Diğer Yapraklar

Ders kitapları yönetmeliğine göre “Diğer Yapraklar” aşağıdaki maddeler doğrultusunda hazırlanmalıdır:

1. Sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarında en çok 20 mm boşluk bırakılır.

2. Kitaplarda konuyla ilgili resim, fotoğraf, grafik, şema, plan, harita gibi unsurlara ait olduğu sayfalarda yer verilir. Bunların konuyu desteklemesine, ilgi ve merak uyandırmasına, eğiticilik ve öğreticilik özelliğinin olmasına özen gösterilir.

3. Baskıların açık, renkli; içeriği ve anlatımının öğrenci düzeyine uygun, konu ile bağlantılı ve anlaşılır olması gerekir.

4.Türk Standartları Enstitüsü’nün TS 10220 numaralı standardına uyulur. 5. Dipnotlar sayfa altlarına verilir.

Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarının diğer yapraklarıyla ilgili tespitler bu maddelere dayandırılarak yayınevlerine göre aşağıda verilmiştir:

Millî Eğitim Bakanlığı, İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı

Kitabın baskısı genel itibariyle açık ve net, seçilen yazı tipi seviye altı ve anlaşılır niteliktedir. Kitabın 18 ve 19. sayfalarında yanlış ciltlemeden dolayı görsel unsurun bir kısmı ciltlenen kısımda kalmış, görsel tam olarak görünmemektedir.

Ayrıca görsellerin, sayfanın tamamını kaplayacak şekilde verilmesi gözü yormakta sayfa düzenini bozmaktadır. Görsellerin, sayfa yapısına uygun olarak yerleştirilmemesi olumsuz bir nokta olarak görülmektedir (s.18-19).

Kitabın 44. sayfasında yer alan görsel özentisizce yerleştirildiği için sayfa yapısını olumsuz etkilemiştir. Görsel, metnin sonuna yerleştirilmiş, sayfa boşluğunu doldurmak amacıyla kullanıldığı izlenimini vermekte, metinden kopuk durmakta, sayfa yapısını olumsuz etkilemektedir. Bu tür görsellerin okuduğunu anlamaya katkısı yok denecek kadar azdır. Görsellerin şekilsel açıdan da metin ve sayfa tasarımını olumsuz etkilediği görülmektedir.

Kitabın 52 ve 53. sayfalarında yer alan görseller renk ve çizgi açısından hem seviye altı hem de sayfa yapısı bakımından olumlu bir örnek değildir. Bu tür örneklerin daha ziyade 2 ya da 3. sınıflarda yer alması uygun olabilir.

Görseller, metin-görsel ilişkisini kurma bakımından zayıf kalmıştır.

75. sayfada baskıdan dolayı sayfanın sağ tarafında leke bulunmaktadır.

88 ve 89. sayfalardaki görseller renklerin birbirine karışmasından dolayı oldukça kötü görünmektedir.

Ders kitaplarında görülen baskı hataları çocukların kitaptan soğumalarına neden olabilir. Bu nedenle baskı hataları sayfa yapısını bozmakta ve bir görselin devamıymış gibi görünmesi olumsuz etki bırakacağı düşünülmektedir.

Sayfalar uygun bir şekilde kesilmiş olup kapak ince bir kartondan, sayfalar da renkli basılmıştır.

Kitap kapağı ince bir kartondan seçildiği için, uzun süreli kullanıma elverişli değildir. Sayfa numaraları alt kısımda, sayfanın ortasında yer almaktadır. Kapak, sayfaları örtecek şekilde tasarlanmıştır.

Ders kitapları 13cmx17cm küçük boy, 16cmx24cm normal boy ve 19cmx27cm ise büyük boy olarak tanımlanmaktadır (Çalık, 2001: 8). Kitap 19,5cmx27,5cm ebadında olup 95 sayfadan yaklaşık 6 formadan oluşmaktadır. Kitabın standartlara göre hazırlandığını söylemek oldukça güçtür. Kitapta kaç forma olduğunu görmek mümkün değildir. Sayfalar forma değil, müstakil sayfalar halinde yapıştırıldığından dolayı sırt kısmı oldukça dayanaksız ve kullanışsız olmuştur.

Sayfa altı boşlukları kurallara uygun tasarlanmış, resimler ait olduğu sayfalarda yer almış, dipnot hiç kullanılmamıştır. Metin başlıkları, düz metinlerde kalın ve bir boşluk verilerek yazılmış, şiirlerde ise genel olarak başlıklar kalın ve büyük punto tercih edilmiş, boşluk verilmeden yazılmıştır.

Kitabın 61, 65 ve 69.sayfalarında, metin altlarında defter çizgileri şeklinde boşluklar bırakılmıştır. Bu boşlukların hangi amaçla bırakıldığına dair herhangi bir bilgi yoktur. Son sayfalar, kaynakça ve Türk Dünyası haritası verilerek tamamlanmıştır.

