Ders Denetiminin Uygulanma Şekl

Gündüz’e (2012: 2) göre önceki dönemlerde okullarda uygulanan denetim sınıf içi öğretimi gözlemleyerek, sınıf eğitimini geliştirmek, gözlemlenen bilginin analiz edilmesi ve öğretmenle gözlemcinin yüz yüze görüşmesi şeklindedir. Sınıf ortamında gerçekleşen eğitim öğretim etkinliklerini gözlemleyen denetmen, etkinliklerin her aşamasında öğretmene nelerin yapılması yada yapılmaması gerektiğini bilen birisi olarak, süreçte yapılması gereken veya yapılmaması gerekenleri öğretmenle paylaşırdı. Böylece, sürecin her noktası öğretmenin mesleki

gelişimine hizmet edecek hale getirilmiş olurdu. Denetmenler, yönetici ve öğretmenlerin yaptıkları çalışmaları inceleyerek, buradan hareketle ileriye dönük yapacakları çalışmaları yorumlarlar. Böylece, her öğretmenin programa, yönteme ve içeriğe karşı tutumunu belirlerler. Öğretmenlerin olumlu tutumları desteklenirken, olumsuz tutumlarını ise olumluya dönüştürme içerisinde olurlar. Böylece denetim iş görenlerin gelişimine olumlu katkıda bulunur.

Cengiz’e (1992: 22) göre denetim hizmeti, iş başında eğitim hizmeti olup, çalışanların verimlerini arttırıcı etkinlikleri ortaya koymalıdır.Pehlivan’a (1998: 250) göre bu süreçler gerçekleşirken, denetlerken geliştirmek, eleştirirken öneride bulunmak, gerektiğinde uygulamalı olarak öğretim yapmak önemlidir. Denetmenin getirdiği önerilerin somut olması ve önerilerin yerine getirilmesinde yönetici ve öğretmenin gücünü aşmaması gerekir. Aynı zamanda denetmen, sözlü anlatımdan kaçınarak, yapılması gerekenlere ilişkin örnek uygulamalara yer vermesi gerekir. Son yıllarda pek çok eğitimci denetimi, eğitim sürecinden daha iyi ürün alabilmek için, bu süreci oluşturan üyelere rehberlik etmek olarak nitelendirir (Gündüz, 2012: 3). Taymaz (1997: 148) bir öğretim kurumunda öğretmenin ders denetiminin aşağıda belirtilen sıralamaya uygun olarak yapılması gerektiğini ifade eder.

1. Denetim planı yapılır.

2. Öğretmen hakkında bilgi toplanır. 3. Öğretmenle ön görüşme gerçekleştirilir. 4. Ders planı ve hazırlıkları incelenir.

5. Öğretmene denetimin zamanı haber verilir. 6. Sınıfa girerken öğretmene eşlik edilir. 7. Öğrencilerle tanışılır.

8. Uygun bir yere geçilir.

9. Olumlu bir hava oluşturulmaya çalışılır. 10. Sınıfın bir üyesi gibi hareket edilir. 11. Yapılan öğretim gözlemlenir. 12. Yapılan gözlem planlıdır.

13. Öğretim etkinliklerine dahil olunur. 14. Ders araçlarının kullanılması takip edilir.

15. Ders veya uygulamanın sonucuna bakılır. 16. Dershaneden birlikte ayrılmaya çalışılır. 17. Plan ve hazırlıklar incelenir.

18. Ders dışı etkinliklere bakılır. 19. Öğretmenle görüşme sağlanır.

20. Öğretmen teftiş formu doldurularak, öğretmenler toplantısı yapılır.

Erdem ve Eroğul’a (2012: 15-16) göre ders denetiminde yapılması gereken etkinlikler denetim öncesi, denetim gerçekleştirilirken ve denetim sonrası etkinlikler olarak sınıflandırılabilir. Bu durumda, denetim planının hazırlanması, öğretmen hakkında bilgi alınması, ders planı ve hazırlıkların incelenmesi ve denetim zamanının öğretmene duyurulması denetim öncesi müfettişlerin yapması gerekenlerdir. Derse öğretmenle birlikte eşlik edilmesi, öğrencilerle tanışılması, uygun bir yere geçilmesi, sınıfta olumlu bir hava oluşturulup sınıfın bir üyesi gibi davranılması, dikkatli gözlem yapılarak öğretim etkinliklerinde aktif olunması ve dersin sonuna kadar beklenerek dersten öğretmenle birlikte çıkılması denetim gerçekleşirken yapılan faaliyetlerdir. Denetim sonrası faaliyetler ise ödev ve sınav belgelerine bakılması, ders dışı etkinliklerin incelenmesi ve öğretmenle görüşülüp öğretmen denetim formunun doldurulmaya başlanmasıdır. Taymaz (1997: 149) teftişin eğitimsel rehberlik şekline dönüşmesi için dikkat edilmesi gereken hususlar olduğunu ders teftişinin amacına ulaşabilmesi için bazı hususlara dikkat edilmesi gerektiğini aşağıda sıralan maddeler ile ifade etmiştir.

