DeğiĢimin Etki Alanları: Konut ve ĠĢ Yerlerinin Kira Fiyatları

Toplum genelinde itibarsızlaĢtırılan yerlerde talep azlığından ötürü kira fiyatları oldukça düĢüktür (Park ve Burgess, 2018, s.120). DüĢük gelirli bireyler tarafından bu bölgelere yapılan göçlerle kısıtlı konut yapısından kaynaklı rekabet ortamı oluĢmaktadır ve arz-talep dengesinin değiĢmesinden ötürü de fiyatlarda da artıĢ yaĢanmaktadır. Öyle ki yerli halk içerisinden mülk sahipleri Suriyeli göçmenlerin düzen kurma çabalarını ve Ģartlarını fırsat bilerek bölgede fahiĢ kira fiyatları

133 uygulamaya baĢlamıĢlar. DüĢük gelirli bireylerin tercih noktası olan EskiĢehir Bağları semtinde katılımcıların ifadelerine göre ortalama kira fiyatları Ģu Ģekildedir:

“150-200 liralık yerler hep 400-500 liraya çıktı." (Erkek, 44, Muhtar Azası, Osmanlı Mah.),

“300 milyonluk yerler 500-600 oldu.” (Erkek, 30, Esnaf, Osmanlı Mah.), “İş yeri kiraları ortalama 500 TL idi. Evlerde 50-100 lira arasıydı bodrumlar. Ev kiralarında bodrumlar ve teras katlar 300-400 arası gidiyor. diğer katlar 600 liraya kadar veriliyor.” (Erkek, 54, Esnaf, Osmanlı),

Dairelerin kirası 300 liraydı dükkanların kirası da 1000 lira 500 lira falandı dükkanına göre değişiyordu.1 liraysa 3 lira oldu 3 liraysa 8 lira oldu” (Erkek, 41, ġöfor, DaniĢmend Mah.),

“Onların damladıkları gün oldu hemide artış. Ben kiracı olduğum için ben 2 sene Selçuklu‟da oturdum 250 milyona oturdum bir sene. Bunlar dadandı mahalleye bi anda fiyatlar arttı 300-400-500‟e kadar çıktı. Şimdi de hala bu fiyata kiralar.” (Kadın, 35, Ev Hanımı, Selçuklu Mah.).

Katılımcıların da ifade ettiği gibi üç mahallede de kira fiyatları oldukça artmıĢtır. Katılımcıların yukarıda yer alan fiyatların arttığı yönündeki ifadelerinden hareketle kira artıĢ sebebini arz-talep dengesi nedeniyle olduğu söylenebilmektedir. Bir katılımcı ise bu savı destekler nitelikte Ģu ifadeyi kullanmıĢtır: “ Talep fazla olunca artış oldu haliyle. Mesela para varsa ev kiralamak isteyen yoksa diyelim ki 200‟e verirsin baktın ki talep çok 400‟e bile verebilirsin.”(Kadın, 42 ,Ev Hanımı, DaniĢmend Mah.).

Semt genelinde kent merkezinde olduğu gibi çok katlı binaların olmaması, herkesin kendisine ait 1 dairesinin olması ya da ailece yaĢanabilecekleri 2-3 katlı aile apartmanların olması nedeniyle aniden artan nüfusun talebini karĢılayabilecek kadar ev bulunamamaktadır. Çözüm olarak ise yerli halk fiyatları yükseltmekte ve en yüksek kira bedelini verebilen kiĢilere evi kiralamakta bulmuĢtur. Çünkü yerli halkın bir kısmı uzun süredir kentin „elit‟ olarak adlandırdıkları bölgelerine göç etmek isteyip de maddi olanaksızlıklardan ötürü göç edememekteyken Suriyeli göçmenlerin

134 gelmesi ile beraber bu durumu fırsata çevirmiĢlerdir ve evlerini fahiĢ fiyatlarda kiraya vererek gelen kira bedeli ile istedikleri bölgeye göç etmeye baĢlamıĢlardır. Yerli halkın göç etme nedenleri ve süreçleri çalıĢmanın ilerleyen kısmında ayrıntılı bir Ģekilde ele alınmıĢtır.

