Destinasyon Seçimini Etkileyen Unsurlar İle İlgili Çalışmalar

Rugg (1973) çalışmasında transfer giderlerinin neden olduğu zaman ve bütçe maliyetlerinin destinasyon tercihine etkisini belirlemiştir. Bu çalışmanın temelinde araştırmalarını yürüten Seddighi ve Theocharous (2002) ise Kıbrıs’ı ziyaret eden turistler üzerinde yapmış oldukları çalışmada hizmet kalitesi, reklam ve politik istikrarsızlıkların da destinasyon seçimindeki önemini ortaya koymuşlardır.

Jang ve Cai (2002) itici ve çekici faktörlerin destinasyon seçimi üzerinde etkisini İngiltere’den yurtdışına (Amerika, Kanada, Güney Amerika, Karayipler, Afrika, Okyanusya, Asya) giden yolcular üzerinde yürütmüşlerdir. Bilgi arayışı en

54

önemli itici faktör, Temizlik ve güvenlik en önemli çekici faktör olarak tespit edilmiştir. Destinasyonlara göre ise; Amerika’yı eğlence ve heyecan, Okyanusya’yı açık hava aktiviteleri ve Asya’yı yeni deneyimler edinmek için ziyaret ettikleri ortaya çıkmıştır.

Klenosky (2002) yapmış olduğu çalışmada farklı destinasyonların farklı çekici özelliklere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Florida sahilleri, Kaliforniya sahilleri ve tarihi ve kültürel değerleri, Colorado kayak merkezleri, Hawaii doğal kaynakları ve sahilleri, sıcak iklimi ve kültürü ile Meksika ise partileri ve kumsalları ile önemli çekiciliklere sahip destinasyonlardır.

Nicolau ve Mas (2005) İspanya’daki 2127 kişi ile yapmış oldukları çalışmada destinasyon seçiminde motivasyonun uzaklık ve fiyat üzerindeki arttırıcı ve azaltıcı etkisini, kişilerin tatil amaçlarını göz önünde bulundurarak araştırmışlardır. Huzur arayan bireylerin uzun yolculuklara yönelmediği ancak farklı iklim koşulları, yeni yerler ve aile/arkadaş ziyaretinde bulunacak kişilerin uzak destinasyonlara karşı motivasyona sahip olduklarını belirlemişlerdir. Aile ve arkadaş ziyaretine önem veren kişilerin maliyetlere katlanacak motivasyona sahip olmadıkları ancak yeni yerler keşfetmek isteyenlerin yüksek fiyatlar ödemeye razı oldukları ortaya konmuştur.

Hsu vd. (2009)’nin Tayvan’da yapmış olduğu çalışmada turizm destinasyonları seçim kararını etkileyen en önemli unsurun arkadaş/akraba ziyareti ve kişisel güvenlik, en az önemli unsurun ise fiyat olduğu ifade edilmiştir.

Demir (2010) Dalyan’a özgü çekici faktörlerin turistlerin tatil yeri seçimindeki etkisini araştırmıştır. Yapılan araştırmada bölgeye ait en önemli çekici faktörler; konaklama ve ulaşım olanakları, rekreasyonel çekicilikler, tarihi ve doğal çekicilikler, sosyal ve kültürel değerler olarak belirlenmiştir. Ayrıca Destinasyon çekiciliklerinin, genel özellikler kadar bölgesel özellikleri de içerdiği ve Dalyan bölgesinin kendine özgü çekiciliklerinin turistlerin bu bölgeyi seçmelerinde önemli bir etkisinin olduğu da ifade edilmiştir.

Ülker’in (2010) destinasyon seçiminde karar verme süreci üzerine yapmış olduğu çalışma, tatillerini Bozcaada’daki konaklama işletmelerinde yapan ziyaretçilere yönelik yapılmıştır. Turistler tarafından Bozcaada destinasyonunun

55

tercih edilmesinin en önemli sebebi, Bozcaada’daki sosyal ve kültürel faaliyetler (Bağbozumu, Ayazma Panayırı vb.) olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, Bozcaada’nın son yıllarda artan popülaritesi, burada tatil yapmanın sosyal çevre tarafından itibarlı bir durum olarak algılandığını ortaya koymuştur.

Gill ve Singh (2011) medikal turizm için destinasyon tercihlerini belirlemeye yönelik çalışmalarını Amerikalı yolculara yapmışlardır. Daha az maliyete katlanarak uzman doktorlar, yüksek kaliteli tıbbi tedavi tesisleri, gerektiğinde acil tıbbi tedavi imkânları kişilerin medikal turizmi tercih etmelere neden olmaktadır. Amerika dışında en çok tercih edilen ülkeler ise Japonya, Güney Kore, Singapur, Meksika ve Hindistan olarak belirlenmiştir.

