Uzaktan eğitim ilk olarak 19. yy. ortalarında mektupla öğretimle İngiltere, Fransa, ABD ve Almanya‟ da başlamış ve hızla yayılmıştır. ABD‟ de ilk olarak Boston‟ da kurulan “Evde Gelişmeyi Destek Derneği” ile başlamış ve 1883 yılında “Correspondence University(yazışmalı üniversite)” nin kurulmasıyla devam etmiştir (Yalçın, 2005). 1840 yılında İngiliz eğitimci Sir Isaac Pitman mektupla öğretimle stenografi(kelimelerin yerine semboller ve kısaltmalar kullanan çabuk yazma sistemidir) öğretimi yapmıştır. Cambridge Üniversitesi‟ nde İskoç Eğitimci James Stuart tarafından kampus dışı dersler verilmiştir. 1882‟ de William Rainey Harper Chautauqua, New York‟ ta mektupla öğrenim programı geliştirmiş ve yeni kurulan Chicago Üniversitesi‟ nin başkanı olarak bu uygulamaya devam etmiştir. ABD‟ de mektupla öğrenimin yaygınlaşması 1914‟ de bir yasa ile geliştirilerek 1915‟ te okullarının mektupla öğrenim kurslarını idare etmek üzere, Winconsin‟ de Ulusal Yüksek Öğrenim Birliği kurulmuştur (Alıntılayan: Toker, 2008).
Kanada‟ da, Manitabo, Ontario ve İngiliz Colombia‟ da telefonla İngilizceyi ikinci dil olarak öğretmek amacıyla bir evde çalışma programı uygulanmıştır. Bu uygulamada öğrenciler kaset ve kitap yardımıyla kendisi üniteye çalışmakta, daha sonrasında öğretmen ünitenin belirli bölümlerinde öğrenciyle yapmış olduğu telefon görüşmesiyle dönüt almaktadır. Alınan dönütler kayıt altında tutularak, öğrenciye yeniden tekrarlar yapabilmesi için imkân sağlanmaktadır.
Amerika‟ da, uydu iletişim teknolojileri yardımıyla dil programları oluşturularak dil eğitimi verilmiştir. Programların çoğunda merkezden yayın yapılmakta öğrenci
etkileşimi için yerel yardımcılar kullanılmaktadır. Bu eğitim teknolojilerinde kablo TV veya fiber optik kablo teknolojilerinden faydalanılmıştır.
ABD Kuzey Caroline Eyalet Üniversitesi (North Caroline State University- NCSU) tarafından “Televizyonla Japonca Dil Programı ” geliştirilmiştir. NCSU tarafından yapılan canlı Japonca eğitimi kayıt edilerek, üzerinde hiçbir şekilde montaj ve oynama yapmadan olduğu gibi katılımcı merkezlere gönderilmiştir. Bu kayıtları izleyen öğrenciler dil kursuna çeşitli yollarla katılmaktadır. NCSU eğitmenlerince hazırlanan uygulamaları yaparak (Bu alıştırmalar katılımcılara gönderilen görsel materyallerle desteklenmektedir), NCSU öğrencilerine verilen ödevlerin aynısını yaparak, NCSU öğrencilerine verilen aynı quiz ve sınav sorularını çözerek, NCSU eğitmenleriyle özel telefon saatlerinde iletişim kurarak, NCSU eğitmenlerini ziyaret ederek bu Japonca Dil eğitimlerini tamamlanma şansı bulmuşlardır. Bunlara ek olarak her NCSU merkezlerinde video sunumu sonrasında öğrencilere yardımcı olmak amacıyla ana dili Japonca olan öğretmenler yer almıştır (Alıntılayan: Adıyaman, 2002).
1907 yılında uzaktan eğitimle tanışan Fransa 1939 yılında ilk resmi Uzaktan Eğitim Merkezi‟nin kuruluşunu sağlamıştır. Japonya ise 1948 yılında temelleri atılan ve 1986 yılında “University of The Air” isminde uzaktan eğitim kuruluşuyla eğitim vermeye başlamıştır (Çoşgun, 2007).
İngiltere‟ de ise 1974 yılında uzaktan eğitim o dönemdeki hükümet tarafından da benimsenerek, Londra Üniversitesi‟ ni dışarıdan bitirmek isteyenlere yönelik bir program oluşturulmasına öncülük etmiştir. “National Extension College (NEC)” adında oluşturulan bu sistem bugünkü “Açık Üniversite” nin çekirdeğini oluşturur. Bu özelliğinden dolayı “Açık Üniversite” ile yüksek öğretim yapan ilk ülke İngiltere‟dir. Bu uzaktan eğitimde amaçlanan yüksek öğretim imkânı bulamamış yetişkinlere, maddi durumları örgün eğitimde okumaya elverişli olmayan gençlere, yüksek öğrenim şansı sunmaktadır. Bu uzaktan eğitim sisteminde en büyük yardımcı kuruluş BBC olmuştur. BBC yardımıyla tüm İngiltere‟ ye televizyon yayını yardımıyla uzaktan eğitim verilmiştir (İçten, 2006).
