Dünyada ve Türkiye’de GiriĢimcilik Programları

Dünya genelindeki giriĢimcilik eğitimi örnekleri incelendiğinde, zirvede ABD’nin yer aldığı ortaya çıkmaktadır. Konuyla ilgili Harvard Business School’da, 1947 senesinde, ilk eğitim verilmiĢtir. Bu mevzuyla ilgili ilk akademik programların ortaya çıkıĢı 1960’lı yıllara denk düĢmüĢ, 1965 yılından sonra programlar iyiden iyiye artmıĢtır. Koh’un (1996) çalıĢmasının verilerine göre, 1993 senesinde 400’ü aĢkın ABD’ye ait üniversitelerde lisans programında veya yüksek lisans programlarında giriĢimcilikle ilgili eğitim alınabilirken, 2003 senesinde bu rakam 1600 kadardır (akt. Katz, 2003).

Günümüzde ABD’de giriĢimcilik konusundaki eğitimler, 1600’ü aĢkın okulda 2.200’ü aĢkın ders; 44 adet akademik hakemli dergi; 277 adet donatılmıĢ pozisyon ve 100’ü aĢkın kurulu merkez ile devasa rakamlara ulaĢmıĢtır (Katz, 2003).

GiriĢimcilik konusundaki eğitimin artmasının tek nedeni, giriĢimcilik eğitim iĢletmelerindeki artıĢa dayandırılmamaktadır. GiriĢimciliğin daha fazla özendirilmesi üniversitelerin lisans programlarına giriĢimcilikle ilgili seçmeli dersler ve yüksek lisans programları oluĢturulma yoluyla sağlanmaya çalıĢılmaktadır. Daha önce giriĢimcilik seçmeli ders Ģeklinde seçilebilirken, artık ana dal olarak seçilebilmektedir. Öğrencilerin giriĢimcilikten mezun olması mümkün hâle gelmiĢtir.

GiriĢimcilik eğitiminin lisans alanında bir dal olarak verilmesi ilk defa Babson Yüksek Okulu’nda 1968 senesinde gerçekleĢmiĢtir. Bundan dolayı Babson Yüksek Okulu giriĢimcilikle ilgili lisans ve yüksek lisans eğitimini en baĢarılı Ģekilde gerçekleĢtiren okul olarak lanse edilmektedir (Katz, 2003).

1919 senesinde Roger Babson ismindeki giriĢimci Babson College okulunu kurmuĢtur. Okulun bütün öğretim programı, giriĢimciliğin özendirilmesi, etkili büyüme ve yenilikçilik üzerine hazırlanmıĢtır. Ġktisat fakültesi, firma kurmak için gereken basamaklarda pazarlama, hukuk, finans ve yönetim konularıyla alakalı az zamanda tamamlanan kurs hizmetleri vermektedir. Öğretim programı bütünüyle bir giriĢimciliğin nasıl yapılacağı konusuna yoğunlaĢarak iĢletme kapsamıyla bütünleĢik hâle gelmiĢtir (Stowe, 2008).

ABD’de, giriĢimci eğitimi ile alakalı birleĢik milli bir düzen günümüz itibariyle mevcut değildir. GiriĢimcilik eğitiminde meydana gelen değiĢimler Avrupa’da yavaĢ bir Ģekilde gerçekleĢirken; ABD’de gecikerek gerçekleĢmektedir. GiriĢimcilik eğitiminde Ġngiltere ve Fransa’ya bakıldığında, bu devletlerin giriĢimcilik eğitimlerine baĢlama tarihlerinin 1970’li yıllara kadar uzandığı ortaya çıkmaktadır. Küçük firmaları özendirmek amacıyla Büyük Britanya Küçük ĠĢletmeler Yönetimi Eğitim Toplantısı 1975 senesinde gerçekleĢen çalıĢma, Ġngiltere’de giriĢimcilikle alakalı yapılmıĢ ilk çalıĢma olarak nitelendirilmektedir. Fransa’da ise giriĢimcilikle alakalı olarak 1978 senesinde Hautes Etudes Commercial Okulları oluĢturulmuĢ ve firma kurma dersinin eğitimi verilmiĢtir (Guzman ve Linan, 2005).

