Liman devleti kontrolü

Avrupa Konseyi, 19 Haziran 1995 tarihli ve 95/21/EC sayılı direktifle birlik limanlarını kullanan veya üye devletlerin egemenliğindeki sularda seyir yapan gemilerin, uluslararası güvenlik standartları, kirliliğin önlenmesi ve gemide yaşam ve çalışma koşulları açısından liman devleti kontrolüne tabi tutulmasına ilişkin kuralları ortaya koymuştur [32].

Amacı, standartları karşılamayan gemilerin birlik sularına girişini engelleyerek deniz güvenliğini arttırmak olan direktif gereği her üye devlet oluşturacağı ulusal yapısı ile, son 6 ay içinde denetlenmiş gemiler istisna olmak üzere, limanlarına uğrayan diğer ülke bayraklarını taşıyan gemilerin en az % 25’lik bir kısmını denetlemek zorundadır. Bu kapsamda:

 5 yıl ve daha erken sürede hizmet dışına çıkartılacak petrol tankerleri,  12 yaşından büyük dökme yük gemileri,

 Yolcu gemileri

 10 yaşından büyük gaz ve kimyasal tankerler, öncelikle denetlenecektir.

Üye devletler saptanacak eksikliklerin düzeltildiğinden emin olmalıdır.

Denetimler sonucu geminin alıkonulması halinde üye devletler, yetkili makamın talimatına karşı gelinmesi sonucunda gerçekleştirilecek eylem, alınacak tedbir ve verilecek cezalar hakkında bilgilendirme yapmalıdır.

Klavuzlar ve liman yetkilileri tespit ettikleri eksiklikleri rapor etmek zorundadırlar. Üye devletler kendi yetkili makamlarının diğer üye devletlerdeki muadilleriyle işbirliği yapmalarını sağlamalıdırlar.

Üye devletler 3 aylık dönemler halinde alıkonma rakamlarını yayınlamak zorundadırlar.

60

Gemileri alıkonan işletmeler yeniden denetlenme giderlerini karşılamak zorundadırlar.

Üye devletler her yıl kaç enspektör çalıştırdıklarını ve limanlarına kaç gemi girdiğini rapor etmek zorundadırlar.

Söz konusu direktif sırasıyla:

 MARPOL, SOLAS ve STCW sözleşmelerinde meydana gelen değişmeler paralelinde 98/25/EC direktifi ile [33],

 “Denetlenecek gemilerin seçiminde verilecek öncelikler” açısından 98/42/EC direktifi ile [34],

 “Üye devletler tarafından denetlenen, alıkonulan veya limanlara girişi engellenen gemilere ait bilgilerin ifşa edilmesinin önündeki tüm engellerin kaldırılması”na yönelik 1999/97/EC direktifi ile [35],

 “Belirli potansiyel tehlikeler taşıyan gemilerin tercihen değil, zorunlu olarak denetlenmesine, standartları karşılamakta zorlanan gemilerin üzerindeki denetimlerin sıkılaştırılmasına ve 95/21/EC direktifinin daha etkin uygulanmasına” yönelik 2001/106/EC direktifi ile [36],

 “AB’nin deniz güvenliği, kirliliğin önlenmesi ve gemide yaşam ve çalışma koşullarına ilişkin yasal mevzuatının uygulanmasının geliştirilmesine” yönelik 2002/84/EC direktifi ile [37],

güncellenmiştir.

Erika-III olarak adlandırılan deniz güvenliği paketi içinde yer alan AP ve Konseyin 23 Nisan 2009 tarihli ve 2009/16/EC sayılı “Liman devleti kontrolü” direktifi ile 95/21/EC sayılı direktif yürürlükten kaldırılmıştır [38].

