4.3. Yapısal Eşitlik Modeli Sonuçları
4.3.4. Cevap verme modeli
Cevap verme modelinde bir firmanın tepki oranını ölçmek için performans kriteri olarak teslim süresi kullanılmıştır. Tablo 4.13.’te cevap verme modelinin sonuçları daha önceki iki model ile benzer ve modelin iyi bir uyuma sahip olduğunu görülmektedir. Tablo 4.14., ve Şekil 4.6., modelin yol katsayılarını ve genel model uyumluluk istatistiklerini göstermektedir. Modelin RMSEA değeri 0,055 ve normalleştirilmiş ki-kare değeri 1,62 olarak bulunmuştur. Karşılaştırmalı uyum indeksi alt sınır değer olan 0,9’dan büyük çıkmıştır. Bu sonuçlar cevap verme modelin iyi bir uyuma sahip olduğunu göstermektedir.
Tablo 4.13. Cevap verme modelinin uyum değerleri ve standart uyum ölçütleri
Uyum İndeksleri X2/sd GFI RMSEA CFI
Kabul Edilebilir Uyum <5 >0,90 <0,08 >0,9
Cevap Verme Modeli 1,62(112) 0,90 0,055 0,96
Şekil 4.6., yapısal modelin yol katsayılarını Şekil 4.7., ise bu katsayıların t değerlerini göstermektedir. Yapısal modelin yol katsayıları çevresel belirsizlikler, tedarik zinciri esnekliği, tedarik zinciri süreci, bilgi paylaşımı ve cevap verme performansı arasındaki ilişkileri tanımlamaktadır. Cevap verme modeli için oluşturulan hipotezlerin sınanması sonucunda H2c, H4c, H5c, H6c, H7c hipotezleri kabul edilmiş ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Çalışmada sadece H3c hipotezi reddedilmiştir. Ayrıca tedarik zinciri esnekliği ile tedarik zincirinde bilgi paylaşımı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.
Cevap verme modeline göre çevresel belirsizliklerin artmasına bağlı olarak bilgi paylaşımına ihtiyaç duyulması ile ilgili hipotez 2c desteklenmektedir. Çevresel belirsizliklerin artması firmaların tedarik zincirindeki dinamik bilgiyi yakalamak için bilgi paylaşım mekanizmalarını daha da geliştirmesini gerekli kılmaktadır. Tedarik zinciri esnekliğinin bilgi paylaşım sürecine ihtiyaç duyulması ile ilgili hipotez 3c desteklenmemektedir. Bilgi paylaşım süreçlerinin tedarik zinciri esnekliği ile direkt olarak ilişkili olmadığı anlaşılmaktadır. Modelde tedarik zinciri sürecinin firma cevap vermesine önemli bir etkisini öneren hipotez 6c desteklemektedir. Ayrıca pozitif yol katsayısı tedarik zinciri sürecinin teslim süresini olumlu yönde etkilediğine işaret etmektedir. Diğer iki modele (maliyet ve esneklik) benzer olarak bilgi paylaşımının tedarik zinciri sürecini iyileştirdiğini ifade eden hipotez 5c güçlü bir şekilde desteklenmiştir. Bilgi paylaşımının cevap verme performansını geliştirdiği ile ilgili hipotez 7c desteklenmektedir. Bu sonuç daha önce yapılmış bir çok çalışma ile de örtüşmektedir. Bu bulgular ile ilgili ayrıntılı tartışma bölüm sonunda verilmiştir. Tedarik zinciri esnekliğinin tedarik zinciri sürecini etkilediğini iddia eden hipotez 4c desteklenmiştir. Sonuç olarak cevap verme modelinin sonuçlarının maliyet ve esneklik modeli sonuçları ile benzerlik gösterdiği anlaşılmıştır. Bölüm sonunda konu ayrıca tartışılmıştır. Yol katsayılarının bir özeti Şekil 4.6., Şekil 4.7., ve Tablo 4.14.’te verilmiştir.