1990 senesinden sonra giriĢimcilikle ilgili eğitimler hızla artmıĢtır. Avrupa’da giriĢimcilik eğitimine olan yönelim az olmakla beraber, gün geçtikçe eğitime yönelim hızla artmıĢtır. Günümüz itibariyle Avrupa’da giriĢimcilik eğitiminin büyük oranda artıĢ gösterdiği gözlemlenmektedir. Yine de giriĢimcilik eğitiminin hangi Ģekillerde yaygınlaĢtığının tespiti zor bir durumdur. Avrupa’da, mühim bir gösterge olarak değerlendirilen, öğretmen ve araĢtırmacıları ortak bir noktada buluĢturan kurumlar mevcut değildir. Bundan dolayı konunun aydınlatılması zorlaĢmaktadır. Öte yandan, organizasyonların eğitim biçimlerindeki milli farklılıkları veya politik destek araĢtırmayı zor hâle getirmektedir. Bunlara rağmen, giriĢimcilik eğitimini konu alan bazı çalıĢmalar Avrupa’da mevcuttur. Avrupa eğitim kurumları, Amerika’daki kurumlar ile karĢılaĢtırıldığında daha merkeziyetçi yapıda oldukları görülmektedir. Nihayetinde öğretim programları ve öğretim biçimleri daha elastiktir ve meydana gelen değiĢiklikler milli düzeyde olmaktadır. Bundan dolayı, Avrupa’daki okulların giriĢimcilik eğitimi verme çalıĢmaları ĢaĢırtıcı bir durum teĢkil etmemektedir (Guzman ve Linan, 2005).

Avrupa’nın daha giriĢimci bir kimlik kazanması için giriĢimcilik konusuna yoğunlaĢmak gerekmektedir. Bu durum AB’nin esas politikaları arasında yer edinmektedir. Bununla beraber, bu hedefe ulaĢma adına Avrupa Birliği çeĢitli çalıĢmalar düzenlemektedir. Bundan dolayı kuruluĢa üye ülkelerin giriĢimci kimlikleri inceleme altına alınmaktadır. Yunanistan’da eğitim veren Sivitanidios Teknik Okulu’nda sanal iĢletmelerle alakalı çalıĢmalar yürütülmektedir. Okul giriĢimcilik eğitimi konusunda büyük katkılar sağlamaktadır. Öğretim programında giriĢimcilikle ilgili teorik dersler bulunmakta ve derslerin uygulaması sanal iĢletme aracılığıyla gerçekleĢtirilmektedir. Programlar çok pozitif etkiler göstermektedir. Bundan dolayı, bu Ģekilde eğitim veren teknik okulların sayısının arttırılması düĢünülmektedir. Bu tür eğitim veren okullarda giriĢimciliğin öğretim programına iĢ planı düzenleme ve giriĢimcilik kuramı ile alakalı dersler konmuĢ ve bu yolla ders alan öğrencilerin hazır hâle getirilmesi hedeflenmiĢtir. Öğrencilere giriĢimcilikle alakalı bilgi verilmesi ve teĢvik edilmeleri maksadıyla giriĢimcilik büroları hizmet vermektedir. Yunanistan’da, bilhassa öğrencileri yönlendirilecek giriĢimcilikle ilgili bilgi veren kuruluĢlar oluĢturulmuĢtur. Bu kuruluĢlar kanalıyla giriĢimcilik yapmak isteyenlere konuyla ilgili destek olunmakta, bununla beraber firmalara patent alma mevzusunda danıĢmanlık sağlanmaktadır. Ġrlanda’da bilhassa büyüme ihtimalleri olduğu gözlemlenen firmaların

geliĢtirilmesi amacıyla faaliyetler geliĢtirilmekte, giriĢimcilik yapan kiĢi sayısının yükselmesi için çeĢitli teĢvik paketleri oluĢturulmaktadır (Campus Company Programme, 2016).

