Değerlendirme Kriterlerinin Belirlenmesi

Bu çalışmada iki ana kriter (düzey 2), sekiz alt-kriter (düzey 4) ve yirmiyedi (düzey 4) daha alt-kriterden oluşmaktadır. Bu kriterler Demirel, Çetin ve Kahraman (2010), Petroni (2001), Cheng ve Tsai (2009), Chou, Hsu ve Chen (2008), Yang, ji, Gao ve Li (2007), Farahani, SteadieSeifi ve Asgari (2010)’nın yaptığı çalışmalardan yararlanılırken bazı kriterlerde araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Literatürde yer alan dağıtım merkezi açmayı etkileyebilecek kriterler şu şekilde sıralanmıştır;

Maliyet; Đşletmenin kurulması için tüketilecek her şey işletmenin maliyetini oluşturmaktadır. Maliyet sınıflandırılırken sabit-değişken maliyetler olarak sınıflandırılabileceği gibi tesis kurulum maliyeti, lojistik maliyetler, stok maliyetleri ve operasyonel maliyetler olarak alt kriterlere ayrılmıştır.

• Tesis kurulum maliyetleri: dağıtım merkezinin fiziksel olarak oluşturan her şey bu kapsamda tanımlanmıştır. Tesis kurulum maliyetleri; arazi, bina, ekipman ve makine maliyetleri olarak alt gruplara ayrılmıştır.

• Arazi maliyeti: Dağıtım merkezinin kurulacağı arazinin maliyetidir.

• Bina maliyeti: Dağıtım merkezi arazisinin üzerine kurulacak olan fiziksel yapı ve bu yapı için gerekli tüm donanımları kapsar.

• Makine maliyetleri: Dağıtım merkezinin faaliyetlerini yerine getirebilmesi için gerekli tüm makineler bu kapsamda yer alır.

• Ekipman Maliyetleri: Dağıtım merkezi için gerekli makineler dışındaki tüm fiziksel donanımları kapsar.

Đkinci alt-kriter lojistik maliyetlerdir (3 adet).

• Taşıma Maliyetleri: Taşıma maliyeti, taşıma ile ilgili tüm maliyetleri kapsamaktadır. Literatürde bazen elleçleme maliyetleri de taşıma maliyetleri içerinde değerlendirmesine rağmen bu çalışmada elleçleme maliyetleri taşıma maliyetleri içerinde değerlendirilmemiştir.

• Elleçleme Maliyetleri: Elleçleme maliyetleri depo içindeki tüm hareketleri kapsarken, taşıma maliyetleri ise yüklemeden başlayarak sevkiyat ve boşaltma süreçlerini de kapsamaktadır.

• Vergi & Gümrük Maliyetleri: Lojistik süreçte malzemelere ödenen tüm vergi ve gümrük maliyetlerini içerir.

Üçüncü alt-kriter stok maliyetleridir. (2 adet)

• Stok Maliyetleri: Yeni dağıtım merkezinin stok maliyetlerini azalmaya etkisini gösterir.

• Hurda Parça Maliyetleri: Tedarikçiden dağıtım merkezine, dağıtım merkezinden müşteriye teslim sürecine kadar parçalardaki hasar görme ya da kullanılamama maliyetlerini kapsar. Yeni dağıtım merkezi açılması ile karşılaşılabilecek hurda parça maliyetlerinde düşüş.

Dördüncü alt-kriter operasyonel maliyetlerden oluşmaktadır (3 adet).

• Đşçilik Maliyetleri: Direk ve direk olmayan işçilik maliyetlerini içerir. • Yazılım Maliyetleri: Yeni tesis için gerekli olan yazılım maliyetlerini içerir. • Bakım Maliyetleri: Yeni dağıtım merkezinin bulunduğu yerde bakım

gerektiğinde teknik personelin bulunabilmesi buna paralel olarak bakım maliyetlerini içerir.

Fayda; Yeni dağıtım merkezi kurulduğu zaman işletmeye katma değer sağlayacak tüm unsurlardır (4 adet). Fayda kriterinin ilk alt-kriteri yeni bir dağıtım merkezi açılması durumunda işletmenin pazar payına olacak katkısıdır (3 adet).

• Uluslarası Pazar Payına Katkısı • Đç Pazar Payına Katkısı

• Fayda kriterinin ikinci alt-kriteri yeni bir dağıtım merkezi açılması durumunda işletmeye olacak hizmet düzeyine katkısıdır (6 adet).