Şekil 4.6. Cevap verme modeli için standart değerler
Şekil 4.7. Cevap verme modeli için t değerleri
Şekil 4.6., ve Şekil 4.7.’de görüldüğü gibi cevap verme modeli çevresel belirsizlikler değişkeni CB_MB, CB_TedB, CB_TekB ve CB_TalB olmak üzere dört dışsal değişkenden etkilenmektedir. Çevresel belirsizlikler değişkenini 0,73 ile CB_TalB ve 0,72 ile CB_TekB en çok etkileyen değişkenler olmuştur. Tedarik zinciri esnekliği gizil değişkeni de üç dışsal değişkenden etkilenmektedir. Bunlar TZE_TciE,
TZE_TesE ve TZE_TedE’dir. Bu değişkenlerden TZE_TesE 0,83, TZE_TedE 0,81 ile tedarik zinciri esnekliğini en çok etkileyen değişkenlerdir. Bilgi paylaşımı gizil değişkeni BP_TB ve BP_IM olmak üzere iki değişkenden etkilenmekte olup, BP_TB değişkeni BP’nı 0,87’i oranında güçlü bir şekilde etkilemektedir. Tedarik zinciri süreci gizil değişkeni dört değişkenden etkilenmektedir. Bunlar TZS_PS, TZS_TedS, TZS_US, ve TZS_UIS’dir. Bu dört değişkenden TZS_TedS 0,81 değeri ile tedarik zinciri sürecini en fazla etkileyen değişkendir. Cevap verme modelinde “cevap verme” gizil değişkeni dört değişkenden etkilenmektedir. Bunlar CV2, CV3, CV4 ve CV5 değişkenleri olup 0,78 ile ürün geliştirme çevrim süreleri ve 0,69 ile müşteri taleplerinin teslimatı en etkin değişkenlerdir.
Tablo 4.14. Cevap verme modeli için YEM sonuçları
Faktörler / Maddeler Standart Yükler t-değeri 2 R Cronbach's Alpha Yapı Güvenirliliği Açıklanan Varyans CB:Çevresel Belirsizlikler 0,75 0,76 0,45 CB_MB 0,56 7,66*** 0,31 CB_TedB 0,66 9,26*** 0,43 CB_TekB 0,72 10,36*** 0,52 CB_TalB 0,73 10,50*** 0,53
TZE:Tedarik Zinciri Esnekliği 0,77 0,78 0,55
TZE_TciE 0,56 7,98*** 0,32 TZE_TesE 0,83 12,68*** 0,68 TZE_TedE 0,81 12,44*** 0,66 BP:Bilgi Paylaşımı 0,69 0,72 0,56 BP_TB 0,87 0,76 BP_IM 0,61 4,29*** 0,37
TZS:Tedarik Zinciri Süresi 0,82 0,82 0,54
TZS_PS 0,77 0,59 TZS_TedS 0,81 10,97*** 0,66 TZS_US 0,77 10,55*** 0,60 TZS_UIS 0,57 7,72*** 0,33 Cevap Verme 0,82 0,77 0,46 CV2 0,63 0,40 CV3 0,59 6,66*** 0,35 CV4 0,69 7,41*** 0,48 CV5 0,78 7,79*** 0,61 ***p < .01 (t> 2,58), **p < .05 (t>1,96), *p < .10(t>1,65), AD t-değerleri anlamlı değildir.
Cevap verme modeline göre CB değişkeni BP değişkenini pozitif yönde etkilemektedir. CB değişkenindeki bir birimlik artış BP değişkeni üzerinde 0,23 birimlik bir artışa sebep olmaktadır. Yani çevresel belirsizliğin artması daha çok bilgi
paylaşımı ihtiyacı doğurmaktadır. TZE değişkeni TZS değişkeni üzerinde 0,56 oranında yüksek bir etkiye sahiptir. Tedarik zincirinde esneklik düzeylerinin artması tedarik zinciri ile ilgili süreçleri olumlu yönde etkilemektedir. BP değişkeni TZS değişkeni üzerinde pozitif ve 0,14 düzeyinde bir etkiye sahiptir. İlgili değişkenler arasındaki bu ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır. Ancak TZE ve BP arasındaki 0,12 düzeyindeki ilişkinin %10 anlam düzeyinde önemli olmadığı anlaşılmıştır.
Tablo 4.15. Cevap verme modeli için hipotez tablosu
Hipotezler Standartlar yükler t değeri Sonuç
H2c: CB BP 0,23 2,31** Desteklendi
H3c: TZE BP 0,12 1,19AD Desteklenmedi
H4c: TZE TZS 0,56 6,65*** Desteklendi
H5c: BP TZS 0,14 1,75* Desteklendi
H6c: TZS Cevap Verme 0,25 2,82*** Desteklendi H7c: BP Cevap Verme 0,33 2,93*** Desteklendi TZS = 0,14 x BP + 0,56 x TZE, R2 = 0,37
BP = 0,23 x CB + 0,12 x TZE, R2 = 0,090
Cevap Verme = 0,33 x BP + 0,25 x TZS, R2 = 0,22
***p < .01 (t> 2,58), **p < .05 (t>1,96), *p < .10(t>1,65), AD t-değerleri anlamlı değildir.
Tablo 4.15.’deki sonuçlara göre BP değişkeni, CB ve TZE değişkenleri ile yaklaşık %9 (R2 =0,090) oranında açıklanabilmektedir. TZS, BP ve TZE değişkenleri ile %37 (R2 =0,37) oranında açıklanabilmiştir. Cevap verme değişkeni ise TZS tarafından %22 (R2 =0,22) oranında açıklanmıştır.