Çalışma Grubu

Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Bursa ilinde

bulunan; 107 Özel Ortaokul, 376 Resmi Ortaokul, 2 Resmi Yatılı Bölge Ortaokulu, 85 Resmi İmam Hatip Ortaokulu, 4 Resmi Bilim ve Sanat Merkezi, 55 Resmi İmam Hatip Anadolu Lisesi okullarında görev yapmakta olan sosyal bilgiler öğretmenlerinden gönüllü olarak araştırmaya katılan 24 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur.

Araştırmacı, çalışmasına başlamadan önce çalışma grubunda yer alacak olan örneklemleri belirlemek için amaçlı örnekleme yöntemi olan ölçüt örnekleme yöntemini

tercih etmiş ve örneklem seçiminde kullanacağı ölçütleri belirlemiştir. Araştırmacının, araştırma çalışmasına dahil etmeyi planladığı örneklemlerde aranılan ölçütler şu şekildedir:

1. Üniversitelerin sosyal bilgiler öğretmenliği lisans bölümünden mezun olup devlet okullarında veya özel okullarda sosyal bilgiler öğretmeni olarak fiilen görev yapıyor olmak.

2. Bursa’da görev yapıyor olmak.

3. Bursa’nın sosyo-ekonomik düzeyleri farklı olan ilçelerinde ve okullarında görev yapıyor olmak.

4. Ortaokul kademesinde bulunan 5. sınıf, 6. sınıf ve 7. sınıfların sosyal bilgiler derslerine fiilen giriyor olmak.

Araştırmacı; araştırma çalışmasına başlamadan önce tercih etmiş olduğu ölçüt örnekleme yöntemini, 2020-2021 eğitim öğretim yılı içerisinde Covid-19 salgın hastalığının getirmiş olduğu pandemi sürecindeki olumsuz (okulların yüz yüze eğitime kapalı olması, derslerin uzaktan eğitim yolu ile yapılması, zaman zaman sokağa çıkma kısıtlamalarının olması, Covid-19 salgın hastalığı virüsünün bulaşma riskinin çok yüksek olması, öğretmen ve öğrencilerde oluşan motivasyon düşüklüğü) şartlardan dolayı tez danışmanının da görüşünü alarak değiştirmiştir. Araştırma sürecinde, Covid-19 salgın hastalığının getirmiş olduğu olumsuzluklardan en az düzeyde etkilenmek hedeflenmiş ve örnekleme modeli bu olumsuzluklar göz önünde bulundurularak tercih edilmiştir. Bu nedenle araştırmada;

görüşlerine başvurulan örneklemlerin belirlenmesinde, pandemi süreci de göz önünde bulundurularak araştırmaya en uygun örnekleme modeli olarak düşünülen kartopu (zincir) örneklem modeli kullanılmıştır. Kartopu örneklem modeli, araştırmacının araştırma yaptığı konu üzerine zengin bilgi kaynaklarına sahip kişilerin veya durumların belirlenmesinde en çok tercih edilen modeldir. Kartopu örneklem modelinde, araştırılan konu hakkında en çok bilgiye sahip olan kişileri belirleyebilmek için: ‘‘Bu konuda en çok bilgi sahibi kimler

olabilir? Bu konuyla ilgili olarak kim veya kimlerle görüşmemi önerirsiniz?’’ soruları sorulur

(Patton, 1987). Bu örneklem modelinde araştırmacı, araştırdığı probleme yönelik bilgisinin en yüksek olduğunu düşündüğü bir kişiden başlayıp bu kişinin kendisinden sonra vereceği isimle araştırmasına devam eder. Bu örneklem modelinde belirli bir süre sonra hep aynı isimlerin söylenme ihtimali yüksek olduğundan araştırmacının ulaşabileceği kişi veya durum sayısı da azalmaya başlayacaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2018).

