Ulusal Düzeyde Yapılan ÇalıĢmalar

Selim (2013), Bilimsel dergilerin 7. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlığına ve Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutumlarına etkisinin araĢtırılması baĢlıklı yüksek lisans tezinde bilimsel dergilerin 7. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlığına ve Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutumuna etkisi çeĢitli değiĢkenler açısından araĢtırmıĢtır. ÇalıĢmaya katılan öğrencilerin bilimsel okuryazarlıklarını ölçmek maksadıyla Bilimsel Okuryazarlık Ölçeği ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla Fen ve Teknoloji Dersi Tutum Ölçeği kullanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda öğrencilerin bilimsel okuryazarlık düzeylerinin; cinsiyet, okudukları okulun bulunduğu il, baba öğrenim durumu ve bazı bilimsel dergileri bilme ve takip etme durumlarına göre anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Soysal (2011), Öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersindeki baĢarıları ile fen okuryazarlığı düzeylerinin karĢılaĢtırılması ve öğretmenlerin fen okuryazarlığı ile ilgili görüĢlerinin incelenmesine yönelik bir çalıĢma baĢlıklı yüksek lisans tezinde öğrencilerin ve öğretmenlerin fen okuryazarlılıklarını belirlemek için çeĢitli ölçekler kullanmıĢtır. AraĢtırmada ilköğretim öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık seviyelerini ölçmek üzere

36

bilimsel okuryazarlık ölçeği (BOÖ) kullanmıĢtır. BOÖ‘de bilimsel okuryazar bireyin sahip olması gereken, 17 özellik dikkate alınarak oluĢturulmuĢ ve toplam 34 sorudan oluĢmaktadır. AraĢtırma sonucunda ise; cinsiyet ve çalıĢma sürelerine iliĢkin özellikler bakımından anlamlı farklılıklar bulmuĢtur. Ayrıca Bilimsel Okuryazarlık Ölçeği ve Fen Teknoloji BaĢarı Testi arasında da anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Yakar (2010), Türkiye‘nin bazı üniversitelerinin eğitim fakültelerinde öğrenim görmekte olan fen bilgisi öğretmenliği 4. sınıf öğrencilerinin fen okuryazarlık düzeylerinin istatistiksel olarak karĢılaĢtırılması baĢlıklı yüksek lisans tezinde öğrencilerin fen okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla 25 soruluk fen okuryazarlığı testi uygulamıĢtır. Fen okuryazarlık testi doğrudan bilgi içeren soruların yanında öğrencilerin öğrendikleri fen kavramları ile çevrelerinde karĢılaĢabilecek olayları iliĢkilendirilebilme yeteneği ile ilgili soru maddeleri içermektedir. Ayrıca demografik özellikler, fen bilimleri alanında bilgiye ulaĢma yolları ve fen bilimleri alanındaki genel kültür düzeyleri ile ilgili sorular yöneltmiĢtir. AraĢtırma sonucunda ise; farklı üniversitelerde öğrenim görmekte olan öğrencilerin fen okuryazarlık düzeyleri arasında ve cinsiyet, bilgisayar sahibi olma, internetten, kütüphane ve televizyondan yararlanma Ģekli, yerli ve yabancı süreli yayın adı ve bilim insanı adı yazabilme değiĢkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulmuĢtur.

Anagün (2008), Ġlköğretim beĢinci sınıf öğrencilerinde yapılandırmacı öğrenme yoluyla fen okuryazarlığının geliĢtirilmesi: bir eylem araĢtırması baĢlıklı doktora çalıĢmasında, yapılandırmacı yaklaĢımın uygulanması ile öğrencilerde fen okuryazarlığının alt boyutları bilgi, beceri ve tutum boyutlarında nasıl geliĢtirilebileceğini belirlemek için toplam 50 saat ders uygulamıĢtır. Bilgi boyutundaki temalar bilginin yapılandırılması ve bilginin geliĢtirilmesi olmak üzere iki boyutta ele alınmıĢtır. Beceri boyutundaki temalar Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programında yer verilen bilimsel süreç becerileri dikkate alınarak düzenlenmiĢtir. Tutum boyutundaki temalar ise, araĢtırma soruları dikkate alınarak derse yönelik tutum ve bilimsel tutum alt baĢlıklarında görselleĢtirilmiĢtir. AraĢtırmanın verileri video kayıtları, yarı yapılandırılmıĢ görüĢme, Fen ve Teknoloji dersi tutum ölçeği, bilimsel süreç becerileri testi, baĢarı testi, araĢtırmacı günlüğü ve öğrenci günlükleri olmak üzere farklı veri toplama araçları ile toplamıĢtır. AraĢtırmanın sonucunda öğrencilerin fen okuryazarlığının bilgi, beceri ve tutum boyutlarında geliĢim gösterdiklerini ortaya koymuĢtur.

