3.8.1. Demografik Veriler
Demografik bulgulara baktığımızda, çalışmaya katılanlarin %62’si erkek olmuştur. Ortalama yaş, 24,3 (S.D. = 1.23) olarak görülmüstür. Çalışanların ortalama şirkette çalışma süreleri, 4,6 (S.D. = 2.33) olmuş, çalışanların çoğunun lisans mezunu olduklari ortaya çıkmıştır (% 45 lisans mezunu; % 22 yüksek lisans mezunu). Çalışanlarin şu andaki pozisyonlarındaki çalışma süreleri de, 5,2 yıl (S.D. = 2.35) olmuştur. Tüm bu veriler gözönüne alındığında, çalışmanın örnekleminin genç ve eğitimli bir kitle olduklarını söylemek mümkündür.
139 3.8.2. Betimleyici Faktör Analizi
Çalışmanın ilk aşaması, anket değişkenleri için betimleyici faktör analizi (BFA) yapmak olmuştur. Bu bağlamda, her alt boyut için ayrı ayrı BFA yapılmıştır. Sonuçlar aşağıdaki gibidir:
Eğitimlerdeki güç mesafesi boyutu: Bu değişkeni ölçen toplam ifade sayısı 5’tir ve her biri bu faktör altında toplanmıştır. Her bir faktörün yükleme oranı, 0,70 üzerinde olmuştur. Barlett`s testi sonuçları istatistiki olarak anlamlıdır (x2=3750; p < .000).
Eğitimlerdeki stres yönetimi boyutu: Bu değişkeni ölçen 6 alt boyut vardır ve yine hepsi; en azı 0,65 olacak şekilde bu boyut altında toplanmıştır. İstatistiki olarak bu değişkenin de analizlerde olması gerekmektedir (x2=1250,55; p < .001).
Eğitimlerdeki kurallara uyum boyutu: Bu değişken, 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Her bir ifade, 0,75 üzerinde yükleme orani ile ilgili boyutlarin altında toplanmıştır. İstastiki verilerin sonuçları ise şöyledir: (x2=2.225; p < .001).
Eğitimlerdeki iletişim boyutu: Bu kavramı ölçen 5 ifade yer almaktadır. Her biri, istatistiki olarak anlamlı olacak sekilde (0,75 üzeri yükleme oranları ile), ilgili kavramı oluşturmuştur (x2=3.456; p < .000).
Uçuş emniyetinin sağlanması: Bu boyut, toplam 9 alt ifadeden oluşmuştur ve her ifade, istatistiki olarak, ilgili kavramın altındadir (0,80 ve üzeri yükleme oranları ile). Ayrıca, açıklama oranları da istatistiki olarak anlamlıdır: (x2=3.456; p < .000).
3.8.3. Teyit Edici Faktör Analizi
Bu faktör analizinin amacı, verilerin teori ile örtüşüp örtüşmediğini test etmek ve analiz etmektir. Bu analizin yapılması esnasında, AMOS 18 kullanılmıştır. Bu alt değişkenler (eğitimle ilgili 4 alt değişken ve uçuş emniyeti sağlanması değişkeni) analize tabi tutulmuştur. Sonuçlar verilirken, ilgili yazıdaki öneriler gözönüne alınmıştır.245-246
5 Faktor Analizi Sonuçları: x2 = 1246,150, df = 458, x2/df = 2.72; p <.01; IFI = .79; CFI = .78; TLI = .75; RMSEA = .11.
245
J. F. Hair Jr. vd. Multivariate Data Analysis: A Global Perspective, Pearson, Prentice Hall, 2010.
246
L.T. Hu ve P. M. Bentler, Cutoff Criteria For Fit Indices in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1999, 1–55.
140
Sonuçlardan da görüleceği gibi, çalışmada kullanılan her bir değişken istatistiki olarak ayrı bir değişken olmuş ve tüm modele ayrı değişkenler gibi sokulması ön görülmüştür.
3.8.4. Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizleri
İç geçerlilik analizleri için, Cronbach Alpha testleri yapılmıştır. Bu değer, kavramları ölçen alt ifadelerin ilgili kavram altında toplanıp toplanmadıklarını ölçmektedir ve değerinin 0,75 ve üzeri olmasi gerekir (The Cronbach Alpha). Her bir boyutun iç geçerlilik sonuçları, Tablo 3.1’de gösterilmiştir. Geçerlilik analizleri için de, AVE (ortalama çıkarım değerleri) hesaplanmıştır. Bu değer her bir boyut için hesaplanmıştır ve değerinin 0,50 ve üzeri olmasi gerekmektedir.247 Bu değerin yüksek olması, bu değişkenin diğer değişkenlerden ilgili ve yeterli derecede ayrıştığını ispat etmektedir. Geçerlilik sonuçları ayrıca, çalışmanın değişkenleri arasındaki korelasyonlar analiz edilerek de gözlemlenmiştir.248 Korelasyon değerlerinin genel olarak, 0,20 ve 0,60 arasında değişmesi ön görülmektedir.