Ceylan (2011) yapmış olduğu çalışmada Pamukkale destinasyonuna gelen ziyaretçilerin konakladıkları yere göre destinasyonu ne şekilde algıladıklarını ortaya koymaya çalışmıştır. Otelde konaklayanların, pansiyon ve akraba yanında kalanlara göre destinasyonu daha güvenilir, farklı bir kültürel yapıya sahip, rahatlatıcı ve dinlendirici ve ikamet ettikleri yere yakın bir yöre olarak bulduklarını ifade etmişlerdir.

Kılıç vd. (2011) Çanakkale’ye ait çekici faktörlerin yerli turistlerin destinasyon seçimindeki etkisini incelemişlerdir. Yapılan analiz sonucunda, özel ilgi turizmi kapsamında incelenen hüzün turizminin çekiciliğine sahip olan Gelibolu Tarihi Milli Parkı’nın ön plana çıktığı görülmüştür. Ayrıca destinasyonun sadece belirli mevsimlerde değil, yılın her dönemine yayılabilecek bir turizm çeşidi olmasının destinasyona önemli katkılar sağladığı ifade edilmiştir.

Ersun ve Arslan (2011) destinasyon seçimini etkileyen unsurları ve pazarlama stratejilerini belirlemeye yönelik yaptıkları çalışmada literatür taraması yapmışlardır. Destinasyon seçimini etkileyen temel unsurları turizm potansiyeli, turizm amaçları, ortak vizyon, rekabet yeteneği, pazarlama karması, pazarlama stratejileri, konumlama, imaj oluşturulması, marka yaratılması, tanıtım faaliyetleri olarak ifade etmişlerdir. Ülke turizminin pazarlama stratejilerini belirlerken, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde henüz turizm alanında kullanılmamış bölgelerin rekabet üstünlüğü oluşturabilecek özelliklerini ön plana çıkararak, ülke tanıtımına makro düzeyde ele almak gerektiğini ortaya koymuşlardır.

56

Evren ve Kozak (2012) yaptıkları araştırmada ulaştıkları sonuçlara göre genç, bekar ve yüksek eğitimli ziyaretçilerin “eğlence, eğitim ve alışveriş” faktörüne daha fazla önem gösterdikleri; evli, daha yaşlı ve yine yüksek eğitimli ziyaretçilerin ise “konaklama, ulaşım ve diğerleri” faktörüne daha fazla önem verdikleri belirlenmiştir.

Şimşek (2012) Antalya, İzmir ve İstanbul’a gelen turistler üzerinde, politik istikrarsızlıkların turistlerin destinasyon seçimine etkisini incelediği araştırmasında, destinasyon seçimi esnasında yabancı turistlerin yerli turistlere, erkek turistlerin kadın turistlere, düşük yaş grubundakilerin 36 yaşından büyük kişilere göre politik istikrarsızlık durumuna daha az önem verdikleri tespit edilmiştir.

Keskin (2012) Kapadokya destinasyonunu ziyarete gelen Japon turistlere yönelik yapmış olduğu çalışmada, katılımcıların bu destinasyonu tercih etmesindeki en önemli iki etkenin alışveriş isteği ve kültürel varlıkları ziyaret etme olarak belirlemiştir. Ayrıca genellikle eşleri veya arkadaşlarıyla ziyaret etmeyi tercih ettikleri ortaya konmuştur.

Örgün (2012) İstanbul’u ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin destinasyon seçimlerinde film ve televizyonun etkilerini incelediği çalışmasında, turistlerin destinasyon seçiminde doğal çevreye, tarihi yapıya ve kültür-sanat faaliyetlerine önem verdikleri belirlenmiştir. Ayrıca katılımcıların İstanbul’u değerlendirmeleri istendiğinde en beğenilen özelliklerden birinin mutfak kültürü olduğu ortaya çıkmıştır. Politik ve yasal faktörlerin, güvenlik faktörünün ve teknolojik faktörlerin yapılan çalışmada en az beğenilen durumlar olduğu ifade edilmiştir. Ziyaretçilerin önemli kısmının eğlence amaçlı seyahat ettiği bunun yanında İstanbul hakkında bilgi edinmek için gazete, internet araçlarını kullandıklarını ve arkadaş-akraba tavsiyelerini dinledikleri ortaya çıkmaktadır. Destinasyon hakkında bilgi edinme sıralamasında TV dizilerinin ve sinema filmleri listenin alt bölümlerinde yer aldığı görülmüştür.

