Dünya’dan Örnekler

Ülkelerde sosyal sorumluluk kavramıyla ilgili yapılan çalışmalar, kavramın toplum ve sosyal kuruluşlar gözünde ciddi seviyerde öneme sahip olduğunu göstermiştir. Walker Research’ın 1997’de gerçekleştirdiği sosyal sorumluluk kavramını ilgilendiren bir çalışmada, araştırmaya katılan tüketicilerin %76’lık kısmının tercih yaptığı ürünlerin diğer ürünlere göre fiyat ve kalite yönünden aynı olsa dahi “hayırseverlik” anlayışı olan işletmelerin ürünlerini tercih ederek buna göre de marka değişiminde bulundukları sonucuna ulaşılmıştır. Yine Fortune Dergisi’nin sürekli olarak her dönemde yaptığı tüketicilerin tercihleri sonucu en gözde şirketi bulma araştırmasında, sosyal sorumluluk kavramının her kesimce en belirginleştirici rolü üstlendiği tespit edilmiştir (Özden, 2011: 62).

Ülkeler tarafından sosyal sorumluluk anlayışı yönünde çokça firma araştırmalar yapmaktadır. Bu firmalar arasında Bosch, Toyota, IBM, OPET, Coca Cola, ETİ, Colgate, Renault, Palmolive, Koç, Sabancı, Nestle vb. pek çok güçlü kuruluşlar sosyal sorumluluk projeleriyle dünya gündeminde görülmektedirler. Örnek olarak Nestle firması Güney Afrika gibi tropikal ülkelerde dengeli ve hijyenik beslenmeye yönelik çalışmalar yapmıştır. Yapılan çalışma sonucunda Nestle firması çocuklara yönelik olumsuz etkileri olduğu varsayılan çocuk maması üretimini 7 yıl kadar uzun süre gelişmekte olan ülkelerde boykot etmiştir. Doktorlar, bu kuruluşlar sayesinde tropikal bölgelerde çalışma gerçekleştirmişler, bu çalışmalar sonucunda buzdolabı eksikliği ve mikroplu sular nedeniyle çocukların şişe ile beslenmesinin çeşitli hastalıklara zemin hazırladığını dile getirmişlerdir (Web 3, 2007).

Coca-Cola 2010 Nisan ayında toplumsal ve ülkesel kalkınmaya destek amaçlı “Haiti Umut Projesi”ni başlatmıştır. Coca-Cola Şirketi ile diğer şirketler, devlet ile sivil toplum kuruluşlarını birleştiren proje, ülkede devamlı elde edilebilir mango suyu sanayisinin desteklerle büyümesini sağlayarak 25 bin civarında Haiti’li mango çiftçisi ve etrafına, istihdam ve üretim fırsatı sunmuştur. 7.5 milyon dolar kaynak ayrılmış beş yıl uygulanan proje, istihdam sağlanan çalışanların kazançlarını iki

katına çıkararak refah düzeylerinde artışa neden olmuş ayrıca Haiti’nin uzun vadeli kalkınmasına ve turizm hareketliliğine destek olmuş, Coca-Cola içinde imajına imaj katmasına neden olmuştur. Techno Serve tarafından yürütülen ortak projeye Coca- Cola Şirketi’nin yanı sıra Haiti Devleti ve Inter- Amerikan Kalkınma Bankası (IDB) da destek sağlamıştır (Web 4, 2013).

