Düzenli Hat Eşya Taşımacılığında Nakliye Müteahhidinin Faaliyet Alanları

Uluslar arası denizyolu eşya taşımacılığında nakliye müteahhidinin üç temel faaliyet alanı vardır: (Çancı, M., Erdal, M., 2003: 204)

1. İhracat taşımaları: ülke içinden gelen yükleri toplamak, konsolide etmek ve denizyolu ile yurtdışına taşınmasını sağlamak,

2. İthalat taşımaları: ülke dışından deniz yolu ile gelen yükleri teslim almak ve ülke içinde dağıtımlarını yapmak,

3. Transit taşımalar: ülke dışından denizyolu (veya karayolu, demiryolu vb.) ile gelen ve bir başka ülkeye gönderilmesi planlanan yükleri teslim almak ve tekrar taşıma süreçleriyle ilgilenmektedir.

2.2.3.1. İhracat Taşımalarında Nakliye Müteahhidi

Nakliye müteahhidinin, ihracat taşımalarında başlıca görev ve faaliyetleri şu şekilde özetlenebilir:

1. İhracatçıya ait yüklerin çıkış noktası limana ülke içi ön taşımanın sağlanması,

2. Eşya hareketinin alıcı ülkesindeki Nakliye müteahhidine bildirilmesi, 3. Limandaki yüklerin teslim alınmasının kontrolü, taşıyıcıya (armatöre) karşı taşıma sözleşmesinden doğan hakların değerlendirilmesi,

4. Konteynır tedariki ve yüklemenin yapılması,

5. Denizyolu konteynır taşımacılığına uygun boyutta standart paketleme yapılmasının sağlanması,

6. Gerekli tüm evrakların hazırlanarak gemiye verilmesi,

7. Malın gemi içerisinde kaymasını ve zarar görmesini önlemek üzere güvence altına alınması işlemleri (Lashing, Dunning, Securing),

9. Nakliye müteahhidi taşıma belgeleri (FBL, FCR, vb) ve diğer belgelerin zamanında teslim edilmesi ile teslim ve ödemelerde yardım sağlanması (Çancı, M., Erdal, M., 2003: 206-207). 

Nakliye müteahhidi aldığı siparişleri müşterisi ve sözleşmeli düzenli hat denizyolu taşıma işletmesiyle görüşerek en uygun sevkiyat organizasyonunu yapar. Yükleme organizasyonu kesin hale gelinceye kadar mevcut bilgilere gemi acentesine yer tahsisi için ‘Rezervasyon Talimatı’ gönderilir. Siparişler tam konteynır yükü (FCL) ve katları olabileceği gibi, konteynır yükünden daha az miktarda grupaj yükler (LCL) de olabilmektedir. Farklı müşterilerden gelen ve tek bir teslim alma limanı için gönderilen küçük gönderiler Nakliye müteahhidi tarafından tek bir ana konşimentoda toplanır. Bu parsiyel yüklerin deniz yolu ile varış limanındaki alıcı nakliye müteahhidine ulaştırılması sağlanır ve buradan da ihracatçı, gönderici nakliye müteahhidi tarafından gönderilen bilgiler doğrultusunda alıcıya teslimatları gerçekleştirir.

Nakliye müteahhidi gerek kendisi gerekse müşterisi için eşyaların konsolide edilmesi sayesinde boş (ölü) navlundan tasarruf ederek önemli maliyet avantajı sağlamış olmaktadır. İhraç edilmesi planlanan yükler, bir limanda birleştirilmek üzere, ülke içinde farklı bölgelerden ve farklı taşıma türleriyle (kara, hava, deniz, demiryolu vb.) gelmektedir. Nakliye müteahhidi, ülke içindeki yani yerel operasyonları kontrol etmekte, iş akışlarını tam zamanlı ve sorunsuz olarak sağlamaktadır.

Nakliye müteahhidi görevi kabul ettikten sonra yüke uygun güzergâh, zamanlama, maliyet ve sefer sıklığı eksenleri doğrultusunda gemi işletmesini seçer ve gemi işletmesi ile taşıma sözleşmesini imzalar veya aynı talimatın içeriğini konşimento talimatı olarak gemi acentesine verir. Nakliye müteahhidi konteynırın gemiye yüklenmesini ve geminin limandan çıkışını takip eder. Yurtdışı nakliye müteahhidi acentesi ve müşteriye, gemi limandan yola çıktıktan sonra malın hareketiyle ilgili konşimento, hesap dökümü vb. bilgiler iletilir. Nakliye müteahhidi, gemi kalkışından sonra fatura, konşimento ve diğer müşteri belgelerini müşterisine

teslim eder. Göndericiye varış ihbarı eşyalar varış limanına ulaştığında bildirilir (Çancı, M., Erdal, M., 2003, s.207-211). Nakliye müteahhidi yükleyiciden yani gemi işletmecisinden bu konteynır için bir konşimento alır ve varış limanındaki yurtdışı temsilci nakliye müteahhidine tekli gönderilere ait gönderici talimatları çerçevesinde konşimentoyu iletir. Alıcı ülkesindeki temsilci nakliye müteahhidi konteynırı teslim alarak boşaltır ve tekli gönderileri FBL, FCR ve HBL belgelerinde talimatlar doğrultusunda asıl sahiplerine dağıtır.

