Cumhuriyet Döneminde Yapılan Üstün Yeteneklilerle İlgili Çalışmalar

Ülkemizdeki çalışmaların tarihsel sürecine bakacak olursak; Cumhuriyetin kurulmasından itibaren 1956 yılında çıkarılan 6660 sayılı kanun ve 1960 yılında özel sınıflar ve türdeş yetenek sınıfları ve 1964 yılındaki Ankara Fen Lisesinin açılışına kadar üstün yeteneklilerin eğitimine dayalı herhangi bir çalışma yoktur. Akarsu (2001), Özel eğitimin gerekliliğinin farkına ilk defa 1956 yılında varılmış ve 6660 sayılı güzel sanatlarda fevkalade istidat gösteren çocukların devlet tarafından yetiştirilmesi hakkında kanun çıkartılarak müzik ve resim alanında üstün yeteneği erken yaşta tanılanan bireylerin yurt dışına gitmeleri sağlanmıştır. Suna Kan ve İdil Biret bu olanaklardan yararlanan sanatçılarımızdandır. 1977’de bu kanun dondurulmuştur.

Cumhuriyet döneminde üstün yeteneklilerle ilgili ilk deneme 1960’lı yıllarda Ankara’da özel sınıflar ve türdeş yetenek sınıfları uygulamaları ile başlamıştır. Özel sınıf denemesi Ergenekon İlkokulunda çevre okullardan seçilen ve IQ düzeyleri o günün ölçme araçlarına göre 125 ve üstü olan öğrenciler ayrı bir sınıfa toplanarak ve zenginleştirilmiş bir program uygulanarak yapılmıştır. Ancak deneme ortaokul düzeyinde de sürecek biçimde planlanmış olduğu halde yarıda kesilmiş, bu sınıfın öğrencileri, öğrencilerini seçerek alan maarif koleji kabul etmiştir. Uygulamanın kapatılmasının sebebinin, üst düzey bürokratların kendi çocuklarının yetenek düzeyi yeterli olmasa da bu sınıflarda yer alması için yapılan baskılar olduğu söylenmektedir.

Türdeş okullar uygulaması da aynı dönemde Ankara’daki üç okulda başlatılmış, ancak beş yılın sonunda herhangi bir değerlendirme yapılmadan sona erdirilmiştir (Akarsu, 2001).

“1964 Ankara Fen Lisesi: Matematik ve Fen Bilimleri dallarında üstün yetenekleri bulunan gençlerimizi yetiştirmek amacı ile kurulmuş olan Ankara Fen Lisesi de üstünlerin eğitimiyle ilgili atılmış ilginç ve önemli bir adımdır” (Enç, 2005). 1961 yılında Ford Vakfı ile M.E.B. arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur. 1964 yılında ilk öğrencilerini almıştır. Yatılı olarak eğitim veren bir kurumdur. Eğitime başladıktan dört yıl sonra “Ford Vakfının desteğini çekmesi ile özelliğini yitirmiştir”(Akarsu, 2001).

“1990’lı yılların başlarında Ankara ve İstanbul’da açılan ve daha sonra yaygınlaştırılmaya çalışılan Güzel Sanatlar Liselerinde lise düzeyinde resim ve görsel sanatların bazı dallarında özel eğitim verilmektedir”(Akarsu, 2001).

1416 sayılı kanunla da liseyi bitirmiş veya Üniversiteyi bitirmiş başarılı öğrencilere, yapılan sınavlar sonucunda yurtdışına öğrenimini görmek için MEB tarafından burslar verilmektedir.

Ülkemizde her geçen gün üstün yetenekliler ile ilgili çalışmalar artmakta, geçmiş yıllara göre üstün yeteneklilerin eğitiminin önemi daha da anlaşılmaktadır. Devlet kurumlarının yanında özel eğitim kurumları da yönlerini üstün yetenekli öğrencilere çevirmiş, dünya çapındaki bazı kuruluşlar ülkemizde faaliyetlere başlamış, üstün yetenekliler ile ilgili sivil toplum kuruluşları da her geçen gün sayılarını artırmıştır. 2009 yılı itibariyle ülkemizde üstün yeteneklilerle ilgili çalışma yapan kuruluşları; Üniversiteler, Ortaöğretim kurumları, ilköğretim kurumları, Sivil toplum kurumları ve BİLSEM olarak ifade edilebilir.