Park‟a göre para, duyguların yerine çıkarları ön plana çıkaran değer rasyonelleĢtiricisidir. Bu nedenle de “para ile belirlenmiĢ Ģahsi olmayan iliĢkilere dayanan endüstriyel örgütlenmenin yaygınlaĢması nüfusun artan” (Park ve Burgess, 2018, s.54)yapısı ile eĢ zamanlı geliĢim göstermektedir. Park‟ın da bu savından hareketle nüfus artıĢı ile çıkar duyguları ağır basmaya baĢlamaktadır. Bazı katılımcılar mülk sahiplerinin de artan talep kitlesinin etkisi ile çıkar duygularının ağır basmaya baĢladığını ve bu durumu değerlendirerek zam yaptıklarını, mülk sahiplerini de bu nedenle fırsatçı olarak nitelendirdiklerini Ģu ifadeleri dile getirmiĢlerdir:

“Adam diyo bodrumu 400‟e verdiyse ben 5. Katı niye 500‟e vereyim diyo ve en aşağı 700‟e veririm diyorum bodrum öyleyse diyo. Özellikle böyle müstakil yakın yerlerde uçtu gitti.” (Kadın, 41, Ev Hanımı, Selçuklu Mah.),

“Ha ev sahiplerine soracak olursan ev sahipleri için iyi. Niye? Çünkü „yolunacak tavuk‟ onlar. 200 liraya bile veremediği yerleri 400 liraya onlara kiraya veriyorlar.” (Erkek,44, Muhtar Azası, Osmanlı Mah.),

“Bizim vatandaşlarımızdan çıkarcı insanlarda çok.” (Erkek, 38, Esnaf, Osmanlı Mah.),

“Suriyeliler geldi ev sahipleri fırsat bu fırsat diyip kiraları yükseltti” (Kadın, 40, Ev Hanımı, Osmanlı Mah.),

“Evin batık batmadığı önemli değildi adam aldığı kiraya bakıyor.” (Kadın, 34, Ev Hanımı, DaniĢmend),

“Suriyeliler geldi oturdu dünyanın kirasını alır oldular. Onlar geldi valla var ya elini hiç vicdanına goymadılar para gazanacam diyin bizimkiler”(Kadın,60, Ev Hanımı ,DaniĢmend Mah.),

135 “ama biraz daha vicdansızların işine yaradı.” (Kadın, 31, Ev Hanımı, DaniĢmend Mah.)

Gerek arz-talep dengesindeki bozulmalarından gerekse de mülk sahiplerinden kaynaklı kira artıĢları sonucunda, yerli kiracı halkın bir kısmı maddi zorluklar yaĢamaya baĢlamıĢken bir kısmı kirayı ödemekte zorlandığı için mahallelerini terk etmeye baĢlamıĢ, semtin baĢka mahallelerinde daha düĢük Ģartlarda yerlere taĢınmaya baĢlamıĢlardır. Katılımcılar artan bu fiyatların yerli halk için iyi bir geliĢme olmadığını ise Ģu ifadeler dile getirmiĢlerdir:

“ … bizim için en büyük sıkıntı o oldu. Çünkü bizde kirada oturuyoruz. Mesela üçümüz akrabayız ben geliyorum ev tutuyorum burdan sonra geliyorum sana da sana da haber veriyorum siz de geliyorsunuz üç aile o bodrumda oturuyoruz. 400‟e tutuyoruz o bodrum katı 100 lira 120 lira olarak paylaşıyoruz. Öyle olunca bu fiyatlar Suriyelilere sıkıntı olmuyor öyle. Ama bizler için öyle olmuyor için” (Kadın, 43, Ev Hanımı, Selçuklu Mah.),

“ben kiracı olduğum için ben 2 sene Selçuklu‟da oturdum 250 milyona oturdum bir sene. Bunlar dadandı mahalleye bi anda fiyatlar arttı 300-400- 500‟e kadar çıktı. Şimdi de hala bu fiyata kiralar. Biz şu an ev arıyoruz ama biz kendimize yeni bi ev bulamıyoruz.” (Kadın, 35, Ev Hanımı, DaniĢmend Mah.).

Yerli halk yerinden edilme sorunu baĢlamıĢken yaĢanılan bu durum Suriyeli göçmenler için avantaj haline dönüĢmüĢtür ve boĢalan her daire onlar için yeni bir yaĢam alanı olmaya baĢlamıĢtır. Bu durum sonucunda da Suriyeli göçmenler semt genelinde sayısal üstünlük kazanma sürecine girmiĢ bulunmaktadır ve böylelikle semt genelinde Suriyeli göçmenleri iĢgal aĢamasında baĢarılı olmakla beraber yavaĢ yavaĢ ele geçirme sürecini de baĢlattıkları söylenebilmektedir.

3.6.2. DeğiĢimin Etki Alanları: Değersiz Görülen Yerlerin Değer Kazanması