Ders Kitaplarında Yer Alan Tablo, Grafik ve Şemalar

Ders kitabı yönetmeliğinde “Ders kitaplarında gerekli olabilecek şekil, grafik, şablon, harita, plan, levha, fotoğraf gibi öğretime yardımcı unsurlara” yer

verilmelidir denilmektedir. Ayrıca görseller şu sorulara da yanıt verebilecek nitelikte olmalıdır:

- Tablo ya da şema numaralandırılmış mı? - Tablo ya da şemanın başlıkları uygun mu? - Tablo ya da şema uygun yere konulmuş mudur? - Tablo ya da şema seviyeye uygun mu?

- Tablolarda okumayı bozan farklı büyüklükte yazılar var mı? - Tabloların yazı ve çizgilerinin kalınlığı aynı mı?

- Tablolar renkli düzenlenmiş mi? - Renk seçimi uygun mu?

- Tablo ya da şemaların boyutları uygun mu?

- Tablo ya da şemalar açık ve anlaşılır özellikte mi? (Çalık, 2001: 7-8) soruları doğru bir seçim için yardımcı olabilir. Ders kitapları bu sorular ışığında incelenmiştir.

Millî Eğitim Bakanlığı, İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı

Ders kitabında tablo ve grafiklere yer verilmemiştir. Kitabın tema sayfalarında sadece şema kullanılmıştır. Tema sayfası açık maviyle kaplanmış; şema, sayfanın sağ alt köşesinde yer almaktadır. Şemada temanın sırası, adı ve temayla ilgili metinler sayfa sırasına göre alt alta gelecek şekilde sıralanmıştır.

Ders kitabının tema sayfasında şema numaralandırılmış, temaya uygun şema başlıkları yazılmış, şemadaki yazıların her bir basamağı farklı puntoyla yazılmış olup şema numarası 53, tema yazısı 40, tema adı 16 ve tema metinleri 12 puntoyla harflerle yazılmıştır. Renk seçimi seviyeye uygun seçilmiştir. Şemaların boyutları seviyeye uygun olup şemalar açık ve anlaşılır özellikte olmuştur.

Evrensel İletişim Yayınları, İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı

Kitapta tablo ve grafik kullanılmamıştır. Ders kitabının tema sayfalarında temanın sırası, adı, metin ve metin yazarları ve metinlerin ilk sayfaları görselleriyle birlikte sıralanmıştır. Tema sayfasının tamamı seviyeye uygun bir şekilde kullanılmıştır. Sayfa zemini beyaz olarak seçilmiştir.

Ders kitabının tema sayfasında şema numaralandırılmış, temaya uygun şema başlığı yazılmış, şemadaki yazılar farklı punto ve renkte kullanılmıştır. Tema, tema adı ve metin adı sarı, görsellerle birlikte verilen metin adları kırmızı, metin yazarları beyaz renkle yazılmıştır. Şemada bulunan her başlık farklı puntoyla yazılmış olup şema numarası 32, tema yazısı 32, tema adı 16 ve tema metinleri 11 puntoyla büyük karakterlerle yazılmıştır. Renk seçimi seviyeye uygun seçilmiştir. Şemaların boyutları seviyeye uygun olup şemalar açık ve anlaşılır özellikte olmuştur.

A Yayınları, İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı

Ders kitabının tema sayfasında “Organizasyon Şeması” başlığı altında bir şema yer almaktadır. İlk temada temayla ilgili bölümler tanıtılmıştır. Tema adı, tema numarası, temada yer alan metinlerin adları, metinlerin sayfa numaraları ve metinlerle ilgili görseller şemada aşağıya doğru ok çıkartılarak gösterilmiştir. Tema sayfasında mavinin tonları kullanılmıştır. Şemadaki yazıların her bir basamağı farklı puntoyla yazılmış olup şema numarası 29, tema yazısı 11, tema adı 19 ve tema metinleri 10 puntoyla büyük harflerle yazılmıştır. Şemaların boyutları seviyeye uygun olup şemalar açık ve anlaşılır özellikte olmuştur. Her temada farklı renk kullanılmıştır.

Koza Yayınları, İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 6

Ders kitabının 8. sayfasında “Kitabınızda ne, nedir?” başlığı altında metni tanıtan bir sayfaya yer verilmiştir. Sayfada şu alt başlıklar bulunmaktadır: Metinle ilgili görseller, metnin adı, işlenecek metin, tema rengi ve sayfa numarası ve metnin yazarı veya şairi başlıkları konuşma baloncukları kullanılarak sayfada gösterilmiştir.