Evrensel İletişim Yayınları, İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı

Kitabın baskısı açık ve net yapılmıştır. Yazı dışındaki boşluklar, alt ve üst 22mm, sağ ve sol 15 mm civarındadır. Alt ve üst boşluklar gereğinden fazla, sağ ve sol kısımda ise oldukça az boşluk bırakılmıştır. Özellikle sol taraftaki boşluğun az olması görsellerin yaklaşık 10 mm kadar kısmının cilde dâhil edilmesine neden olmuştur. Bundan dolayı konuyla ilgili verilen görsellerin okunabilirliği ve metni destekleyici özelliği olumsuz etkilenmiştir.

Kitap 19,3mmx27,2mm ebadında olup, sayfalar düzgün bir şekilde kesilmiş, 88 sayfa ve 5,5 formadan oluşmaktadır. Verilen bu ölçüler standartların üstündedir. Sayfalar yapıştırılarak ciltlenmiş, kolay parçalanabilmekte ve kullanışsız olmuştur.

Kitabın ilk sayfasından itibaren sayfaların etrafında farklı iki renk kullanılarak eskimiş sayfa görüntüsü verilmeye çalışılmıştır. Bu renkler metin görsellerinin yanlış yorumlanmasına neden olabilir.

Kitabın kapağı sayfaları kaplayacak şekilde kesilmiş, herhangi bir boşluk bulunmamaktadır. İçindekilerde verilen sayfa numaraları ile metinlerin bulunduğu numaralar tutarlı olmuştur. Görsel unsurların da ilgili olan metinde verildiği görülmüştür. Metin başlıkları büyük puntolarla görselden önce, sayfa numaraları alt kısımda ortada olacak şekilde verilmiştir.

Sayfa–metin oranı genel itibariyle gözetilmemiştir. Kitabın 52. sayfasındaki görsel dikey, aynı metnin devamındaki diğer sayfada ise yatay verilmiştir. 70 ve 71. sayfalarındaki görseller de orantısız yerleştirildiğinden dolayı olumsuz bir görüntü sergilemiştir. Sayfa yapısındaki oranlar estetik olmalıdır. Bu nedenle dikkat edilmesi gerekmektedir (Erkan, 1998: 83).

Kitabın sonundaki sayfalar kaynakça ve Türk Dünyası Haritasıyla sonlandırılmıştır.

A Yayınları, İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı

Kitabın baskısı oldukça bulanık olmuştur. Seçilen yazı tipi altıncı sınıf öğrencilerinin seviyesine göre seçilmiştir.

Kitap 19,2mmx27,3mm ebadında olup 96 sayfa, 6 formadan oluşmuştur. Kitabın ebatları belirlenen ölçülerin üstündedir. Yapraklar yapıştırılarak ciltlenmiş, kaç tane forma olduğu belli olmamaktadır. Sayfa boşlukları olmadığından dolayı, sayfaların estetik görünüşü yok edilmiştir. Metinler, renkli bir zemine yerleştirilmiştir. Sayfaların tamamının renklendirilmesi metinlerin okunabilirliğini olumsuz etkilemiştir.

Sayfaların kenar boşluklarının olmaması görsel unsurların da görüntü kaybına neden olmuştur. Sayfaların üst 18 mm, alt 24 mm, sağ 20 mm ve sol tarafında ise 15 mm boşluk bırakılmıştır. Sayfaların sağ tarafı dışında, diğer tarafların boşluk bırakma kurallarına uygun olmadığı belirlenmiştir.

Görsellerin baskı düzeninin iyi yapılmaması, sayfa yapılarını olumsuz etkilemiştir. Kitabın 22, 23, 24, 25, 26 ve 27. sayfalarındaki görsellerinin özentisiz baskısı gözü yorucu niteliktedir. Ayrıca görsellerin sayfanın tamamını kaplayacak şekilde verilmesi yazının arka plana itilmesine sebep olmuştur. Kitabın 38, 39, 40, 41 ve 42. sayfalarda yer alan görseller metni gölgede bırakmıştır. Kitabın 46.sayfasındaki görsel renklendirmeden dolayı oldukça bulanık olmuştur. Sayfanın birkaç renkle boyanmış olması çocukların zihinlerini karıştıracak düzeydir. Sayfa numaraları sayfanın sağ alt köşesine yazılmıştır.

Kapak, ince bir kartondan seçilmiş olup, düzgün kesilemediğinden dolayı sayfaları tam olarak kapatamamaktadır.

Metin başlıkları, kalın ve bir boşluk verilerek yazılmış büyük puntolar tercih edilmiştir. Kitabın 74, 75, 76 ve 77. sayfalarında, metin altlarında defter çizgileri şeklinde boşluklar bırakılmıştır. Bu boşlukların altında metinle ilgili sorulara yer verilmiştir. Kitabın son sayfasının ön yüzünde kaynakça ve arka yüzünde Türk Dünyası haritası verilerek tamamlanmıştır.