Ġrlanda’da bölgesel kalkınma stratejisinin bir bileĢeni olarak geliĢtirilen giriĢimcilik programları bilhassa üniversiteden mezun olan öğrencilerin firma kurmalarına yardımcı olma amacıyla oluĢturulmaktadır. Bu programlar bir sene boyunca hizmet sağlamaktadır. Bununla beraber, akademisyenlerin çalıĢmalarıyla ticari yaĢamın birleĢtirilmesi amacıyla teĢviklerde bulunulmaktadır. Firma kurmanın uygunluğu açsısından ülke ikinci sıradadır, eğitim etkinliği açısından bakılırsa üçüncü sırada yer aldığı görülmektedir.

Ġngiltere’de giriĢimcilikle alakalı çeĢitli teĢvik ve eğitim faaliyetleri oluĢturulmuĢtur. Ġdari yüklerin düĢürülmesi maksadıyla düzenlenen teĢvik programları bulunmaktadır. Bu program Düzenleyici Reform Yasası ve Düzenleyici Reform Eylem Planı olarak adlandırılmaktadır. Planın esas hedefi ise geleceği parlak olarak değerlendirilen küçük firmaların bölgesel risk sermayesi fonları yoluyla desteklenmesidir. Kredi temini konusunda çeĢitli sıkıntılar yaĢayan firmalara Kredi Garanti Fonu yoluyla kredi temin edilmektedir. Bilhassa üniversiteler ve kolejlerde giriĢimcilik eğitimleri uygulamaları getirilmiĢ ve eğitim alan öğrenciler için teĢvik eden uygulamalar getirilmiĢtir. Bununla beraber uluslararası sahada yatırım gerçekleĢtirme arzusunda olan iĢletmeler ve bireylere destek sağlama maksadıyla Hükümet Destek Ulusal ĠĢ Ağı oluĢturulmuĢtur.

GiriĢimcilik eğitimi Finlandiya’da yüksek düzeyde önemsenmektedir. Bundan dolayı lisans ve lise müfredatlarına giriĢimcilik eğitimleri eklenmiĢtir.

GiriĢimcilik eğitimi konusunda eğitim veren çeĢitli programlar Almanya’da mevcuttur. Programlardan bir tanesi Federal Eğitim ve AraĢtırma Bakanlığı aracılığıyla düzenlenmiĢtir. Program EXIST Programme Ģeklinde adlandırılmaktadır. Bu programın sağladığı eğitimle teknik okul, üniversite ve iĢ dünyası arasında bir buluĢma sağlanmaya çalıĢılmaktadır. Böylelikle kurumların giriĢimci bir kimlik elde etmeleri sağlanmaya çalıĢılacaktır.

Hollanda’da giriĢimcilik eğitimi veren birçok program bulunmaktadır. Bu programları kamu kurumları, bakanlıklar ve firma sahipleri desteklemektedir. Programlar kurumlar arasındaki eĢ güdümü sağlama amacıyla hazırlanmıĢtır.

Ülkemizde ise giriĢimciliğin teĢvik edilmesi için KOSGEB Yeni GiriĢimci Desteği oluĢturulmuĢtur. Bu desteklemeler sayesinde bireyler giriĢimciliğe yönlendirilmektedir. Bu destek programı yoluyla KOSGEB Yeni GiriĢimci Desteği geniĢ kitlelere hitap etmektedir. Bu destek programı kapsamında ön ödeme ve giriĢim sermayesi olmaması bir handikap olarak nitelendirilmektedir. Yapılan ödemelerin çeĢitli kriterlere göre yapılması da bir handikap olarak nitelendirilmektedir. Gıda ve hizmet sektöründeki küçük firmaların desteğin kullanımı, diğer sektörlere göre daha fazladır. KOSGEB Yeni GiriĢimci Destek Programının Türkiye’nin ihracat hacminde pozitif bir etkisi olmadığı görülmektedir. Bu programların negatif bir özelliği olarak değerlendirilmektedir.

ĠKĠNCĠ BÖLÜM

2. BÖLGESEL KALKINMA VE ĠLĠġKĠLĠ KAVRAMLAR