Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp A.D.’na 1 Ocak 2018 - 31 Aralık 2018 tarihleri arasında başvuran 425 olgu retrospektif olarak değerlendirilmiştir. Bu raporlardan 30 tanesi ek rapor niteliğinde olduğundan(yüzünde sabit iz niteliğinde lezyon kalıp kalmadığı, duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına veya yitirilmesine neden olup olmadığı hususlarında) çalışma dışı bırakılmıştır. Kalan 395 raporun 6 tanesi, kişiler Adli Tıp Polikliniği’ne muayeneye gelmeden, adli makam tarafından olaya ilişkin dosyası ve tıbbi belgeleri gönderilmek suretiyle evrak üzerinden yazılmıştır.
Toplam 395 vakanın yaş ortalaması 30,7±17,9 (min:3aylık-max:91) olup yaş gruplarına göre okul öncesi(0-6 yaş), okul çağı 7-18 yaş, genç erişkin 19-40 yaş, 40- 60 orta yaş, 61 ve üstü yaş olarak sınıflandırıldı. 172 olgu(%43,5) 19-40 yaş aralığında, 87 olgu(%22) 41-60 yaş aralığında, 64 olgu(%16,2) 7-18 yaş aralığında, 45 olgu(% 11,4) 0-6 yaş aralığında ve 27 olgu(%6,8) da 61 yaş ve üstü olarak görüldü. Tüm yaş gruplarında erkek olguların kadın olgulardan fazla olduğu görülmekle birlikte 0-6 yaş grubu ile 61 ve üstü yaş grubunda kadın-erkek oranları arasındaki farkın, diğer yaş gruplarındaki farka göre daha az olduğu görüldü. Ayrıca olguların neredeyse yarısının (193 olgu-%48,8) 19-60 yaş arası erkek olgularda yoğunlaştığı tespit edildi. Adli olguların %69,6’ sının (275 olgu) erkek, %30,4 ünün de (120 olgu) kadın olduğu görüldü(Tablo 1 ve Grafik 1).
Tablo 1.Adli olguların yaş grupları ve cinsiyete göre dağılımı
Kadın Erkek Toplam
Yaş Grupları n % N % n % 0-6 yaş 21 5,3 24 6,1 45 11,4 7-18 yaş 23 5,8 41 10,4 64 16,2 19-40 yaş 47 11,9 125 31,6 172 43,5 41-60 yaş 19 4,8 68 17,2 87 22 61 ve üstü 10 2,5 17 4,3 27 6,8 Toplam 120 30,4 275 69,6 395 100
42
Grafik 1: Adli olguların cinsiyete ve yaş gruplarına göre oranları
Olayın türüne göre en sık -% 30,4 oranla (120 olgu) darp-cebir olguları, ikinci olarak %24,6 oranla(97 olgu) ile trafik kazası olguları ve sıklık sırasına göre zehirlenmeler(48 olgu- %12,2), iş kazası sonucu yaralananlar(42 olgu- %10,6) ve yüksekten düşme(42 olgu-%10,6) olguları takip etti. Ateşli silah yaralanmaları, yanık ve hayvan saldırısı olguları ise düşük oranlarda görülen adli olgular olarak tespit edildi(Tablo 2).
Tablo 2. Adli Olguların Olayın türüne göre dağılımı
n % İş Kazası 42 10,6 Darp-Cebir 120 30,4 Trafik kazası 97 24,6 Yüksekten düşme 42 10,6 Zehirlenme 48 12,2
Delici-kesici alet yar. 34 8,6 Ateşli silah yar. 6 1,5
Yanık 5 1,3 Hayvan Saldırısı 1 0,3 Toplam 395 100 0 10 20 30 40 50 60 70 80 erkek kadın 0-6 yaş 11% 7-18 yaş 16% 19-40 yaş 44% 41-60 yaş 22% 61 ve üstü 7%
43
Adli olgular yaralanan vücut bölgelerine göre değerlendirildiklerinde tüm olgular içinde 2/3 lük dilimden fazlasını oluşturan bölümünün(270 olgu, %68,4) baş veya ekstremite bölgesinden, 96 olgunun(%24,3) birden fazla bölgeden ve sadece 26 olgunun da (%7,4) batın veya göğüs bölgesinden yaralandığı görüldü(Tablo 3).
Tablo 3.Adli nitelikli olguların yaralanan vücut bölgelerine göre dağılımı Yaralanan bölge N % Baş 133 33,7 Göğüs 20 5,1 Batın 6 2,3 Ekstremite 137 34,7 Genel beden 96 24,3 Toplam 395 100
Adli olgular, rapor için kendilerini gönderen makama göre sınıflandırıldığında; 268 olgunun(%67,8) Polis Merkezi, 107 olgunun(27,1) Jandarma tarafından kati rapor verilmesi için gönderildiği, sadece 3 olgunun(%0,75) Mahkeme ve 17 olgunun(%4,3) da Savcılık tarafından yönlendirildiği görüldü(Grafik 2).