• Ürün Çeşitliliğine Katkısı: Yeni dağıtım merkezinin açılmasının işletme için ürün çeşitliliğindeki artışa katkısı.

• Ürün sayısında Artış: Yeni dağıtım merkezinin açılması işletme için ürün sayısındaki artışa olan etkisi.

• Tepki Süresinde Azalma: Siparişin gelmesi ile müşteriye ürünün daha kısa ve esnek sürede ulaştırılabilmesi.

• Taşıma Süresinde Azalma: ürünlerin toplam taşıma süresini gösterir.

• Liman, Anayol ve Havalimanına Yakınlık: Yeni dağıtım merkezinin liman, anayol ve havalimanına yakın olmasının işletme için önemi.

• Đşletme Stratejik Hedeflerine Katkı: Dağıtım merkezini açılmasını planlayan işletmenin uzun dönemli hedefleri değerlendirildiğinde yeni tesisin açılmasın bahsi geçen stratejik hedeflere olan katkısı.

Fayda kriterinin üçüncü alt-kriteri yeni bir dağıtım merkezi açılması durumunda işletmeye olacak kapasite kullanımı & verimlilik dir.

• Ürün Hacminde Artış: Yeni dağıtım merkezinin açılaması durumunda toplam ürün hacmindeki artışa katkısı.

• Araç Kullanım Verimliliği: Yeni dağıtım merkezinin araç kullanım verimliliğine olan katkısını belirler. Araç verimliliği birim araç başına düşen maliyet olarak hesaplanır. Aracın tam doldurulması daha kısa mesafe yol kat etmesi hedeflenir.

Fayda kriterinin dördüncü alt-kriteri yeni bir dağıtım merkezi açılması durumunda işletmeye olacak marka imajı ve bilinirliliğidir

• Müşterilere Karşı: Yeni dağıtım merkezi açılmasının müşterilere karşı işletmenin marka imajına ve bilinirliliğine katkı sağlamasıdır.

• Tedarikçilere Karşı: Yeni dağıtım merkezi açılmasının tedarikçilere karşı işletmenin marka imajına ve bilinirliliğine katkı sağlamasıdır.

• Hükümete Karşı: Yeni dağıtım merkezi açılmasının hükümete karşı işletmenin marka imajına ve bilinirliliğine katkı sağlamasıdır.

Çizelge 5.1: Kriterler kaynak isimleri

Kriter _Kaynak

Uluslarası Pazar Payına Katkısı Lin, Hsu ve Sheen (2007); ATG Đç Pazar Payına Katkısı Lin, Hsu ve Sheen (2007); ATG Arazi Maliyetleri

Guneri, Cengiz ve Şeker (2009); Chou, Hsu ve Chen (2008)

Ürün sayısında Artış Chopra (2003) Ürün Çeşitliliğine Katkısı Chopra (2003) Taşıma Maliyetleri

Demirel ve Kahraman (2010); Farahani, SteadieSeifi ve Asgari (2010)

Ürün Hacminde Artış ATG

Ürün Çeşitliliğinde Artış ATG Taşıma Süresinde Azalma

Demirel ve Kahraman (2010); Farahani, SteadieSeifi ve Asgari (2010)

Bina Maliyetleri

Guneri, Cengiz ve Şeker (2009); Demirel ve Kahraman, 2010

Liman, Anayol ve Havalimanına Yak. Farahani, SteadieSeifi ve Asgari (2010) Đşçilik Maliyetleri Demirel ve Kahraman, 2010

Müşterilere Karşı Marka Đmajı ve

Bilinirliliğine Katkı ATG

Tepki Süresinde Azalma Chopra (2003)

Stok Maliyetleri Chopra (2003); Gu, Goetschalckx ve Leon .(2007). Tedarikçilere Karşı Marka Đmajı ve

Bilinirliliğine Katkı ATG

Ekipman Maliyetleri Farahani, SteadieSeifi ve Asgari (2010)

Esneklik ATG

Vergi & Gümrük Maliyetleri Cheng, Tsai (2009) Elleçleme Maliyetleri Cheng, Tsai (2009)

Makine Maliyetleri Gu, Goetschalckx ve Leon .(2007); ATG Araç Kullanım Verimliliği ATG

Đşletme hedeflerine katkı Chin, Pun ve Chan (2002); Yazılım Maliyetleri

Demirel ve Kahraman, (2010); Cheng ve Tsai, (2009)

Hurda Parça Maliyetleri Farahani, SteadieSeifi ve Asgari (2010), ATG Hükümete Karşı Marka Đmajı ve

Bilinirliliğine Katkı ATG