2.1.8.5 Üniversiteler:

Ülkemizde üstün yetenekliler ile ilgili çalışma yapan Lisans ve Yüksek lisans düzeyinde faaliyet gösteren iki tane kuruluş vardır. Bu kuruluşlardan ilki; İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Üstün Zekâlılar Eğitimi Anabilim Dalıdır. 2002 Yılında kurulan bu bölümde üstün zekâlıların eğitim konusunda önce lisans, 2003-2004’ten sonra Yüksek Lisans ve 2006-2007’den sonra da Doktora programı açılmıştır. Üniversite ilköğretim düzeyinde de faaliyet göstermektedir. 30 Temmuz 2002’de Milli Eğitim Bakanlığı ve İstanbul Üniversitesi arasında imzalanan protokol gereğince, Beyazıt İlköğretim Okulu, Üniversitenin ilköğretim öğrencileri projesi için uygulama okulu olarak tahsis edilmiştir. 2004-2005 öğretim yılının başında okulun binası depreme dayanıklı görülmediği için Büyük Reşit Paşa İlköğretim Okulu’na geçici olarak taşınmıştır. Yeni binanın inşası 24 Şubat 2006 tarihinde Ford Otasan tarafından üstlenilmiştir. 2006-2007 eğitim-öğretim yılının ikinci yarısında yeni binaya taşınılarak eğitim ve öğretim faaliyetlerini burada devam ettirmiştir.

Üstün yetenekliler ile ilgili faaliyet gösteren diğer Üniversite ise Anadolu Üniversitesi Üstün Zekâlılar Bölümü (ÜYEP)’dir. TÜBİTAK destekli Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Üstün Zekâlıların Eğitimi Anabilim Dalı Bölüm Başkanı Doçent Dr. Uğur Sak’ın öncülüğünde, kurulmuştur. Bu program hem yüksek lisansa öğrenci alan, hem de örgün eğitime devam eden ilköğretim altı ve yedinci sınıf öğrencilerini tanılayarak

ders dışı zamanlarda ilgi ve kabiliyetlerine göre Matematik ve Fen Bilgisi alanında destek eğitimi veren bir programdır.

İlköğretim öğrencilerinin programa kabulü şöyledir. İlköğretim 6. ve 7. Sınıfa giden ve bu programdan yararlanmak için başvuran öğrenciler 2 adet sınava alınırlar, ÜYEP’ in yaptığı test 1’den alınan puanın % 70’i test 2’nin % 20’si ve o yıla ait not ortalamasının % 10’undan alınan puanlara göre öğrenciler programa kabul edilir. ÜYEP'in genel amacı, üstün yetenekli öğrencileri tanılamak; bu öğrencilerin entelektüel potansiyellerini en üst düzeye taşımalarına yardımcı olacak farklılaştırılmış eğitim ve rehberlik hizmetleri sunmak ve bu yeteneklerini pozitif yönlerde kullanmalarına yardımcı olmak şeklindedir.

2.1.8.6 İlköğretim Okulları:  

Ford Otosan İlköğretim Okulu: İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Üstün Zekâlılar Eğitimi Anabilim Dalının ilköğretim öğrencileri için uygulama yaptığı okuldur. 30 Temmuz, 2002’de Milli Eğitim Bakanlığı ve İstanbul Üniversitesi (İÜ) arasında imzalanan protokol gereğince, Beyazıt İlköğretim Okulu, proje için uygulama okulu olarak tahsis edilmiştir. Bu protokol, üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerimizi normal zekâ bölümü sınırları içinde olan yaşıtlarından tamamen soyutlamadan, onların zihinsel, duyuşsal ve sosyal gereksinmelerini karşılayacak, kültürümüze özgü farklılaştırılmış bir program geliştirilmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu proje yüksek zekâ düzeyi sınırları içinde olan öğrencilerin ve ailelerinin eğitim gereksinmelerini olduğu kadar, okuldaki öğretmenlerin hizmetiçi eğitim gereksinmelerini karşılamaya yöneliktir. Ayrıca, Üstün Zekâlılar Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda okuyan Üniversite öğrencileri uygulama yapma gereksinmeleri de karşılanmaktadır. Öğretmen adayı Üniversite öğrencilerimiz her hafta Beyazıt İlköğretim Okulu’ndaki üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerle uygulama sınıflarında bir araya getirilerek eğitilmeye çalışılmaktadır. Aldıkları süpervizyonlarla öğretme becerileri geliştirilmekte ve uygulama aracılığıyla öğrenmeleri pekiştirilmektedir.

Bu modelde, her sınıfta 12’si üstün 12’si normal zekâ sınırları içinde olmak üzere 24 öğrenci vardır. Sadece aritmetik ve fen bilgisi derslerinde, üstün öğrencilerin kendi hızlarına göre ilerlemelerine, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda zenginleştirilmiş bir