Yeni direktif ile AB, karasularını kullanan fakat yürürlükteki güvenlik standartlarını karşılamayan gemilerin sayısını azaltarak deniz taşımacılığını daha güvenli hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Liman devleti kontrolü usullerini ciddi bir biçimde değiştiren direktif, AB limanlarına ve demiryerlerine uğrayan gemilere ve gemilerin mürettebatına uygulanacak, üye devletler uzman denetçiler marifetiyle söz konusu gemilerin denetimlerinin eksiksiz yapılması için gerekli tüm önlemleri alacaklardır.

61

Balıkçı tekneleri, savaş gemileri, ilkel tasarımlı ahşap gemiler, ticari amaçlarla kullanılmayan devlet gemileri ve gezi yatları bu direktifin kapsamı dışındadır.

Üye devletler, denetlenmesi zorunlu “1. öncelikli” gemilerin tamamını ve denetlenmesi tercihe bağlı “2. öncelikli” gemilerin ise adil oran prensibine göre belli bir oranını denetleyeceklerdir. Bir geminin birlik limanlarına çok seyrek uğruyor olması denetlenmesi için bir öncelik sebebidir.

Geminin tipine ve yaşına, bayrak devletine, şirket performansına, eksikliklerinin sayısına veya daha önce kaç defa alıkonduğuna bakılarak gemiye bir risk profili verilebilir.

Yetkili makam geminin risk profilini temel alarak geminin denetlenip denetlenmeyeceğini karar verecektir. 3 denetleme tipi mevcuttur.

 Gerekli döküman ve sertifikaların gemide bulunup bulunmadığına, geminin genel durumuna, daha önceki denetlemelerde tespit edilen eksikliklerin giderilip giderilmediğine bakıldığı bir “başlangıç denetlemesi”,

 İlk denetleme sonucunda geminin durumunun, ekipmanının ve mürettebatının sözleşmelere uyumsuzluğunun ortaya çıkması halinde “detaylı denetleme”,

 Yüksek risk profiline sahip gemilere veya 12 yaşından büyük yolcu gemileri, dökme yük gemileri, petrol tankerleri veya kimyasal tankerlere “genişletilmiş denetim” uygulanır.

1. öncelik grubuna giren bir gemi, aynı ülkenin bir başka limanına veya 15 gün içinde bir başka AB üyesi ülkenin limanına uğrayacaksa denetleme ertelenebilir. Denetçilerin, geminin veya mürettebatın güvenliğini tehlikeye düşürecek istisnai durumlar bir denetlemenin yapılmaması için geçerli bir sebep oluşturabilmektedir. Denetlemeler direktifin ekinde bulunan güvenlik ve emniyet hususlarına göre yapılır, denetleme sonucunda denetçi hazırladığı raporun bir nüshasını kaptana verir.

Üye devletler, Paris MoU gereği yayınlanan siyah ve gri listelerde bulunan ülkelerin bayraklarını taşıyan gemilerden siyah listede bulunan bayraklar için son 36 ay içinde, gri listede bulunan bayraklar için son 24 ay içinde bir AB veya Paris MoU’ya taraf bir ülkenin limanında/demiryerinde iki defadan fazla alıkonulan veya faaliyetleri yasaklananların, AB limanlarına girişlerine izin vermeyeceklerdir.

62

Yetkili makamlar, denetlemelerde tespit edilen hususların sözleşmelere uyumlu bir şekilde giderildiğinden emin olmalı, eğer eksiklikler güvenliğe, sağlığa veya çevreye karşı tehlike oluşturuyorsa gemiyi alıkoymalı veya faaliyetlerine müsade etmemelidir.

Yetkili makamın kararlarına karşı geminin donatanının ve üye ülkedeki temsilcisinin itiraz hakkı bulunmaktadır. İtiraz, alıkonulma veya giriş yasağı kararının askıya alınması için yeterli olmamakla beraber, eğer geminin donatanı veya işletmecisi yetkili makamı gemisinin sözleşme koşullarına uyduğu konusunda ikna edebilirse koyulan yasak kaldırılabilir.

Komisyon denetleme sonuçlarına ilişkin veritabanını sürekli olarak güncelleyerek yayınlayacaktır.