Dördüncü Alt Problem ile İlgili Bulgular ve Yorumlar

Dördüncü alt problemde katılımcılara; Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan temel becerilerden araştırma, çevre okuryazarlığı, değişim ve sürekliliği algılama, dijital okuryazarlık, eleştirel düşünme, empati, finansal okuryazarlık, girişimcilik, gözlem, harita okuryazarlığı, hukuk okuryazarlığı, iletişim, iş birliği, kalıp yargı ve önyargıyı fark etme, kanıt kullanma, karar verme, konum analizi, medya okuryazarlığı, mekânı algılama, öz denetim, politik okuryazarlık, problem çözme, sosyal katılım, tablo, grafik ve diyagram çizme ve yorumlama, Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, yenilikçi düşünme, zaman ve

kronolojiyi algılama becerilerinden hangisinin öğrencilere kazandırılması gereken en önemli beceri olduğu ve bu becerinin neden en önemli beceri olduğu soruları yöneltilmiştir. Bu alt probleme yönelik öğretmenlerden alınan görüşlerin tamamı örnek cümle olarak sunulmayıp sadece veri niteliği taşıyan cümleler örnek olarak sunulmuştur. Öğretmenlerden alınan görüşlerin okuyucular tarafından daha kolay anlamlandırılabilmesi için bu alt probleme yönelik öğretmen görüşleri temalara ayrılarak tablo halinde sunulmuştur.

Tablo 26

Araştırmaya katılan öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan becerilerden hangisinin öğrencilere kazandırılması gereken en önemli beceri olduğuna yönelik veriler

F %

Eleştirel düşünme becerisi 3 12,5

Yenilikçi düşünme becerisi 1 4,16

Problem çözme becerisi 8 33,33

Girişimcilik becerisi 1 4,16

Değişim ve sürekliliği algılama becerisi 2 8,33

Çevre okuryazarlığı becerisi 1 4,16

Empati becerisi 3 12,5

Dijital okuryazarlık becerisi 1 4,16

Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma becerisi 2 8,33

Sosyal katılım becerisi 1 4,16

Medya okuryazarlığı becerisi 1 4,16

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 12,5’i SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak eleştirel düşünme becerisini gördüklerini sebepleriyle birlikte açıklamışlardır.

Ö.1: Ben öncelikle eleştirel düşünme becerisinin verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Çünkü o kadar fazla bilgi ile iç içeyiz ki yani bir sürü bilgiye maruz kalabiliyoruz.

Hangi bilginin doğru hangi bilginin yanlış olduğunu anlamak için eleştirel düşünme becerisi kesinlikle gerekli diye düşünüyorum. Eleştirel düşünmenin esasında da bize sunulan bilgininin doğruluğunu yanlışlığını sorgulamak vardır. Bize sunulan bilgileri olduğu gibi kabul etmekten ziyade ona eleştirel bakış açısıyla bakıp doğruluğunu yanlışlığını sorgulamak gerekir. Bu nedenle en önemli becerinin eleştirel düşünme becerisi olduğunu düşünüyorum.

Ö.3: Eleştirel düşünme becerisinin önemli olduğunu düşünüyorum. Çünkü fikir üretme anlamında maalesef millet olarak da en büyük eksikliğin eleştirel düşünmeden kaynaklandığını düşünüyorum. Bu beceri olmadığı için girişimcilik, iş birliği, problem çözme vb. alanlarda başarısız olduğumuzu düşünüyorum. Çünkü eleştirel

bakamıyoruz. Kazanım olarak programımızda var ama çok etkili uygulayabildiğimizi düşünmüyorum. Eleştirel düşünmeyi biz sadece bir şeyi eleştirmek anlamında

düşünüyoruz. Bütün eksikliklerin eleştirel düşünemememizden ya da sorgulama yapamamamızdan kaynaklandığını düşünüyorum. Aslında eleştirel düşünme ya da sorgulayıcı düşünme becerilerini kazandırabildiğimizde eğitim seviyemizin artacağını düşündüğüm için ben bu beceriyi önemli görüyorum. Çoğu beceriyi ve kazanımı eleştirel düşünme sayesinde kazanabileceğimizi düşünüyorum. Eleştirel düşünme

becerisini olmazsa olmazımız olarak görüyorum. Eleştirel düşünemeyen bir insanın birçok şeyi algılayamayacağını düşünüyorum.

Ö.16: Eleştirel düşünme becerisinin önemli olduğunu düşünüyorum. Bir insan

eleştirebiliyorsa kendine ait fikirleri var demektir. Bu da insanı zaten girişimci yapar.