3.8.5. Korelasyon Bulguları
Çalışmanın verileri analiz edildiğinde, tüm değişkenler arasındaki korelasyon katsayılarının 0,8’den küçük olduğu ve çoklu doğrusal bağlantı probleminin olmadığı görülmüştür. Aşağıda Tablo 3.1’da görülebileceği üzere en yüksek korelasyon oranı, güç mesafesi ve stres yönetimi boyutlari arasında çıkmıştır (r = ,553, p < .05). Benzer şekilde stres yönetimi ve kurallara uyum (r = ,451, p< .05) ile iletişim ve kurallara uyum (r = ,433, p< .05) arasında da yüksek korelasyon oranı bulunduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca, bağımlı değişken olan emniyetin sağlanması ile diğer dört bağımsız değişkenin ilişkili olduğu yine tablo üzerinden görülmektedir. Emniyetin sağlanması ile ilişkili olan bağımsız değişkenler sırasıyla; iletişim (r = ,259, p< .05), güç mesafesi (r = ,249, p< .05), stres yönetimi (r = ,222, p< .01), ve kurallara uyumdur (r = ,146, p< .01). Hair ve arkadaşlarına göre (2010), korelasyon değerleri 0,80 ve üzerinde ise, bu değişkenlere dikkatlice bakılmalı ve gerekirse analizlerden çıkarılmaları gerekmektedir. Yapılan bu araştırmada daha önce belirtildiği üzere tüm korelasyon katsayıları 0,80 den küçük olduğu için analizden çıkartılması gereken herhangi bir değişken bulunmamaktadır.
247
J. F. Hair Jr. vd. Multivariate Data Analysis: A Global Perspective, Pearson, Prentice Hall, 2010.
248
Claes Fornell ve David F. Larcker, Evaluating Structural Equations Models with Unobservable Variables and Measurement Error, Journal of Marketing Research, Vol.18, No1 (Feb. 1981), 39-50.
141
Tablo 3.1. Ortalama, Standart Sapma, Korelasyon ve İç Geçerlilik Sonuçları
Değişkenler Ortalama S.S 1 2 3 4 5 1 Güç mesafesi 4,3458 ,84588 - ,553** ,154* ,169* ,249** 2 Stres yönetimi 4,4439 ,45074 - ,451** ,380* ,222* 3 Kurallara uyum 4,5749 ,52523 - ,433** ,146* 4 İletişim 4,4530 ,40950 - ,259** 5 Emniyet sağlanması 4,7160 ,39039 - Notlar: N = 698; * p < .05 ** p < .01.
3.8.6. Regresyon Analizi Sonuçları
Araştırmamızdaki bir sonraki adım ise, değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini incelemek olmuştur. Eğitimde güç mesafesi, eğitimde stres yönetimi, eğitimde kurallara uyma, eğitimde iletişim değişkenlerinin, eğitimde uçuş emniyetinin sağlanması üzerindeki etkisini ölçebilmek adına da regresyon analizine başvurulmuştur. Tablo 3.2’de yer alan sonuçlara göre, eğitimde güç mesafesi (β= .196***, p<.001), eğitimde stres yönetimi (β= .105**, p<.01), eğitimde kurallara uyma (β= .113**, p<.01) ve eğitimde iletişim (β= .209***, p<.001) şeklinde tüm bağımsız değişkenler ile bağımlı değişken olan uçuş emniyetinin sağlanması arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler bulunarak hipotez ve alt hipotezlerimizin doğrulanmış olduğunu söylememiz mümkün olmaktadır.
142
Tablo 3.2. Regresyon Analizi Sonuçları
Model B Std. Hata β t Sig. Sabit 3,282 ,179 18,341 ,001 Bağımsız değişkenler Eğitimde güç mesafesi ,090 ,020 ,196*** 4,510 ,001 Eğitimde stres yönetimi ,025 ,042 ,105** 2,674 ,007 Eğitimde kurallara uyum ,009 ,032 ,113** 3,295 ,008 Eğitimde iletişim ,199 ,039 ,209*** 5,120 ,001 R ,333 R² ,111 F Change 21,640**
Bağımlı değişken: Uçuş Emniyeti
N= 698
* p<.05, ** p<.01, *** p<.001
Standartlaşmış regresyon değerleri konulmuştur.