Ders kitabında tablo ve grafiklere yer verilmemiştir. Kitabın tema ve tema metinleri adı altında iki sayfada şema kullanılmıştır. Temanın ilk sayfasında temaya ait genel bir görsel ve adı, ikinci sayfada ise sayfanın sağ üst köşede temanın amblemi ile

amblemin yanına tema sırası, adı ve metinlerin başlığı verilmiştir. Metinlerin başlığı altında metinle görsel birlikte verilmiş; metin adı ve yazarı altına yazılmıştır.

Ders kitabının tema sayfasında şema numaralandırılmış, temaya uygun şema başlıkları yazılmış, şemadaki yazıların her bir basamağı farklı puntoyla yazılmış olup şema numarası 21, tema yazısı 21, tema adı 21 ve metin başlığı 13 puntoyla büyük harflerle yazılmıştır. Renk seçimi her temaya göre ayrı, şema boyutları seviyeye uygun olup şemalar açık ve anlaşılır bir şekilde verilmiştir.

Özgün Matbaacılık, İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 6

Kitabın tema sayfalarında, metinle ilgili görseller, metnin adı ve yazarı üçgen şeklinde verilmiştir. Şemada görsel unsurlar ön plana çıkartılmıştır. Temayla ilgili tablo ve grafiklere yer verilmemiştir.

Ders kitabının tema sayfasında şema numaralandırılmış, temaya uygun şema başlıkları yazılmış, şemadaki yazılar farklı puntoyla yazılmış olup şema numarası 13, tema yazısı 13, tema adı 11 ve tema metinleri 10 puntoyla büyük harflerle yazılmıştır.

Her temada farklı renk kullanılmıştır. Renkler çocukların ilgisini çekecek nitelikte olmuştur. Tema şemalarında metin görsellerinin boyutları seviyeye uygun, açık ve anlaşılır özellikte olmuştur.

Yapılan inceleme sonucunda ders kitaplarında yer alan tablo, grafik ve şemalara ilişkin şu değerlendirmeler yapılabilir: İlköğretime yönelik hazırlanan ders kitaplarında tablo, grafik ve şemalara yer verilmesi, anlamlı öğrenme için öğrencilere katkı sağlayacağı kuşkusuzdur. Ders kitaplarındaki bilgileri gelişigüzel sıralamak yerine seviyeye göre ayarlanmış bir tabloda vermek daha verimli ve etkileyici olabilir.

Geleneksel öğretimdeki anlatım yaklaşımıyla bilgilerin verilmeye çalışması bir süre sonra bıkkınlık yaratacağı açıktır. Oyun çağında bulunan çocuklara bilgilerin somutlaştırılarak verilmesinde tablo ve grafiklerden yararlanılması gerekir (Ceyhan ve Yiğit, 2004: 104). Bu araçlarla bilgilerin açık hale getirilmesi,

anlaşılırlığı kolaylaştırması, akılda kalıcılığı sağlaması ve en önemlisi de bilgilerin öğrenilmesinden çocukların zevk almasıdır.

İncelenen ders kitaplarında tablo ve şekillere yer verilmediği görülmüştür. Bunun yerine şemalar kullanılmıştır. Kitaplarda tablo ve grafik okuma alışkanlığı kazandıracak metinlerin olmaması bir eksiklik olarak düşünülmektedir. Ders kitaplarında tablo ve grafiklerin yer alması çocukların okudukları ya da inceledikleri tablolardan hareketle yorum yapmaları sağlanabilir, bu da ezber bilgilerden çok, var olan bilgiden hareketle yeni fikirlerin üretilmesine yardımcı olabilir.

Ders kitaplarında çeşitliliği sağlayıcı unsurların başında görsel unsurlar gelmektedir. Bu görseller sadece resim ya da fotoğrafla sınırlandırılmamalıdır. Bunun yanında tablo, grafik, diyagram ve şema gibi şekillerin ders kitaplarında bulunması gerekmektedir. Çağdaş ve nitelikli bir ders kitabı, olabildiğince fazla duyuya seslenmeli ve bu yönde tasarlanmalıdır.

3.2.2.Yayınevlerine Göre Ders Kitaplarında Yer Alan Resim ve