Koza Yayınları, İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 6

Kitabın üst 15 mm, alt 23 mm, sol 20 mm ve sağ taraftaki boşluk 10 mm olup kitap 19,5mmx27,5mm ebadındadır. Sayfa kenarlarındaki boşluklar ölçülere uymamaktadır.

Kitaptaki görsellerin bazıları sayfaların tamamını kaplamış (s.12), bazıları üçte ikisini (s.22), bazıları ise sütun halinde (s.28) verilmiştir.

Sayfalardaki görseller açık ve anlaşılır bir şekilde basılmıştır. Görseller, sayfa kenarlarında bırakılan boşluktan dolayı oldukça düzenli tasarlanmıştır.

Tema ile ilgili olan yapraklar, temanın adı ve görselini sayfayı kaplayacak şekilde verilmiştir. Sayfa numaraları sayfanın sağ alt köşesine alınmıştır.

Metin başlıkları, kalın ve metinle birlikte verilerek yazılmış, büyük puntolar tercih edilmiştir. Kitabın sonunda sayfanın ön yüzünde kaynakça, görsel kaynakça ve arka yüzünde Türk Dünyası haritası verilerek kitap tamamlanmıştır.

Özgün Matbaacılık İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 6

Kitap 19,2mmx27,3mm ebadında olup 96 sayfa 6 formadan oluşmaktadır. Sayfaların üst 20,3 mm, alt 20,3 mm, sol 20 mm ve sağ taraftaki boşluk 18 mm’dir. Kitabın ebadı ile sayfaların kenar boşlukları verilen ölçülere uymamaktadır.

Kitabın kapak baskısı açık, bazı görseller bulanık olmuştur. Seçilen yazı tipi seviyeye uygundur. Sayfalar yapıştırılarak ciltlenmiş, uzun süreli kullanıma dayanıklı olmayıp kolayca dağılacak niteliktedir. Kitabın 25, 65 ve 85. sayfalarındaki fotoğraflar baskıdan dolayı özgün görüntüsünden uzak kalmışlardır. Sayfalardaki görsellerin dağılımında herhangi bir düzen bulunmamaktadır. Kitabın 9, 10, 11, 12 ve 14. sayfalarındaki görseller sayfanın üçte ikisini; 15, 17, 21, 48 ve 60. sayfalarındaki görseller sayfanın üçte birini; 64, 65, 76, 77, 91 ve 92. sayfalarındaki görseller ise sayfanın tamamını kaplamıştır.

Sayfalar düzgün bir şekilde kesilmiş olup kapak ince bir kartondan yapılmış; kapak tasarımı seviyeye uygun değildir. Sayfa numaraları alt kısımda olup ortada yer almakta; kapak, sayfaları tam olarak kaplamamaktadır. Metin başlıkları kalın yazılmış, büyük punto tercih edilmiş, boşluk verilmeden yazılmıştır. Kitabın 50. sayfasında, metinin ortasında iki satır noktalar halinde boş bırakılmıştır. Bu boşlukların hangi amaçla bırakıldığına dair herhangi bir bilgi yoktur. Kitabın son sayfaları kaynakça ve Türk Dünyası haritası verilerek tamamlanmıştır.

İlköğretim altıncı sınıf ders Türkçe kitaplarının diğer yaprakların özelliklerine ait tespitlerden sonra konuyla ilgili şu değerlendirme yapılabilir: Ders kitapların sayfa yapısının öğrencilerin seviyesine uygun olduğu düşünülmektedir. Ders kitaplarındaki resimler sayfa yapısında oldukça fazla yer almış, metni ikinci plana itmiştir.

İncelenen ders kitaplarının sayfa kalitesinin yetersiz ve kullanışsız olduğu görülmüştür. Farklı yayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarında ölçülere uyma konusunda birliktelik yoktur. Sayfa kenarları, istenen ölçüde olmayıp oldukça dağınık tasarlanmıştır. Sayfalarda kullanılan renk tonları kimi zaman seviyenin altına inerek amacından sapmıştır. Gereğinden fazla renk kullanımı metin bütünlüğünde kargaşa yaratmıştır. Sayfalarda görsel kullanmanın amacı çocuğun ilgisini okunacak metne çekmektir. Fakat sayfa yapılarının kurallarına uyulmadığından dolayı ders kitaplarında metin yerine görsel unsurlar ön plana çıkmıştır. Bunun yanında görsellerin sayfaya yerleştirirken, metin ve sayfa tasarımına dikkat edilmemesi metnin okunabilirliğini olumsuz etkilemiştir. Metinlerde kullanılan yazı puntoları, genel olarak seviyeye uygun olduğu görülmüş, metin başlıkları siyah ve büyük seçilmiştir. Ders kitaplarının ebatları verilen ölçülere göre tasarlanmamış; kapak düzeninde seviye dikkate alınmamış; buna bağlı olarak da kitapların uzun süreli kullanıma uygun olmadığı görülmüştür.

3.2.8.

Ders kitaplarının Son Bölümünde Yer Alan Yaprakların