Aksi halde yapılmış olanın peşinden gitmek kolay olandır. Kendi düşüncesiyle özgün bir şeyler ortaya koyabilmekse zor olandır. Dolayısıyla imkansızlığın içerisinden imkanı bulabilmek bu kavramla ilişkili olduğu için eleştirel düşünme becerisine ben daha çok değer veriyorum.

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 4,16’sı SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak yenilikçi düşünme becerisini gördüğünü sebebiyle birlikte açıklamıştır.

Ö.12: Bana göre buradaki becerilerden en önemli beceri yenilikçi düşünme becerisidir. Çünkü öğrenci yaşamış olduğu çevrede sahip olduğu özellikleri kendi yeteneği ile birleştirip yeni fikirler üretebilmelidir. Üretilen fikirlerle de ülke

ekonomisine veya yaşadığı bölge ekonomisine en iyi şekilde katkıda bulunmalıdır. Bu nedenle yenilikçi düşünme becerisinin çok gerekli ve önemli olduğunu düşünüyorum.

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 33,33’ü SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak problem çözme becerisini gördüklerini sebepleriyle birlikte açıklamışlardır.

Ö.2: Büyük çoğunluğu önemli beceriler. Ama bir tanesini seçmek gerekirse problem çözme becerisi derim. Çünkü diğer becerilerin büyük çoğunluğunu eğer problem çözme beceriniz yoksa yapamayız. Bu becerinin daha temel beceri olduğunu

düşünüyorum. Sosyal yaşamda insanlar arasında yaşanan ilişkileri düzenlemek adına bir problemi çözemiyorsak birçok beceriyi kazanmış olsak bile bu çok bir anlam ifade etmez. Mesela empati becerisi de toplumsal yaşantımızı düşündüğümde çok önemli

geldi gözüme ama en önemli olarak bizim toplumumuz açısından düşündüğümüzde problem çözme becerisi diyebilirim.

Ö.9: Bana göre en önemli beceri problem çözme becerisidir. Çünkü öğrenci temelde problem çözme becerisine sahip olmadığında diğer becerilerde de çok etkili

olabileceğini düşünmüyorum. Problem çözme yeteneği olmayan bir öğrenci diğer becerilere alt yapı oluşturamaz. Örneğin öğrenci medya okuryazarlığı becerisini alsa bile medya ortamında yaşanılan bir problemin tespitini yapamıyorsa bu alanda çok faydalı olabileceğini düşünmüyorum. Problem çözme becerisini geliştiren öğrenciler diğer becerilerde de başarı sağlarlar diye düşünüyorum. Benim en temelde gördüğüm beceri problem çözme becerisidir.

Ö.17: Buradaki becerilerin hepsi de önemli diyebileceğimiz beceriler ama en önemli diyebileceğim beceri problem çözme becerisidir diye düşünüyorum. Çünkü bir insan karşılaştığı sorunları çözme konusunda gerekli yeterliliğe sahip değilse birçok şeyi yapamayacaktır. Yaşadığı en ufak bir sorunda pes edecek ve motivasyonunu düşürecektir. Oysa problem çözme becerisini edinmiş bireyler karşılaştıkları problemleri çözebilmek için ellerinden gelen çabayı gösterip motivasyonlarını düşürmeyeceklerdir. Bu anlayışta yetişen bireylerin motivasyonu kolay kolay düşmeyeceği için girişecekleri pek çok işte de başarılı olabileceklerdir diye düşünüyorum.

Ö.21: Bana göre en önemli beceri problem çözme becerisidir. Çünkü çocuk yetişkin bir birey olduğunda günlük hayatta birçok problemle karşı karşıya kalacaktır.

İlkokulda verilen problem çözme becerisi öğrencilere kazandırıldığı zaman karşılaştığı problemleri çözmek için çaba gösterecektir. Bu beceri aynı zamanda diğer

becerilerden olan girişimcilik, eleştirel düşünme, araştırma gibi birçok becerinin de günlük hayatta kullanılması açısından faydalı olacaktır.

Ö.22: Problem çözme becerisinin en önemli beceri olduğunu düşünüyorum. Çünkü karşılaştıkları problemleri çözme becerisi edinen öğrenciler yaratıcı olurlar.

Girişimcilik konusunda da en önemli şey var olan problemi tespit edip o probleme yönelik çözüm üretebilmektir. Bu nedenle ben günlük yaşamda da girişimci bireylerin yetiştirilmesi konusunda da problem çözme becerisinin en önemli beceri olduğunu düşünüyorum.