37

Keskin (2008), Ġlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin Fen ve Teknoloji dersine iliĢkin bilimsel okuryazarlık seviyeleri baĢlıklı yüksek lisans tezinde ilköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık seviyelerinin cinsiyet ve sosyo-ekonomik gibi bazı değiĢkenlere göre anlamlı bir fark oluĢturup oluĢturmadığını araĢtırmıĢtır. Bilimsel okuryazarlık seviyesinin tespiti için ―Bilimsel Okuryazarlık Ölçeği‖ ve ―Bilimsel Ġçerik Testi‖ hazırlamıĢtır. BOÖ‘de bilimsel okuryazar bireyin sahip olması gereken, 17 özellik dikkate alınarak oluĢturulmuĢ çoktan seçmeli toplam 34 sorudan oluĢmaktadır. Bilimsel Ġçerik Testi; 7. ve 8. sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programında yer alan hedefler ve konular dikkate alınarak hazırlanmıĢ, doğru-yanlıĢ 85 sorudan oluĢmaktadır. Bu ölçeklerden elde ettiği verileri cinsiyetlerine, aylık gelir durumlarına, anne-baba öğrenim durumlarına, modern araç-gereç ve kendilerine ait odaya sahip olma, bilimsel dergi okuma durumlarına, okulun sosyal çevresine göre incelemiĢ ve bu değiĢkenler arasında anlamlı bir iliĢki gösterdiğini bulmuĢtur.

Süren (2008), Ġlköğretim birinci kademe öğrencilerinde bilimsel okuryazarlık düzeyi baĢlıklı yüksek lisans tezinde öğrencilerin fen okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla fen bilgisi dersindeki kavramları tanıma, kavramları yorumlama ve örneklendirme düzeyleri belirleyen bir ölçme aracı geliĢtirmiĢtir. AraĢtırma sonucunda öğrencilerin ortalama bilimsel okuryazarlık düzeylerinin % 59‘u geçemediğini ve bilimsel okuryazarlık düzeylerinin bilim çocuk dergi aboneliği, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyi değiĢkenlerine göre anlamlı bir iliĢki gösterdiğini bulmuĢtur.

YetiĢir (2007), Ġlköğretim fen bilgisi öğretmenliği ve sınıf öğretmenliği birinci sınıfında okuyan öğretmen adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlık düzeyleri baĢlıklı doktora çalıĢmasında öğretmen adaylarının temel fen ve teknoloji okuryazarlık (TFTO) düzeylerinin bazı demografik özelliklerine ve fen alanına yönelik tutum puanlarına göre anlamlı bir fark oluĢturup oluĢturmadığını araĢtırmıĢtır. ÇalıĢmasında Laugksch ve Spargo‘nun geliĢtirdikleri; bilimin doğası, bilim-teknoloji-toplum iliĢkisi ve bilimsel içerik bilgisi Ģeklinde adlandırılabilecek boyutlarına yönelik TBSL ölçme aracını Türkçeye uyarlayarak kullanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda öğretmen adaylarının TFTO düzeylerinin araĢtırma kapsamında belirlenen bazı demografik değiĢkenler bakımından farklılık göstermediği, genel olarak öğretmen adaylarının TFTO düzeyleri ile fen alanına yönelik tutumları arasında anlamlı bir iliĢki olduğu belirlemiĢtir. Ayrıca sadece fen bilgisi öğretmenliği adaylarının ÖSYS puanları ile TFTO düzeyleri arasında anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

38

Bozyılmaz (2005), 4. ve 5. sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programının bilim okur- yazarlığı açısından analizi baĢlıklı yüksek lisans tezinde fen ve teknoloji programında bilim okur-yazarlığın ne derece iĢlendiği araĢtırmıĢtır. AraĢtırma sonuçlarına göre; bilimsel okuryazarlık boyutlarından, en çok iĢlenen boyutun bilimin araĢtırıcı doğası olduğu, daha sonra sırasıyla bilimsel bilgi ve bilim, teknoloji ve toplumun etkileĢimleri boyutlarının vurgulandığını belirtmiĢtir. Bilgiye ulaĢtıran bilim boyutunun ise, çok az vurgulandığını belirtmiĢtir.