Dünya’nın en büyük perakende satış zinciri Wal-Mart hazırladığı sosyal sorumluluk projesi ile enerji, ticaret ve sağlık harcamaları konusunda pazarında liderliği hedeflemektedir. Wal-Mart sosyal girişim planıyla, müşterilerini israftan uzak enerji tüketimi az olan malları almaya teşvik etmeyi ve sektöründeki diğer ABD perakende mağazalarıyla da sosyal standartlar ve çevre standartları konusunda beraber belli kurallar çerçevesinde çalışmayı planlamıştır. Ayrıca Wal-Mart ABD şirketlerinin iş yaptığı yabancı şirketleri de çevre konusunda duyarlı olmaya davranışını örnek göstererek zorlamaktadır. Proje bünyesinde özellikle bilgisayar, mikrodalga, fırın, su ısıtıcıları gibi enerji tasarrufu sağlanmış örnek ürün modellerinin piyasaya sunulması beklenmektedir. Wal-Mart ayrıca 2005 yılında kurmuş olduğu ilk ekolojik mağazasıyla da toplumda önemsenecek seviyede ilgi çekmiştir. Rüzgâr türbinin mağazanın elektriğinin yüzde 5’ini sağladığı sistemde, yağmur suları da kullanılabilir hale getirilerek kullanılabilmektedir. Şirket ayrıca doğaya zarar verdiği düşünülen plastik poşet yerine kâğıt torbaları kullanmaya başlayarak projeyi bir adım ileri götürmeyi hedef olarak seçmiştir (Web 5, 2013).

Slovenya ülkesinde mobilya endüstrisinde faaliyet gösteren Meblo Jogi kuruluşu personeline yönelik dinlenme arası olarak verilen iki kez dinlenme molalarında, fizik tedavi uzmanlarınca çalışanlarına rahatlamaları ve motive edilmeleri için fiziksel rahatlama olarak “mola” programı düzenlenmiştir. Bunun yanında kadın personelinide kariyerleri ve gelecekleri için teşvik amaçlı genel konular ile mesleki eğitim vermiştir (Sözer, 2010: 177).

Ülkelerde gün geçtikçe insan ömrünün uzamasından dolayı yaşlı insan nüfusunun artması yeni ortaya çıkan toplumsal problemler meydana getirmiştir. Bu problemleri çözmek için IBM, American Express, Bristol Mayers gibi büyük çaplı işletmeler toplumda yaşlı olan ve yaşlıca çalışan ailelerin günlük yaşamda savunmasız ve zor yaşantılarını rahat geçirmeleri için amacı rehberlik olan danışma

birimleri oluşturmuşlar, bunu pekiştirmek içinse eğitim seminerleri gerçekleştirmişlerdir (Keser ve Zengingönül, 1994: 101-102).

American Express bankası, Sivil Toplum Örgütü olan SOS (Share Our Strength: Gücünüzü Paylaşın) ile birlikte “Açlığa Karşı Mücadele” kampanyası gerçekleştirmiştir. Bu amaçla firma, her yılın kasım ve aralık aylarındaki kredi kartı ödemelerinin 3 cent’ini Gücünüzü Paylaşın örgütü öncülüğünde açlıkla mücadele programına bağış olarak aktarmıştır. Ayrıca firma personeli gönüllü olarak aşevleri kurmuş ve çevrelerinde ihtiyacı olan insanlara kendileri tarafından yemek servisleri yapılmıştır. Amerikan Express bankası bu şekilde, 1992-1996 arası dönemde 600’den fazla açlığı önleme amaçlı gruplara destek olmuştur (Web 6, 2007).

Bilgisayar ve tüm donanımlarını üreten Dell firması eskimiş bilgisayar parçalarının toplum tarafından çöpe bırakılarak çevreye olumsuz etki çıkarmaması için önleyici politika izleyerek geri dönüşümü amaçlı bu parçaların toplanmasına öncü olup sivil toplum kuruluşlarının bünyesine katmaktadır. Firma personeli ayrıca kaynaştırıcı örgüt kültürü çerçevesinde her eylül ayında topluca park temizleme etkinliklerinde bulunmaktadırlar (Kotler ve Lee, 2008: 34-35).

Havayolu şirketi olan British Airways, BM’ye bağlı evrensel faaliyet gösteren kuruluş olan UNICEF’in “Change For Good” personelinin, dünya genelinde olan genç bireylerin karşı karşıya kaldıkları yaşam kaynaklı zorlukları aşması için yardım amaçlı program başlatmıştır. Havayolu şirketi personeli, ülkeler arası uçuşlarda yolculara verdikleri zarflarla ceblerinde kalan ve ülkelerinde geçerli olmayan bozuk paraları gönüllülük esasında bırakmalarını isteyerek UNICEF’e 7 milyon sterlin bağış toplamışlardır (Web 7, 2007).