1985 yılında ise Avustralya yüksek öğretim kurumları tarafından verilen eğitimlerle uzaktan eğitim uygulamalarıyla verilebilen dil eğitimlerinin ne kadar çeşitli olduğu görülmektedir. 7 farklı kurumda lisans derecesi veya Asya çalışmaları diplomasına kredi olarak katılmak üzere verilen Almanca, Endonezyaca, Fransızca, İtalyanca,
Japonca, Makedonca, Polonyaca, Portekizce, Sırpça, Ukraynaca, Vietnamca ve Yunanca dilleri öğretilmiştir.
İngiltere‟ de Ulusal British Program 1980‟ lerde radyo ve televizyon yoluyla Fransızca öğretmek amacıyla bir uygulama başlatmıştır. Uygulamada; dili kullanma pratikliği kazanmak için yerel çalışma grupları oluşturulmuş, programla birlikte takip etmek amacıyla dergiler çıkartılarak programların takibinde yardımcı olununmuş ve çift yönlü iletişim sağlamak için telefon yardımıyla soru yanıt servisi kurulmuştur.
Uzaktan eğitim yoluyla dil öğretiminin dünyadaki uygulamalarından bir diğeri‟de Avrupa Konseyi‟ nin Almanca, Fransızca, İngilizce dillerinin başlangıç ve orta düzeyde bilinmesinin ölçütü olarak düzenlenen programlara uygun olarak BBC, The British Council, Cambridge Üniversitesi ve Longman işbirliğiyle hazırlanan ”Look Ahead” serisi yer alır. Bu uzaktan eğitim uygulamasında dil öğrenmek isteyenlerin başlangıç seviyesinden orta seviyeye kadar kendi kendine dil eğitimi veren bir seridir. Türkiye, Polonya, İspanya, Rusya, Almanya, Meksika ve Çin gibi birçok ülke tarafından kullanılmaktadır (Alıntılayan: Adıyaman, 2002).
Rusya‟da 1990‟ ların sonlarında uzaktan eğitime artan talep örgün eğitime alternatif olmuştur. Rusya artan taleple birlikte eğitimin modernize edilmesi için uzaktan eğitimin etkili bir faktör ve bunun yanında merkez ve kırsal kesimler arasındaki kaliteli eğitim farkının giderilmesi için etkili bir teknoloji olarak görmektedir. Bu nedenle Rusya‟ nın 350 den fazla şehrinde uzaktan eğitim ile ilgili akademik merkezler bulunmaktadır (Toker, 2008). Tablo 5‟ de bazı ülkelerin ilk uzaktan eğitim çalışmaları yer almaktadır.
Tablo 5. Dünyadaki İlk Uzaktan Eğitim Çalışmaları (Yalçınkaya,2006)
Yıl Ülke Açıklama
1840 İngiltere Pittman, Mektupla steno eğitimi (İşaret ve sembolle yazı yazma) 1856 Almanya Langenscheid Dil Okulu
1874 Amerika Illinois Wesleyan Üniversitesi 1898 İsveç Hans Hermod Lisesi
1910 Avustralya Qucesland Üniversitesi 1922 Yeni Zelanda Mektupla Öğretim Okulu
1956 Türkiye Ankara Ünv. Banka ve Tic. Huk. Araştırma Enstitüsü 1972 İspanya Ulusal Uzaktan Eğitim Üniversitesi
UNESCO 1995 yılında yayınlamış olduğu raporda gelişmiş ülkelerde nüfusun yarısı üniversiteye giderken gelişmekte olan ülkelerde bu oran onda bire kadar
düşmektedir. Bu problemin ortadan kaldırılması için gelişmekte olan ülkelerin uzaktan eğitim yöntemiyle bilgi aktarımı sağlayabileceği vurgulanmıştır (alıntılayan Can, 2004).
Uluslar arası Uzaktan Eğitim Konseyi (International Council for Distance Education,(ICDE))‟ nin raporuna göre her yıl Dünya‟ da 10 milyon civarında insan uzaktan eğitim sistemiyle eğitim almaktadır.
Dünya genelinde uygulanan yüksek öğretim düzeyindeki uzaktan eğitim sistemlerindeki programları dört grupta toplanmaktadır;
Önlisans diploması olan ve bunu lisans derecesine yükseltmek isteyenlere olanak sunan programlar
Lisans mezunu olan ve çalışır durumda olanlara mesleki bilgilerini arttırma, teknolojinin getirmiş olduğu yeniliklere uyum sağlamak amacıyla geliştirilmiş eğitim programları
Bir kuruluşun elemanlarını iş başında eğitmek
Yükseköğretim çağındaki nüfusun eğitimi için örgün eğitime alternatif programlar geliştirmek şeklinde karşımıza çıkmaktadır (Can, 2004).