ErbaĢ (2005), Uluslararası öğrenci baĢarı değerlendirme programında (PISA) Türkiye‘de fen okuryazarlığını etkileyen faktörler baĢlıklı yüksek lisans tezinde PISA verilerine göre Türkiye‘de fen okuryazarlığı etkileyen faktörleri iki değiĢken grup oluĢturarak incelenmiĢtir. AraĢtırmanın sonuçlarına göre; öğretmen öğrenci iliĢkisi, evdeki kitap sayısı ve okul öncesi eğitime katılım, internet kullanımı ve temel bilgisayar bilgileri ile fen okuryazarlık ölçümleri arasında anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Turgut (2005), Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinin geliĢimine etkisi baĢlıklı doktora çalıĢmasında yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulaması bağlamında ölçme aracı olarak öğrenci anlayıĢlarının değerlendirilmesi amacıyla; Temel Bilimsel Okuryazarlık Testi, bilimin doğası ve bilim-teknoloji-toplum iliĢkisine dair ölçme araçları kullanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden sadece ―bilim-teknoloji-toplum iliĢkisi‖ (BTT) ve ―bilimin doğası‖ (BD) boyutlarındaki anlayıĢlarının geleneksel öğretim tasarım uygulamasına göre karĢılaĢtırmalı incelemiĢ ve bu değiĢkenle arasında anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Baz (2003), Ġlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık seviyelerinin tespiti baĢlıklı doktora çalıĢmasında ilköğretim öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık seviyesini tespit etmek amacıyla 21 sorudan oluĢan çoktan seçmeli bir ölçek ve bu seviyeyi etkilemesi muhtemel faktörleri içeren 11 soruluk bireysel bilgi formu geliĢtirmiĢtir. AraĢtırmacı bilimsel okuryazarlık becerileri olarak okuduğunu anlama; okuduğunu ve gördüğünü yorumlama; meraklı ve araĢtırıcı olma ve sorgulayıcı ve yaratıcı olma becerilerini ele almıĢ ve geliĢtirdiği ölçekte bu becerileri çeĢitli değiĢkenlere göre incelemiĢ ve anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Bacanak‘ın (2002), Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen okuryazarlıkları ile fen-teknoloji- toplum dersinin uygulanıĢını değerlendirmeye yönelik bir çalıĢma baĢlıklı yüksek lisans tezinde fen bilgisi öğretmen adaylarının fen okuryazarlık seviyelerini tespit etmek ve ―Fen,

39

Teknoloji ve Toplum‟ (FTT) dersinin içeriğini, iĢleniĢini değerlendirmek amacıyla ―Fen Okuryazarlık Testi‖ uygulamıĢtır. AraĢtırma sonucunda erkek öğretmen adayların, bayan öğretmen adaylarından daha baĢarılı oldukları ve akademik baĢarıyla fen okuryazarlık seviyesi arasında anlamlı bir iliĢkinin olmadığını belirlemiĢtir.

Bilimsel/Bilim/Fen okuryazarlığı anahtar kavram olacak Ģekilde yapılan alan taraması sonucunda, yapılan çalıĢmalarda daha çok fen/fen ve teknoloji okuryazarlığı baĢlığı altında toplandığını söyleyebiliriz. Bazı araĢtırmalar da ise bilimsel okuryazarlık olarak ifade edilmiĢtir. Kavramın ölçülmesinde bazı araĢtırmacılar fen alan bilgisi bağlamında baĢarı testleriyle bireylerin fen okuryazarlığını ölçmeye çalıĢırken, bazı araĢtırmacılar Miller‘in (1983) oluĢturdu bilgi, bilimin doğası ve fen-teknoloji-toplum boyutları çerçevesinde geliĢtirdikleri baĢarı testleri ile bilimsel okuryazarlığı ölçmeye çalıĢtıkları görülmektedir. AraĢtırma sonuçlarında genellikle bireylerin bilimsel/fen okuryazarlıklarını orta seviyede olduklarını tespit etmiĢlerdir. Ayrıca bireylerin bilimsel/fen okuryazarlık düzeylerini cinsiyet, baba-anne eğitim durumu, aylık gelir vb. değiĢkenlere göre anlamlılıkları incelenmiĢ ve bu değiĢkenler açısından anlamlı farklılıklar bulmuĢlardır. Özellikle cinsiyet değiĢkeninde kızlar lehine anlamlı farklılıklara ulaĢmıĢlardır.

40

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde araĢtırmanın modeli, evren ve örneklemi, kullanılan veri toplama araç ve yöntemleri ile verilerin çözümlenmesinde kullanılan istatistiksel yöntem ve teknikler açıklanmıĢtır.