Bu bölümde araştırmada elde edilen verilere ait sonuçlar ve bu sonuçlara ilişkin yorumlar yer almaktadır.
4.1. Birinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyine ilişkin yeterlilik algıları ne düzeydedir?”
Araştırmaya 37 tane biyoloji öğretmeni katılmıştır. Öğretmenlerin %73’ü biyoçeşitliliğe ilişkin bilgi düzeylerinin yeterli olduğu görüşündedir. Diğer bir taraftan öğretmenlerin %27’si biyolojik çeşitliliğe ilişkin bilgi düzeylerinin yeterli olmadığını belirtmektedir (Tablo.10). Öğretmenlerin biyoçeşitliliğe ilişkin bilgi düzeyleri, yapılan biyoloji eğitiminin kalitesi açısından çok önemlidir. Bu açıdan değerlendirildiğinde öğretmenlerin bu alandaki bilgi düzeylerini artıracak etkinliklere katılmaları ve eksiklerini gidermeleri hem kendi mesleki ilerlemeleri hem de öğrencilerin eğitimleri açısından gerekli görülmektedir.
Tablo. 10 Araştırmaya katılan öğretmenlerin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeylerine göre dağılımları
Biyoçeşitlilikle ilgili
bilgi düzeyi Frekans (f) % Geçerli %
Kümülâtif %
Yeterli 27 73,0 73,0 73,0
Yetersiz 10 27,0 27,0 100,0
Toplam 37 100,0 100,0
4.2. İkinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algıları ne düzeydedir? ”
Araştırmaya katılan 37 biyoloji öğretmeninden ancak 15’i, (%40,5) biyoçeşitlilik eğitiminde kendilerini yeterli bulmaktadır. Öğretmenlerin %59,5’i ise biyoçeşitlilik eğitiminde kendilerini yeterli bulmamaktadır (Tablo.11).
Araştırmaya katılan öğretmenlerin büyük bir kısmının biyoçeşitliliğe ilişkin bilgi düzeylerini oldukça yeterli görmelerine rağmen biyoçeşitlilik eğitiminde yetersiz görmeleri düşündürücüdür. Bu çelişkiye sınıf mevcutları, öğrenci düzeyleri, meslekteki kıdemleri gibi okul ve çevre şartlarına bağlı çeşitli etmenler sebep olmuş olabilir. Aynı zamanda araştırmacı tarafından hazırlanan soru öz-değerlendirme gerektirmektedir. Öz-değerlendirme ile doğrudan yapılan ölçme arasında farklar olabilmektedir. Cevaplayıcılar yeterliklerini olduğundan daha yüksek görme eğilimindedir. Örneğin Kanada’da yapılan okuduğunu anlama becerisine ilişkin bir çalışmada cevaplayıcılar hem öz-değerlendirme yapmışlardır hem de doğrudan ölçmeye tabi tutulmuşlardır. Öz-değerlendirme sonuçlarına göre katılımcıların sadece %5’i yani 1 milyondan azı belirlenen en düşük seviyede çıkarken doğrudan yapılan değerlendirmede katılımcıların %18,3 yani 3,3 milyonu belirlenen en alt düzeyde çıkmıştır (OECD, 1995.: Akt. Haahr ve Hansen, 2006). Bu da bireylerin öz-değerlendirme de kendilerini olduğundan daha fazla görme eğiliminde olduklarını desteklemektedir.
Tablo. 11 Araştırmaya katılan öğretmenlerin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısına göre dağılımları
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı
Frekans % Geçerli % Kümülâtif % Evet 15 40,5 40,5 40,5 Hayır 22 59,5 59,5 100,0 Toplam 37 100,0 100,0
4.3. Üçüncü Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile cinsiyet arasında ilişki var mıdır?”
Biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyleri için yeterlilik algısı ile cinsiyet arasındaki ilişkinin anlamlı olup olmadığı Ki-kare (X2) testi ile araştırılmıştır (Tablo.12).
Tablo. 12 Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile cinsiyet değişkeni arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı * Cinsiyet
Cinsiyet
Toplam
Erkek Kadın
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı
Evet f 7 20 27 % 77,8 71,4 73,0 Hayır f 2 8 10 % 22,2 28,6 27,0 Toplam f 9 28 37 % 100,0 100,0 100,0 X²=0,139; p=0,709
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,709) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile cinsiyet arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır. Çapraz tablo incelendiğinde, biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyinin yeterli olduğunu düşünenlerin %77,8’i, yeterli olmadığını düşünenlerin ise %22,2’si erkektir. Kadın öğretmenlerin ise %71,4’ü biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyinin yeterli olduğunu, %28,6’sı ise yeterli olmadığını düşünmektedir.