Bu araştırma çalışmasında kartopu örneklem modeli kullanıldığı için ilk örneklemden sonraki örneklemlerin belirlenmesi, ilk örneklemin kendisinden sonra verdiği örneklem tavsiyesine göre olmuştur. Araştırmanın çalışma grubu Bursa İli olduğu için Bursa sınırları içerisinden seçilen örneklemler kendilerinden sonraki örneklemleri yine Bursa’da bulunan herhangi bir ilçeden tavsiye etmişlerdir. Bu durumda örneklem ve örneklem yeri araştırmacı tarafından ilk başta seçilen örneklemin ve sonrasındaki örneklemlerin belirlediği diğer örneklemlere göre belirlenmiştir. Örneklem grubuna seçilen kişiler ve bu kişilerin bulunduğu ilçeler, araştırmacı tarafından seçilen ilk örneklemin tavsiyesi ile başlayıp zincirleme olarak örneklemlerin birbirlerini tavsiye etmesi üzerine devam etmiştir. Örneklemlerin kendisinden sonraki seçilecek örneklemi tavsiye etme süreci bittiğinde veya araştırmacı araştırması için gerekli verinin toplandığına karar verdiğinde örneklem seçme süreci sona ermiştir. Bu süreç sonunda örneklem olarak 24 sosyal bilgiler öğretmenine ulaşılmıştır ve bu öğretmenler ile yarı yapılandırılmış görüşme formu tekniği kullanılarak görüşme yapılmıştır. Çalışma grubuna ait demografik bilgiler aşağıda yer alan tablo ve grafiklerde verilmiştir.

Grafik 1

Öğretmenlerin görev yaptığı ilçelerin dağılımı

Grafik 2

Öğretmenlerin katılım gösterdiği okul türü

Tablo 3

Öğretmenlerin lisans eğitimi aldıkları fakülte bilgileri

Mezun Olunan Fakülte Türü Mezun Olan Öğretmen Sayısı

Eğitim Fakültesi 22

Osmangazi Nilüfer Karacabey Yıldırım İnegöl Yenişehir Gürsu Keles Mudanya Gemlik İlçeler

Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi 1

Fen- Edebiyat Fakültesi 1

Tablo 4

Öğretmenlerin lisans eğitimi aldıkları bölüm bilgileri

Mezun Olunan Bölüm Mezun Olan Öğretmen Sayı

Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 18

Yakın Çağ Tarihi 1

Üstün Zekalılar Öğretmenliği 2

Coğrafya Öğretmenliği 1

Tarih 1

Tarih Öğretmenliği 1

Grafik 3

Öğretmenlerin cinsiyet dağılımı

Grafik 4

Öğretmenlerin yaş dağılımı

Kadın 13 54%

Erkek 11 46%

Kadın Erkek

Grafik 5

Öğretmenlerin medeni durum dağılımı

Grafik 6

Öğretmenlerin çocuk durumu dağılımı

24 Yaş; 1 27 Yaş; 1 28 Yaş; 1 29 Yaş; 2 30 Yaş; 2 31 Yaş; 1 32 Yaş; 2 33 Yaş; 1 35 Yaş; 1 37 Yaş; 1 38 Yaş; 1 39 Yaş; 4 40 Yaş; 2 41 Yaş; 1 42 Yaş; 1 44 Yaş; 1 60 Yaş; 1

24 Yaş 27 Yaş 28 Yaş 29 Yaş 30 Yaş 31 Yaş 32 Yaş 33 Yaş 35 Yaş 37 Yaş 38 Yaş 39 Yaş 40 Yaş 41 Yaş 42 Yaş 44 Yaş 60 Yaş Yaş

Evli 16 67%

Bekar 8 33%

Evli Bekar

Tablo 5

Öğretmenlerin lisansüstü eğitim bilgileri

Öğretmenlerin Lisansüstü Eğitim Alma Durumu Öğretmen Sayısı

Evet 6

Hayır 13

Alıyorum 5

Tablo 6

Öğretmenlerin lisansüstü eğitim aldığı enstitü bilgileri

Öğretmenlerin Lisansüstü Eğitim Aldığı Enstitü Türü Öğretmen Sayısı

Sosyal Bilimler Enstitüsü 3

Eğitim Bilimleri Enstitüsü 8

Tablo 7

Öğretmenlerin lisansüstü eğitim aldığı bölüm bilgileri

Öğretmenlerin Lisansüstü Eğitim Aldığı Bölüm Adı Öğretmen Sayısı

Var 18 75%

Yok 6 25%

Var Yok

Eğitim Programları ve Öğretim 1

Eğitim Yönetimi ve Denetimi 3

Fiziki Coğrafya 1

Sosyal Bilgiler Eğitimi 6

Grafik 7

Öğretmenlerin meslekteki deneyim yılı dağılımı