Ö.23: ‘‘Problem çözme becerisinin en önemli olduğunu düşünüyorum. Çünkü karşılaşılan problemlerin nasıl çözülebileceğini bilemeyen bir toplumda problemler daha da büyüyerek toplumsal sorun haline dönüşür.’’

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 4,16’sı SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak girişimcilik becerisini gördüğünü sebebiyle birlikte

açıklamıştır. Ö.20: ‘‘Girişimcilik becerisinin önemli olduğunu düşünüyorum. Çünkü etkin bir vatandaş olmak için öğrencilerimizin girişimci özellikleri olması gerekir. Gerek ekonomik gerekse sosyal ilişkiler bakımından girişimci bireyler hem kendilerine hem de ülkelerine fayda sağlayacaklardır. Özellikle günümüzde girişimci bireylere ihtiyacımız bulunmaktadır.’’

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 8,33’ü SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak değişim ve sürekliliği algılama becerisini gördüklerini sebepleriyle birlikte açıklamışlardır. Ö.4: ‘‘Değişim ve sürekliliği algılama. Sürekli değişen ve gelişen dünyaya uyum için gereklidir.’’

Ö.5: Saymış olduğunuz tüm beceriler çok önemli hepsinin gerekli olduğunu

düşünüyorum. Ama bir tanesini seçmem gerekirse değişim ve sürekliliği algılamayı seçebilirim. Çünkü dünya her açıdan bir değişim içerisinde ve yaşamımız devam ettiği süre bu devam edecek. Bireylerin bu değişim sürecini fark etmesi ve buna adapte olması gerekir. Böylelikle geçmiş ve gelecek arasında bağlantı kurarak sorunlara da yaratıcı çözümler getirebileceğini fark edebilir.

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 4,16’sı SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak çevre okuryazarlığı becerisini gördüğünü sebebiyle birlikte açıklamıştır. Ö.13: ‘‘Çevre okuryazarlığı; çünkü özellikle son yıllarda çevreye verdiğimiz zarar korkunç bir boyuta taşındı. Bu yüzden çevreye duyarlı bireyler yetiştirmek elzem bir durum haline gelmiştir.’’

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 12,5’i SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak empati becerisini gördüklerini sebepleriyle birlikte açıklamışlardır.

Ö.6: Kazandırılması gereken en önemli beceri empati becerisidir. Çünkü karşısındakinin duygu ve düşüncelerini anlamak becerisi olan empati çocuğa

kazandırıldığı takdirde iletişim daha sağlıklı olur, Çocuk karşısındakini daha iyi anlar, karşısındakinin sorununa daha duyarlı olur ve bu soruna çözüm bulma arayışına girer.

İnsanlara yardım etmenin temelinde empati yattığı için bu becerinin kazandırılması ayrı bir önem taşır. Çağdaş eğitim sistemleri bu becerinin kazandırılmasında çeşitli adımlar atmaktadır.

Ö.19: Benim bu beceriler arasında gördüğüm en değerli beceri empati becerisidir.

Çünkü insanları eleştirirken veya herhangi bir konuda değerlendirme yaparken karşıdaki insanların içinde bulundukları durumları ve duyguları anlamadan konuşuyoruz. Sadece kendi bakış açımızla yorumlar yapıyoruz. Başkalarının

gözünden bakabilmek çok önemlidir. Biz başkalarının gözünden bakabilmiş olsaydık futbolda, siyasette, din ve mezhep çatışmalarında ya da ırksal çatışmalarda bu kadar kan, göz yaşı, açlık ve sefalet olmazdı. Bu nedenle empati becerisi insanların en önce kazanması gereken en önemli beceridir. Empati becerisi insanlar tarafından kazanılmış olsaydı bu dünyadaki birçok sorunu çözebilirdik diye düşünüyorum.

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 4,16’sı SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak dijital okuryazarlık becerisini gördüğünü sebebiyle birlikte açıklamıştır. Ö.18: ‘‘Dijital okuryazarlık, içinde bulunduğumuz dijital çağda bence en önemli beceridir.’’

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 8,33’ü SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma becerisini gördüklerini sebepleriyle birlikte açıklamışlardır.

Ö.7: Türkçeyi doğru ve etkili kullanma becerisi çok önemli. Öğrenci Türkçeyi doğru ve etkili kullanamayınca zaten sağlıklı bir eğitim vermiş olmuyoruz öğrenciye.