4.4. Dördüncü Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile mesleki deneyim arasında ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,078) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile mesleki deneyim arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.13). Çapraz tablo incelendiğinde, 1-5 yıl ve 16-20 yıl deneyim süresine sahip olanların tamamı biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyinin yeterli olduğunu düşünmektedir. 6-10 yıl deneyime sahip olanların %37,5’i yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %62,5’i yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. 11-15 yıl deneyime sahip olanların %73,3’ü yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %26,7’si yeterli
bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. Yirmibir yıl ve üzeri deneyime sahip olanların %83,3’ü yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %16,7’si yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir.
Tablo. 13 Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile mesleki deneyim arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı * Mesleki deneyim
Mesleki deneyim Toplam 1-5 yıl 6-10 yıl 11-15 yıl 16-20 yıl 21 yıl ve üzeri Biyoçeşitlilikle
ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı
Evet F 3 3 11 5 5 27 % 100,0 37,5 73,3 100,0 83,3 73,0 Hayır F 0 5 4 0 1 10 % 0,0 62,5 26,7 0,0 16,7 27,0 Toplam F 3 8 15 5 6 37 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 X²=8,395; p=0,078
4.5. Beşinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algıları ile görev yaptıkları okul türü arasında ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,211) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile görev yapılan okul türü arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo. 14). Çapraz tablo incelendiğinde, genel lisede görev yapanların %88,2’si yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %11,8’i yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. Meslek lisesinde görev yapanların %57,1’i yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %42,9’u yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. Anadolu lisesinde görev yapanların %71,4’ü yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %28,6’sı yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. İlköğretimde görev yapanların %50’si yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %50’si yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir.
Tablo. 14. Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile görev yapılan okul türü arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı * Görev yapılan okulun türü
Görev yapılan okulun türü
Toplam Genel
Lise Meslek Lisesi Anadolu Lisesi İlköğretim Biyoçeşitlilikle ilgili
bilgi düzeyi için yeterlilik algısı Evet f 15 4 5 3 27 % 88,2 57,1 71,4 50,0 73,0 Hayır f 2 3 2 3 10 % 11,8 42,9 28,6 50,0 27,0 Toplam f 17 7 7 6 37 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 X²=4,511; p=0,211
4.6. Altıncı Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyine ilişkin yeterlilik algıları ile sınıfta bulunan ortalama öğrenci sayısı arasında ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,463) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile sınıfta bulunan ortalama öğrenci sayısı arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.15). Çapraz tablo incelendiğinde, 25 ve daha az öğrenciye sahip olan öğretmenlerin %83,3’ü yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %16,7’si yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. Sınıfta ortalama 26–30 arasında öğrenci bulunan öğretmenlerin %75’i yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %25’i yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. Otuzbir ve daha fazla mevcutlu sınıfların öğretmenleri %61,5’i yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %38,5’i yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir.
Tablo.15 Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile sınıfta bulunan ortalama öğrenci sayısı arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı * Sınıfa bulunan ortalama öğrenci sayısı
Sınıfa bulunan ortalama öğrenci sayısı
Toplam 25 ve altı 26–30 31ve üzeri
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı
Evet f 10 9 8 27 % 83,3 75,0 61,5 73,0 Hayır f 2 3 5 10 % 16,7 25,0 38,5 27,0 Toplam f 12 12 13 37 % 100,0 100,0 100,0 100,0 X²=1,540; p=0,463
4.7. Yedinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyine ilişkin yeterlilik algıları ile mezun oldukları fakülte arasında bir ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,614) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile mezun olunan fakülte arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.16). Çapraz tablo incelendiğinde, eğitim fakültesi mezunu öğretmenlerin %68,8’i yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %31,3’ü yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir. Fen edebiyat fakültesi mezunu öğretmenlerin %76,2’si yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını, %23,8’i yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını düşünmektedir.
Tablo. 16 Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı ile mezun olunan fakülte arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı * Mezun olunan fakülte
Mezun olunan fakülte
Toplam Eğitim Fakültesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoçeşitlilikle ilgili
bilgi düzeyi için yeterlilik algısı Evet f 11 16 27 % 68,8 76,2 73,0 Hayır f 5 5 10 % 31,3 23,8 27,0 Toplam f 16 21 37 % 100,0 100,0 100,0 X²=0,255;p=0,614
4.8. Sekizinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile cinsiyet değişkeni arasında bir ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,784) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile cinsiyet arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.17). Çapraz tablo incelendiğinde, biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu düşünenlerin %44,4’ü, yeterli olmadığını düşünenlerin ise %55,6’sı erkektir. Kadın öğretmenlerin %39,3’ü ise biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %60,7’si ise yeterli olmadığını düşünmektedir.