Grafik 2. Adli nitelikli olguların Adli Rapor için gönderen makama göre dağılımı
0 50 100 150 200 250 300
Polis Merkezi Jandarma Mahkeme Savcılık
Polis Merkezi Jandarma Mahkeme Savcılık
44
Adli olguların verilen geçici raporlarında kati rapor almaları için hangi dal uzmanı hekimlere yönlendirildikleri değerlendirildiğinde; 180 olgunun (%45,6) geçici raporunda uzmanlık dalının belirtilmediği, belirtilen uzmanlık dalları içerisinde de sıklık sırasına göre Plastik Cerrahi (54 olgu-%13,7), Ortopedi(53 olgu- %13,4) ve Beyin Cerrahi(40 olgu-%10,1) gibi travma bölümlerinin sıralandığı görüldü. Sadece 18 olguda(%4,6) kati raporun Adli Tıp uzmanı tarafından verilmesi gerektiği belirtilirken bu uzmanlık dallarının haricinde Göğüs Cerrahisi (12 olgu- %3), Göz Hastalıkları(9 olgu-%2,3), Çocuk cerrahisi, Kulak Burun Boğaz ve diğerleri(Enfeksiyon Hastalıkları, Kalp damar cerrahisi, Psikiyatri, Nöroloji, Anestezi, Kadın Doğum) olarak sıralandı(Tablo 4).
Tablo 4. Adli Olguların kati rapor için sevk edildiği uzmanlık dalına göre dağılımı
N % Plastik Cerrahi 54 13,7 Ortopedi ve Travmatoloji 53 13,4 Göğüs cerrahisi 12 3 Beyin cerrahisi 40 10,1 Adli Tıp 18 4,6 Çocuk cerrahisi 5 1,3 Genel cerrahi 3 0,8 Belirtilmemiş 180 45,6 Göz 9 2,3
Kulak Burun Boğaz 5 1,3
Çocuk hastalıkları 4 1
Diğer* 12 3
Toplam 395 100
*Diğer: enfeksiyon hastalıkları, Kalp damar cerrahisi, psikiyatri, Nöroloji, Anestezi, Kadın Doğum
Adli nitelikli olguların başvurdukları hastane ve takip sonuçlarına göre dağılımı incelendğinde; 395 olguya verilen geçici raporların %50,6’sı(200 olgu) Devlet Hastanesi’nde, %48,4’ü(191 olgu) Üniversite Hastanesi’nde ve sadece %1’i (4 olgu) Özel Hastane’ de düzenlendiği görüldü. 180 olgunun(%45,5) taburcu
45
edildiği, 26 olgunun(%6,6) kendi isteğiyle hastaneden ayrıldığı, 113 olgunun(%28,6) başka bir hastaneye sevk edildiği ve 76 olgunun(%19,2) da hastaneye yatırıldığı tespit edildi. Geçici raporu Devlet Hastanesi’nde verilen olgular içinde büyük çoğunluğu (107 olgu, % 53,5) hakkında sevk kararı verilen olgular oluştururken, 19 olgu(%9,5) için yatış, 71 olgu(%35,5) için taburcu kararı verilmiştir. 3 olgu(%1,5) da kendi isteğiyle hastaneden ayrılmıştır. Üniversite Hastanesi’nde geçici raporu düzenlenen olguların yarısından fazlasını(109 olgu, % 57,1) hakkında taburculuk kararı verilen olgular, %29,8’ ini(57 olgu) yatırılan olgular, %12’ sini(23 olgu) kendi isteğiyle ayrılan olgular ve %1’ ini(2 olgu) sevk edilen olgular oluşturdu. Özel Hastane’ de geçici raporu verilen olguların tamamı (4 olgu, % 100) sevk edildi(Grafik 3).