Çetinsöz ve Artuğer (2013) çalışmalarında yabancı ziyaretçilerin Antalya’yı seçmelerine etki eden çekici faktörler belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, yabancı turistlerin Antalya’yı tercih etmesini neden olan en önemli faktörler; Antalya’nın temiz olması, güvenli bir şehir olması, iklimi ve doğal parklara sahip olması, güzel sahillerinin olması şeklinde sıralandığı ortaya konmuştur.

57

İlyasov (2015) Bakü’ye gelen Türk turistler üzerinde yapmış olduğu çalışmasında, şehirdeki kültürel ve sosyal faaliyetlerin (Eurovision Şarkı Yarışması, Uluslararası Muğam Festivali) etkisiyle şehrin son dönemlerde daha popüler olduğu, özellikle de yakın çevreden yoğun bir talep gördüğü ortaya konmuştur. Katılımcıların Bakü’nün tatil yapmak için güzel bir yer olduğu görüşünde oldukları fakat şehirde tatil yapmanın rahatlatıcı ve dinlendirici bir etki bırakmadığı kanısının yaygın olduğu ifade edilmiştir.

Zağralı ve Akbaba (2015) yöresel yemeklerin destinasyon seçimindeki etkisini İzmir yarımadasını (Karaburun, Seferihisar, Çeşme, Urla) ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerde belirlemeye çalışmışlardır. Araştırmanın sonuçları turistlerin Yarımada’yı tercihlerinde yerel yemeklerin belirleyici bir rol ifade etmediğini, fakat destinasyondaki konaklamaları süresince yaşadıkları deneyimler sonucunda yerel yemekleri beğendiklerini ve fakat bu konuda önemli bir tanıtım eksikliğinin söz konusu olduğunu ortaya koymuşlardır.

Ustasüleyman ve Çelik (2015) araştırmalarında destinasyon seçimini etkileyen faktörleri önem derecesine göre belirlemeye çalışmışlardır. Yurtiçi turları, yurt dışı turları ve yurt içi kültür turları açısından turistlerin destinasyon seçimini etkileyen unsurların tespit edilmesi ve daha sonra tatil alternatiflerinin öncelik bakımından sıralanması hedeflenmiştir. Sonuçlar incelendiğinde destinasyon seçiminde değişiklik arayışı en önemli, yeni insanlarla tanışma ise en az önemli kriter olarak belirlenmiştir. Faktörler açısından en çok tercih edilen alternatifin yurt dışı turlar olduğu ifade edilmiştir.

Oppewal vd. (2015) hedef destinasyonlarını Avustralya ve Asya Pasifik ülkeleri olarak belirlemişlerdir. Çalışmalarını üç denizaşırı ülke olan Endonezya, Tayland ve Avustralya’nın en çok turist çeken şehirleri Bali, Bangkok ve Yeni Zelanda’da gerçekleştirmişlerdir. Yapılan araştırma sonucunda en çok tercih edilen destinasyonun Yeni Zelanda olduğu ikinci sırada ise Bangkok’un yer aldığı tespit edilmiştir. Ziyaretçiler en çok Aktivite ve festivaller, doğal güzellikler ve rahatlamak amacıyla bu destinasyonları tercih ettikleri belirtmişlerdir.

Tulga vd. (2016) Destinasyon seçimini etkileyen çekici faktörlerin önem derecelerinin ve bu çekiciliklere sahip en uygun destinasyonun Analitik Hiyerarşi

58

Süreci (AHP) kullanılarak tespit edilmesi amacıyla gerçekleştirilen çalışmada altı çekici faktör ve Alanya, Kuşadası, Bodrum ve Çeşme olmak üzere dört destinasyon seçilmiştir. Yapılan analiz sonucunda altı çekici faktör arasında en önemli olarak; güvenlik, fiyat, tarihi ve doğal güzellikler, en az önemli olarak ise ulaşım olanakları, iklim ve nüfus yoğunluğu olarak tespit edilmiştir. Bu çekici faktörlere sahip en uygun destinasyon ilk olarak Alanya, sonrasında Kuşadası, Bodrum ve Çeşme şeklinde sıralanmıştır.

Whyte (2016) araştırmasında yat turizmini tercih eden turistlerin destinasyon kararlarını etkileyen itici ve çekici motivasyon unsurlarını incelemiştir. Yapılan analizler sonucunda rahatlama; yat ortamı sayesinde kargaşadan kaçınma motivasyonu, sosyalleşme; yat bulunan kişilerle olan etkileşim nedeniyle sosyalleşme motivasyonu, aktiviteler; kıyıdaki etkinlikleri öğrenerek aktiviteleri başarma motivasyonu, bilgi; öğrenme ve keşfetme nitelikleriyle entelektüel motivasyonla turistlerin yat turizmini tercih etmelerine sebep olduğu belirlenmiştir.