Tablo. 17 Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile cinsiyet değişkeni arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı * Cinsiyet
Cinsiyet
Toplam
Erkek Kadın
Biyoçeşitlilik eğitimine
ilişkin yeterlilik algısı Evet
f 4 11 15 % 44,4 39,3 40,5 Hayır f 5 17 22 % 55,6 60,7 59,5 Toplam f 9 28 37 % 100,0 100,0 100,0 X²=0,075;p=0,784
4.9. Dokuzuncu Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile mesleki deneyim değişkeni arasında bir ilişki var mıdır?”
Tablo. 18 Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile mesleki deneyim değişkeni arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı * Mesleki deneyim
Mesleki deneyim
Toplam 1–5 yıl 6–10 yıl 11–15 yıl 16–20 yıl
21 yıl ve üzeri Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı Evet f 2 2 5 2 4 15 % 66,7 25,0 33,3 40,0 66,7 40,5 Hayır f 1 6 10 3 2 22 % 33,3 75,0 66,7 60,0 33,3 59,5 Toplam f 3 8 15 5 6 37 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 X²=3,674; p=0,452
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,452) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile mesleki deneyim arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır. Çapraz tablo incelendiğinde, 1–5 yıl deneyime sahip olanların %66,7’si biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %33,3’ü yeterli olmadığını düşünmektedir. 6–10 yıl deneyime sahip olanların %25’i biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %75’i yeterli olmadığını düşünmektedir. 11–15 yıl deneyime sahip öğretmenlerin %33,3’ü biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %66,7’si yeterli olmadığını düşünmektedir. 16–20 yıl deneyime sahip olanların %40’ı biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %60’ı yeterli olmadığını düşünmektedir. 21 yıl ve üzeri deneyime sahip olanların %66,7’si biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %33,3’ü yeterli olmadığını düşünmektedir.
4.10. Onuncu Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile görev yapılan okulun türü arasında bir ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,402) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile görev yapılan okul türü arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.19). Çapraz tablo incelendiğinde, genel lisede görev yapanların %47,1’i biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %52,9’u yeterli olmadığını düşünmektedir. Meslek lisesinde görev yapanların %28,6’sı biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %71,4’ü yeterli olmadığını düşünmektedir. Anadolu lisesinde görev yapanların %57,1’i biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %42,9’u yeterli olmadığını düşünmektedir. İlköğretimde görev yapanların %16,7’si biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %83.3’ü yeterli olmadığını düşünmektedir.
Tablo. 19 Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile görev yapılan okulun türü arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı * Görev yapılan okulun türü
Görev yapılan okulun türü
Toplam Genel Lise Meslek Lisesi Anadolu Lisesi İlköğretim Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı Evet f 8 2 4 1 15 % 47,1 28,6 57,1 16,7 40,5 Hayır f 9 5 3 5 22 % 52,9 71,4 42,9 83,3 59,5 Toplam f 17 7 7 6 37 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 X²=2,935; p=0,402
4.11. On birinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile sınıfta bulunan öğrenci sayısı arasında bir ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,077) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile sınıfta bulunan ortalama öğrenci sayısı arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.20). Çapraz tablo incelendiğinde, 25 ve daha az öğrenciye sahip olan öğretmenlerin %66,7’si biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %33,3’ü yeterli olmadığını düşünmektedir. 26–30 arasında
öğrenciye sahip öğretmenlerin %25’i biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %75’i yeterli olmadığını düşünmektedir. 31 ve daha fazla %30,8’i biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %69,2’si yeterli olmadığını düşünmektedir.
Tablo. 20 Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile sınıfta bulunan ortalama öğrenci sayısı arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı * Sınıfa bulunan ortalama öğrenci sayısı
Sınıfa bulunan ortalama öğrenci sayısı Toplam 25 ve altı 26-30 31ve üzeri Biyoçeşitlilik eğitimine
ilişkin yeterlilik algısı Evet
f 8 3 4 15 % 66,7 25,0 30,8 40,5 Hayır f 4 9 9 22 % 33,3 75,0 69,2 59,5 Toplam f 12 12 13 37 % 100,0 100,0 100,0 100,0 X²=5,117; p=0,077
4.12. On ikinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algıları mezun oldukları fakülte arasında bir ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,315) büyük olduğu için kişinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile mezun olunan fakülte arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsızdır (Tablo.21). Çapraz tablo incelendiğinde, eğitim fakültesi mezunu öğretmenlerin %31,3’ü biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %68,8’i yeterli olmadığını düşünmektedir. Fen edebiyat fakültesi mezunu öğretmenlerin %47,6’sı biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %52,4’ü yeterli olmadığını düşünmektedir.