Grafik 3. Adli nitelikli olguların başvurdukları hastane ve takip sonuçlarına göre dağılımı
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı tarafından 2018 yılı içerisinde kati rapor verilen toplam 395 olgu, başvurdukları ilk hekim tarafından verilen geçici raporları, Adli Tıp Polikliniği’ne başvurmadan önceki tıbbi belgeleri ve kati raporları hekimlerin çalıştıkları hastanenin imkânları göz önüne alınarak Türk Ceza Kanununda Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi Kılavuzu rehberliğinde değerlendirildiğinde; ilk başvurduğu hekim tarafından kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilen olgular, yatırıldığı serviste veya sevk edildiği bölümdeki hekim tarafından kati rapor
0 20 40 60 80 100 120 Devlet Hastanesi Üniversite Hastanesi Özel Hastane Taburcu Yatış Sevk
46
verilebilecekken geçici rapor verilen olgular ve mutlaka geçici rapor verilmesi gereken yani Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilemeyen olgular olarak 3 gruba ayrıldıklarında;
1.Grup(ilk başvurduğu hekim tarafından kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilen olgular): 289 olgu(285 olgu polikliniğe gelerek muayene edildi. 4 olgunun raporu, kişi gelmeden dosyası üzerinden yazıldı)
2.Grup(ilk gören hekim tarafından tanının netleştirilememesi neticesinde yatırıldığı serviste veya tetkik eksikliği sebebiyle sevk edildiği hastanedeki hekim tarafından kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilen olgular):76 olgu(74 olgu polikliniğe gelerek muayene edildi. 2 olgunun raporu, kişi gelmeden dosyası üzerinden yazıldı)
3.Grup(Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilmesi mümkün olmayan olgular): 30 olgu
Sonuç olarak 395 olgunun 365 tanesine Adli Tıp Polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilebileceği(%92,3), sadece 30(%7,6) tanesine Adli Tıp Polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilemeyeceği tespit edildi(Grafik 4).
Grafik 4. Adli Olguların Adli Tıp Polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilip verilememesine göre dağılımı
289 76 30 0 50 100 150 200 250 300 350
Grup 1 Grup 2 Grup 3
47
1.gruptaki(289 olgu) olgulardan 113 olgu için ilk gören hekim tarafından kati rapor verilmesi için herhangi bir eksiklik olmamasına rağmen bu olguların sadece tedavi maksadıyla çeşitli servislere yatırıldığı(n:51) veya başka bir hastaneye sevk edildiği(n:62), geri kalan 176 olgunun ise taburcu edildiği anlaşıldı(Grafik 5).
Grafik 5. İlk gören hekim tarafından kati rapor verilmesi için herhangi bir eksiklik olmayan olguların(1.grup) acilden ayrılış biçimine göre dağılımı
Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilmesi mümkün olmayan olgular (3. Grup- 30 olgu) kendi içinde değerlendirildiğinde; Kati rapor verilememe sebebi olarak 24 olgunun(%80) tedavi-takip sürecini tamamlamadan hastaneden ayrıldığı, 2 olgunun(%6,7) tetkik yapılmasını reddettiği görüldü. Kalan 4 olgunun(%13,3) ise yaralanması ile ilgili tetkik eksikliği nedeniyle tanısı tam olarak konulamayan ancak tedavileri ile ilgili acil bir durum olmadığından sevk edilmesine gerek duyulmayan olgular olduğu anlaşıldı(Grafik 6).
yatış; 51
sevk; 62 taburcu; 176
48
Grafik 6. Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilmesi mümkün olmayan olguların Kati rapor verilememe sebeplerine göre dağılımı
Kati rapor verilmesi mümkün olmayan olgular(3.grup - 30 olgu)yaralanma türü ve kati rapor verilememe sebebine göre değerlendirildiğinde; olguların büyük çoğunluğunu (26 olgu-%86,6) zehirlenme, trafik kazası ve darp olgularının oluşturduğu, 3 olgunun(%10) iş kazası ve 1 olgunun(%3.3) da yüksekten düşme sonucu yaralandığı görüldü. Ayrıca bu 30 olgu içinde yanık, delici-kesici alet yaralanması ve ateşli silah yaralanması olmadığı görüldü(Grafik 7).
Grafik 7. Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilmesi mümkün olmayan olguların yaralanma türüne ve kati rapor verilememe sebebine göre dağılımı
13% 80% 7% tetkik eksikliği tedavi-takip sürecini tamamlamama tetkik yapılmasını reddetme
49
Başvurduğu hastanelerde kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilip kati rapor verilmesi için Adli Tıp Polikliniğine gönderilen toplam 365 olgunun 262 tanesi(%71,7) sadece adli rapor almak amacıyla hastaneye gelmişken geri kalan 103 olgunun(%28,2) aynı gün içerisinde Adli Tıp Polikliniği dışında diğer bazı polikliniklerde de muayene kayıtları olduğu yani sadece kati rapor almak amacıyla değil aynı zamanda tedavi maksadıyla da hastaneye geldikleri görüldü.
