış ve söylenmişleri tekrarlayan sıradan bir hukukçu değildi. Kendisine özgü sistemi ve hukuk görüşleri olan bir profesördü. Hukuk kuramlarını, özellikle Fransız hukuk okullarını ve büyük hukuk akımlarını eleştirebilecek güçte bir düşünürdü. Onun amme hukuku dersleri konunun bilimsel temelini verirdi.” (Ürgüplü 1939: 14)

Münip Hayri Bey çalışmasının giriş bölümünde, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde ikişer yıl bakanlık yapan, hukuk alanında önemli çalışmaları bulunan Mustafa Şeref Özkan hakkında hazırlamış olduğu bu risale ile vatandaşlık görevini ifa ettiğini söylemektedir. Çalışmasında Mustafa Şeref Özkan’ın biyografisi dışında ilmi kişiliği, siyasi ve idari hayatı hakkında bilgilere yer vermiş ve sonuç kısmında ise hocası hakkında değerlendirmelerde bulunmuştur. 10 Eylül 1938’de öldüğünde onun ardından yazan Münip Hayri Ürgüplü Söyle demektedir: “Mustafa Şeref Özkan’ı anlamak bir şeref (onur) ve anlatmak bir mazhariyettir (yücelme). (Kuruç 2011: 351)

Münip Hayri Beyin bu kitap ve risaleler dışında İzmir Barosu Dergisi’nde 2, İstanbul Barosu Mecmuası’nda 8, Hukuki Bilgiler Mecmuası’nda 10 ve İslam Dergisi’nde 1 adet olmak üzere toplam 21 adet makalesi yayınlanmıştır. Makaleler genellikle ticaret hukuku, iş hukuku ve aile hukuku alanlarında yazılmıştır. Münip Hayri Beyin kitap, risale ve makalelerinin bibliyografik listesi şudur:

a. Kitap ve Risaleleri

1. Münib Hayri Ürgüplü; Le Contrat De Fiançailles En Droit Et En