Tablo.21 Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile mezun olunan fakülte arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı * Mezun olunan fakülte
Mezun olunan fakülte
Toplam Eğitim Fakültesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoçeşitlilik eğitimine
ilişkin yeterlilik algısı Evet
f 5 10 15 % 31,3 47,6 40,5 Hayır f 11 11 22 % 68,8 52,4 59,5 Toplam f 16 21 37 % 100,0 100,0 100,0 X²=1,009; p=0,315
4.13. On üçüncü Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyleri ile biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algıları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?”
Ki-kare değerlerine ilişkin anlamlılık düzeyi 0,05’ten (p=0,002) küçük olduğu için kişinin biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır (Tablo. 22). Çapraz tablo incelendiğinde, biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyinin yeterli olduğunu düşünen öğretmenlerin %55,6’sı biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olduğunu, %44,4’ü yeterli olmadığını düşünmektedir. Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyinin yeterli olmadığını düşünen öğretmenlerin tamamı biyoçeşitlilikle ilgili verdiği eğitimin yeterli olmadığını düşünmektedir.
Tablo. 22 Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı ile Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı arasındaki ilişki
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı * Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı
Biyoçeşitlilikle ilgili bilgi düzeyi için yeterlilik algısı
Toplam
Evet Hayır
Biyoçeşitlilik eğitimine ilişkin yeterlilik algısı
Evet F 15 0 15 % 55,6 0,0 40,5 Hayır F 12 10 22 % 44,4 100,0 59,5 Toplam F 27 10 37 % 100,0 100,0 100,0 X²=9,343; p=0,002
4.14. On dördüncü Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyolojik çeşitliliğe ilişkin araştırmacı tarafından öğretmenlere yönelik hazırlanan rehber materyale ilişkin görüşleri nelerdir?”
Biyoloji eğitiminde araç gereç kullanımı büyük önem taşımaktadır. Berck’e göre de araç gereç olmaksızın biyoloji dersi gerçekleştirilemez. Ayrıca hiç kimse araç gereçlerin sunduğu imkânlardan da vazgeçemez. Biyoloji dersi açısından da araç gereç kullanımındaki zorluk bir konu için en faydalı araç gereci seçmektir. Çağın geliştirdiği en son eğitim teknolojisi ürünlerin derste uygulanmasıyla ilgili yeterli bilgiye sahip öğretmen, çalışmalarını daha verimli hale getirebilecektir. Dolayısıyla öğretmenlerin araç gereç kullanım bilgi ve becerilerinin tespit edilmesi, eksikliklerin giderilmesi ve ihtiyaçların sağlanması, öğretimin istenilen araçlara ulaşmasında önemli bir katkı sağlayacaktır (Köseoğlu ve Soran, 2004).
Araştırmaya katılan 17 öğretmen çalışmanın bilgi düzeyini arttırdığı belirtmiştir. Hazırlanan materyallerde hiçbir eksiklik görmeyen ve olumlu ölçüde faydalandığını belirten öğretmenlerin 8’i genel lise, 4’ü Anadolu Lisesi, 3’ü ilköğretim ve 2’si meslek lisesinde görev yapmaktadır. 15 kişi resimlerin yeterli olduğunu düşünmektedir. 10 öğretmen ise resimlerde eksiklikler olduğunu düşünmektedir.