2.2.3.2. İthalat Taşımalarında Nakliye Müteahhidi

Uluslar arası denizyolu taşımacılığında, alıcı ülkesinde bulunan ithalatçı nakliye müteahhidinin görevleri ve kapsamı, ithalat taşıma sözleşmesi çerçevesinde tanımlanır. Teslim alma ve yükleme, ithalat ülkesindeki yurtdışı temsilci (acente) nakliye müteahhidi tarafından üstlenilmesi gereken çok yönlü iş süreçlerini kapsamaktadır. Yurtdışı temsilcisi (acente) nakliye müteahhidi teslim alma ve yükleme işlemlerini kontrol eder, tam zamanlı ve düzenli iş akışı sağlar.

Denizyolu eşya taşımacılığında yurtdışı temsilci (acente) nakliye müteahhidinin görevleri şu şekilde sıralanabilir;

1. Eşyaların teslim alınması ve olası zararların Incoterms ve taşıma sözleşmesinden doğan haklar kapsamında değerlendirilmeleri,

2. Teslim alma sırasında ağırlık dâhil tüm kontrollerin yapılması,

3. Sigorta kapsamında zarar gören yüklerle ilgili gerekli işlemlerin başlatılması ve bu konuda göndericiye yardımcı olunması,

4. Gümrük işlemlerinin yapılması,

5. Ülke içi taşıma organizasyonunun sağlanması, 6. Eşyaların depolanması,

7. Göndericinin talebi üzere ödeme işlemlerinin takibinin yapılması (Çancı, M., Erdal, M., 2003: 212).

Müşterilerden gelen ithalat siparişleri için çıkış ülkesindeki ihracatçı firmadan gerekli yük ve sevkiyat detayları alınır. Siparişe ait yükleme detayları, yurtdışındaki Nakliye müteahhidi acentesine bildirilir. Aynı zamanda ithalatçı firmaya çıkış ülkesindeki Nakliye müteahhidi acentesinin detayları iletilir. Yurtdışındaki göndericiye taşıma ve diğer lojistik hizmetlerinin bu nakliye müteahhidi ile yapılacağını mallar ve ilgili evrakların Nakliye müteahhidine teslim edilmesi talimatı verilir.

Nakliye müteahhidi, müşterisinin teklif etmiş olduğu işi kabul etme sürecinde, kendisine gerekli olan bütün belge ve talepleri kontrol etmelidir. Nakliye müteahhidine ithalat işlemleri sırasında gerekli olan belgeler;

1. Konşimento, 2. İthalat izni,

3. Eşya taşıma onayı ve alış sözleşmesi vb. gibi diğer ithalat belgeleri, 4. Sigorta poliçesi,

5. Navlun faturası olarak sıralanmaktadır.  

Çıkış ülkesindeki yüklemeden sonra nakliye müteahhidi yurtdışı acentesinin teslim aldığı orijinal OBL ve FBL kopyaları ile yüke ilişkin varsa diğer orijinal evrakları teslim alır ve alıcı ülkesindeki Nakliye müteahhidi acentesine iletilir. Konşimento, nakliye müteahhidi tarafından mühürlenir veya imzalanarak gemi acentesine gönderilir. Nakliye müteahhidi, gerçekleşmiş olan yükleme bilgileri ile ilgili olarak ithalatçıya (alıcıya) ihbar eder. Alıcıya ilişkin orijinal evraklar varsa müşteriye veya bankaya teslim edilir. Geminin limana varışı takip edilerek, yükleme listeleri, özet beyan ve alt özet beyan tescili gibi evrakları ilgili birimlere iletir. Geminin varışı ve gemi acentesinin tescilini takiben acenteden masrafların ödenmesi karşılığı etiketli hat konşimentoları teslim alınır. Gemi acentesinin tescilini takiben alt özet beyanlar hazırlanarak gümrükte tescil edilir (Çancı, M., Erdal, M., 2003: 215). Tescil işlemlerini takiben müşterinin malı çekmesini sağlayacak etiketli Forwarder konşimentoları (FBL) hazırlanarak, ilgili masrafların faturalarıyla birlikte müşteriye iletilir. Müşteri faturayı onaylar, karşılığında konşimento kendisine teslim edilir.

Eşyaların çekilme işlemleri ve gümrükleme, nakliye müteahhidi tarafından yapıldığı takdirde; işlemler tamamlanır ve eşyalar gümrüklü liman sahasından çekilerek alıcısına teslim edilir. Gümrüklemenin nakliye müteahhidi tarafından yapılmadığı hallerde ise müşteriye verilecek ara konşimento hazırlanır.

2.2.4. Nakliye Müteahhidinin Denizyolu Eşya Taşımacılığındaki Temel