Problem çözme veya medya okuryazarlığı da çok önemli. Hiçbiri diğerinden aşağı olan bir beceri değil ki bunların. Sosyal bilgiler programına çok fazla beceri konulmuş ama ne yazık ki bizim bu becerileri detaylı olarak vermemiz ders süresi açısından yeterli olmuyor. Mesela grafik ve diyagram çizme ve yorumlama becerisi 7. sınıflarda olan bir beceri. Bizim bu beceriyi kısa zaman içerisinde vermemiz gerekiyor. Bu çok kolay olmuyor. Olduğunda da detaya çok fazla inemiyoruz. Bu becerilerin içerisinde önemli gördüğüm becerilerden sadece bir tanesini söyleyecek olursam da Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma becerisini söylerim. Çünkü okuma anlama çok önemli.

Ö.14: ‘‘Türkçeyi doğru, güzel ve konuşma. Ülkemizde kendi ana dilini doğru konuşamayan, kendini ifade edemeyen çok insan var.’’

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 4,16’sı SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak sosyal katılım becerisini gördüğünü sebebiyle birlikte açıklamıştır.

Ö.10: Siz de tam bana muzdarip olduğum konularda soru soruyorsunuz. Bizim eğitim öğretim sistemimiz şu anda matematik ve fen bilimleri üzerine kurgulu. Çocuklar sadece okuma temelini aldıktan sonra matematik ve fen bilimlerine yöneliyorlar.

Bunun da temel sebebi liselere geçiş sınavı. Çocuklarımızda sınav kaygısı var.

Çocuklarda kazanımdan ziyade eğitimde bir eleme metodu olan çoktan seçmeli sorular yöneltiliyor. Aileler çocukları bu alanda güdülüyor. Bu da sizin saymış

olduğunuz becerileri öğrencilere kazandırmamız konusunda bize engel oluyor. Saymış olduğunuz becerilerin hepsi önemli beceriler. Hepimiz toplumun değer yargılarından uzaklaştığından toplumda dürüstlük olmadığından birlik beraberliğin olmadığından herkesin kendi menfaatlerini gütmesinden devletin ve toplumun çıkarlarının

güdülmediğinden sosyalleşememekten yakınıyoruz. Bu nedenlerden dolayı ben sosyal katılım becerisinin en önemli beceri olduğunu düşünüyorum.

Araştırmaya katılan örneklem grubunun % 4,16’sı SBDÖP’te bulunan beceriler arasında en önemli beceri olarak medya okuryazarlığı becerisini gördüğünü sebebiyle birlikte açıklamıştır.

Ö.15: Her biri çok çok önemli ve günümüz insanının sahip olması gereken beceriler ancak bence en önemlisi bugün her şeyi yönlendiren, algı oluşturan ve kitleleri

harekete geçirme gücü çok yüksek olan medyaya karşı kazandırılması gereken medya okuryazarlığı becerisidir. Girişimcilik becerisi bile medya ve medyayı doğru okuma ile geliştirilebilir.

Bu alt problem başlığı altında elde edilen bulgular ve araştırmacının mesleki tecrübeleri göz önüne alındığında sosyal bilgiler öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun problem çözme becerisini, eleştirel düşünme becerisini ve empati becerisini öğrencilere kazandırılması gereken en önemli beceriler arasında gördükleri ortaya çıkmıştır. Girişimcilik becerisi, kazandırılması gereken en önemli beceriler arasında öğretmenler tarafından çok fazla tercih edilmemiştir. Araştırmacının mesleki deneyimlerine göre elbette ki Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda bulunan bütün beceriler önemlidir ve öğrencilere

kazandırılmalıdır. Ancak, girişimcilik becerisinin diğer becerilere göre öğretmenler tarafından

çok fazla tercih edilmemesi bu becerinin öğretmenlerin bakış açısında diğer becerilere göre daha önemsiz olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmacıya göre, girişimcilik becerisinin diğer beceriler karşısında daha az sayıda öğretmen tarafından tercih edilmiş olması girişimcilik becerisinin kazandırılma sürecini olumsuz etkileyebilir. Öğretmenler, SBDÖP’te bulunan bütün becerileri kazandırmada aynı önem ve hassasiyeti gösteriyor olsalar bile düşük ihtimal de olsa diğer becerilere göre kazandırılmasını daha az önemli gördükleri becerileri öğrenciye kazandırmada daha etkisiz kalabilirler. Bu nedenle öğretmenlere girişimciliğin kapsamlı bir şekilde anlatılması ve benimsetilmesi öğrencilere girişimcilik becerisi kazandırma konusunda daha etkili sonuçlar ortaya çıkartabilir.