Tablo. 23 Öğretmenlerin araştırma hakkında görüş ve önerileri
Görüş ve öneriler f
Bilgi düzeyimi arttırmamı sağladı 17
Resimler yeterli 15
Resimlerde eksiklik var 10
Sayfa düzeni kötü 4
Slaytlarla ya da maketlerle farklı sunum şekilleri kullanılabilirdi 4
Türkiye'deki endemik türlerin belirtilmemesi 3
Terim hataları ya da terimlerde eksiklik var 3
Detaylı istatistikler eksik 2
Sayfa düzeni iyi 2
Bu çalışmanın öğrencilere yönelik de hazırlanması 2
Görsel eksiklik 2
Örnekli açıklamaların azlığı 2
Çok uzun yazılar nedeni ile okuma güçlüğü yaratıyor 2 Kısa ve net bilgiler akılda kalıcılığı arttırıyor 2
Özlü sözlerin eksikliği 1
Tehdit unsurları konusunun resimleri yetersiz 1
Konu anlatım sırası farklı olabilir 1
Kaynaklar belirtilmemiş 1
Vakıf çalışmaları, tıp ya da sanayiden örnekler verilmemiş 1 Doğal kaynak tüketimi hakkında bilinçlendirme yapılması 1
Daha ilgi çekici olabilirdi 1
Abiyotik faktörlerin belirtilmemesi 1
Yasal düzenlemelerin yetersizliğin belirtilmemesi 1
Öğretmenlerin belirttikleri bir konu da hazırlanan materyalin özellikle uluslar arası antlaşmalar konusunda bilgi düzeylerini arttıran bir çalışma olduğudur. Ancak uluslar arası antlaşmalar konusunun önemsiz olduğunu düşünen bir öğretmen de alaycı bir üslupla sözleşmelerin uygulama yetersizliklerinin gösterilmesini istemiştir.
Terim hatası olduğunu söyleyen öğretmenin eleştirisi üzerine belirttiği sözcükte terim hatası olmadığı tespit edilmiştir. Terimlerde eksiklik olduğunu belirten 2 öğretmen ise; özellikle mesleğe yeni başlayan öğretmenlere yararlı olması bakımından “takson, doğal seçilim, gen bankası, genetik mühendisliği, mutasyon” terimlerinin de açıklanması gerekliliğinden bahsetmiştir.
Bunlar dışında genellikle birer öğretmenin belirttiği eleştiriler de yer almıştır. Özlü sözlere biraz daha fazla yer verilebileceği, abiyotik faktörlerin öneminden yeterince
bahsedilmemesi, kaynakların çalışmada yer almaması bu eleştirilerden birkaçıdır. Ancak örneklemle kıyaslandığında sayı oldukça düşük kalmaktadır.
4.15. On beşinci Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorum
“Araştırmaya katılan biyoloji öğretmenlerinin biyolojik çeşitlilik eğitimine ilişkin önerileri nelerdir?
Araştırmaya katılan öğretmenlerden; 11 tanesi öğretmenlerin konuya hassasiyet göstermelerini ve öğrencileri bilinçlendirmeleri gerektiğini önermektedir. 15 öğretmen uygulamalı ve gözleme dayalı eğitimin gerekli olduğunu düşünmektedir. Benzer şekilde 12 öğretmen, meslektaşlarının görsel sunular yaparak ve görsel materyaller kullanarak öğrencilerine sunumlar yapmalarını önermektedir. Altı öğretmen Türkiye için endemik ve epidemik çeşitlilik konusunun vurgulanması gerektiğini belirtmiştir. Yedi öğretmen, öğrencilere grup çalışması olarak araştırma ödevleri verilmesinin gerekliliğinden bahsetmiştir. Üniversite, dernek ve vakıflardan öğrencilere seminer vermek üzere uzman kişilerin çağırılmasını 3 öğretmen konunun önemini vurgulama açısından gerekli bulmaktadır. Üç öğretmen konunun ayrı bir ünite olarak detaylı incelenmesi gerektiğini düşünmektedir. İki öğretmen konunun multidisipliner özelliğinden dolayı coğrafya, toprak bilimi ve meteoroloji gibi branşlardan destek alınması gerektiğinden bahsetmiştir. Sınıf/okul ortamında, terraryum- akvaryum kurarak canlı beslemenin önemine de 3 öğretmen değinmiştir.
Vakıfların önemini belirten 3 öğretmenden 1 tanesi öğrencilerin çevre dernekleri ve vakıflarla yakından ilişki halinde olmasının öneminden özellikle bahsetmiştir.
Tablo. 24 Öğretmenlerin diğer öğretmenlere biyoçeşitlilik konusunda önerileri
Diğer öğretmenlere öneriler f
Uygulamalı eğitim/Gözleme dayalı eğitim (geziler, turlar..vb) 15 Görsel sunular yapılması/görsel materyaller kullanılması 12 Konuya hassasiyet göstermek ve öğrencileri bilinçlendirmek 11 Grup çalışması olarak araştırma ödevleri verilmesi 7 Türkiye için endemik ve epidemik çeşitlilik konusunun vurgulanması 6 Üniversite, dernek ve vakıflardan öğrencilere seminer vermek üzere
uzman kişilerin çağırılması 3
Dershanelerde canlı beslemek 3
Konun ayrı bir ünite olarak daha detaylı incelenmesi 3 Öğretmenlerin biyoçeşitlilik üzerine araştırma yapmaları 2