1. Ders teftişi planlı olmalıdır. Teftiş ile yapılan çalışmalar denetlendiğine göre teftişin daha iyi planlanmış olması lazımdır.

2. Gözlem sonuçlarını değerlendirmek üzere kriterler belirlenmelidir. 3. Okul yöneticilerinden öğretmen ile ilgili bilgi istenmelidir.

4. Müfettiş ve öğretmenin birbirini tanıması adına, öğretmenin hangi dersine girileceğinin belirlenmesi adına müfettiş ve öğretmen tanışmalıdır.

5. Ders teftişinde habersizce girme eğitim anlayışına sığmayacağından ne zaman girileceği belirtilmelidir.

6. Öğrencilerin dikkatini dağıtmamak adına ve öğretmenin dersini bölmemek adına sınıfa öğretmenle birlikte girilmelidir.

7. Dersin amaçlarına göre gözlem formları olmalıdır.

8. Müfettiş sınıfın bir üyesi gibi davranmalı, öğrenci ve öğretmenin dikkatini dağıtıcı davranışlarda bulunmamalıdır.

9. Müfettiş dersin bütünlüğünü bozmamak için öğretmenle birlikte çıkmalıdır. 10. Amaç öğretmenin eksikliğini giderip rehberlik yapmaksa birkaç ders

gözlenmelidir.

11. Öğretmenin bulunduğu çevrenin özellikleri göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılmalı.

12. Ders denetimi esnasında ders içi ve ders dışı etkinlikler birlikte düşünülmeli. 13. Öğretmenlerde bulunan eksiklikler açıkça ortaya konulmalı, giderilmesi için

tavsiyelerde bulunulmalı, başarılı öğretmenler ödüle teklif edilmeli.

14. Müfettişin derste not alması dikkat dağıtabileceği için ders sonunda hemen gözlem formunun doldurulması gerekmektedir.

15. Öğretmene ait olumlu ve olumsuz olarak tespit edilen davranışlar ders sonunda yalnız öğretmenle gerçekleştirilecek görüşmede söylenir.

16. Öğretmenin vereceği tepki olumlu karşılanmalıdır.

17. Yetersizliği tespit edilen öğretmenler için gerekli hizmet içi faaliyetler, üstün başarı gösterenler için ise ödül teklif edilmelidir.

18. Okul müdürünün de katıldığı bir toplantıda öğretim süreçleriyle ilgili zümre toplantıları tertip edilmelidir.

MEB (2010b) tarafından yayınlanan “Öğretmen Denetim Rehberinde’’ Branş müfettişi, öğretmenin durumunu değerlendirmek ve gerektiğinde ihtiyaç duyduğu gelişim alanlarını ortaya çıkarmak amacıyla dersi dikkatli dinler. Bu amaçla müfettiş;

1. Önceden belirlenmiş olan ders saatinde gözlemin yapılacağı sınıfa, öğretmen ile birlikte katılır.

2. Öğrencilerin tümünü görebileceği uygun bir yerde durur.

3. Eğitim-öğretim sürecinde öğretmen ve öğrencilerin dikkatini bozacak davranışlardan kaçınarak, dersin akışına karışmaz.

4. Ders gözlemini kolaylaştırmak amacı ile hazırlanan “Öğretmen Değerlendirme Formu”ndan (Ek: 1) yararlanarak ders denetimini gerçekleştirir.

5. “Öğretmen Değerlendirme Formu”nda belirtilen değerlendirme alanlarına ilişkin tespitlerine “Açıklamalar” bölümünde yer ayırır. “Öğretmen Denetim Raporu”nun düzenlenmesinde (Ek: 2) ve/veya kurum raportörlerine teslim edilecek föylerin hazırlanmasında bu formun açıklamalar bölümüne tuttuğu notlardan faydalanır.

6. Taltif veya ceza önerisi getireceği öğretmenler için düzenlenecek (Ek: 2) “Öğretmen Denetim Rapor”unda verilecek puanlar bu açıklamalar ışığında kararlaştırır.

7. Gerek gördüğünde; dersin sonuna doğru öğrencilerin bilgi düzeyini ölçücü sorular sorarak gecikmeye meydan vermeden öğretmenle birlikte sınıftan çıkar.