Sadece kati rapor almak maksadıyla hastaneye gelen 262 olgudan, Adli Tıp Polikliniğine geldiği tarihte 38 tanesinin(%15) mesleklerini yapmalarında tıbbi olarak engel hali olduğu, dolayısıyla o tarihte Adli rapor almak için hastaneye gelmeseler bile yaralanmaları sebebiyle iş gücüne katkı yapamayacakları tespit edildi. Hastaneye geldiği tarihte mesleğini yapmasında tıbben engel hali olmayan geri kalan 224 olgunun 30 tanesinin inşaat işçisi, hamal gibi günlük yevmiye karşılığında çalışan veya tesisatçı, oto tamircisi gibi kendi hesabına çalışan, çalışmadıklarında gelir kayıplarının olacağı olgular olduğu tespit edildi. Kalan 194 olgu ise hastaneye geldikleri gün çalışmasalar bile gelir kaybı olmayan sabit maaşla çalışan olgulardı(Grafik 8).
Grafik 8. Sadece kati rapor almak maksadıyla hastaneye gelen olguların çalışıp çalışamama durumları ve eğer çalışabilecek durumdaysa hastaneye geldiği için gelir kaybı olup olmadığı
85% 15%
Çalışabilecek durumda Çalışabilecek durumda değil
0 50 100 150 200 250
Gelir kaybı yok Gelir kaybı var
Çalışabilecek
durumda olan
50
Sadece kati rapor almak için hastaneye gelen 262 olgudan 32 tanesine ek konsültasyon istendi. Konsültasyon istenme sebepleri değerlendirildiğinde 11 olguda(%34) konsültasyon sebebi olarak, yaralanma bölgesi dolayısıyla duyu-organ zayıflaması/yitirilmesi olabileceği ihtimali göz önüne alınarak, kişileri ek rapor için tekrar çağırmamak maksadıyla gerekli bölümlere konsülte edildiği görüldü. 21 olgunun (%65) ise kendilerine verilen geçici raporlardaki bilgi eksikliği nedeniyle gerek görülen bölümlere konsülte edildiği ve bu olguların da 11 tanesine bazı ek tetkiklerin yapıldığı anlaşıldı.
Sadece kati rapor almak maksadıyla hastaneye gelen 262 olgunun 92 tanesine(%35) yakını, 3 tanesine(%1) de görevli eşlik etmiştir. Geri kalan 167 olguya(%64) da görevli veya yakını refakatçi olarak eşlik etmemiştir(Grafik 9).
Grafik 9. Sadece kati rapor almak maksadıyla hastaneye gelen 262 olguya refakatçi eşlik edip etmeme durumlarına göre dağılımı
Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilemeyen olgular(3.grup- 30 olgu) dışında kalan 1. Grup ve 2. Gruptaki olgular(toplam 365 olgu) ikamet yerlerine göre sınıflandırıldıklarında;
Neredeyse tüm olguların Zonguldak il merkezi veya ilçelerinden geldikleri, yalnızca 6 olgunun(%1,7) şehir dışından gönderildiği anlaşıldı. 132 olgu(%36,2) ile Kozlu, 77 olgu( %21,1) ile Çaycuma, 40 olgu(%11) ile Zonguldak merkez ve 33 olgu(%9) ile Kdz.Ereğli adli olguların en sık başvurduğu yerler olarak görüldü(Grafik 10). 35% 1% 64% Yakını Görevli Refakatçi yok
51
Grafik 10. Adli Tıp Polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilip Kati rapor için Adli Tıpa başvuran olguların ikamet ettikleri yerlere göre dağılım
Gereç ve Yöntem bölümünde ayrıntılı olarak anlatılan hesaplama yöntemleri dikkate alınarak her olgu için kişilere ve Devlete olan maliyetler ayrı ayrı hesaplandı. Toplam maliyet içerisinde en büyük kalemin 37563 TL ile(%66,1) Adli rapor masrafları olduğu görüldü. Adli rapor masrafının içerisinde Adli Tıp muayene ve rapor ücreti ile konsültasyon ve tetkik ücretleri yer aldı. İşgücü kayıplarına bağlı zararın da 12423 TL ile(%21,8) toplam maliyetin önemli bir kısmını oluşturduğu görüldü. Yol gideri olarak kişilerin ve eğer yakını/personel eşliğinde gelmişse onların da yol giderleri hesaplandı. Toplam maliyet içerisinde %9,4 oranına tekabül eden 5344 TL yol gideri bulundu. Toplam maliyetin en küçük bölümünü(1470 TL-%2,5) de kişilerin gelir kaybı oluşturdu(Grafik 11).
132 40 33 15 77 30 19 13 6 0 20 40 60 80 100 120 140
İkamet
52
Grafik 11. Adli Tıp Polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilip Kati rapor için Adli Tıpa başvuran olguların toplam maliyetinin sebeplere göre dağılımı
Kişilere olan maliyet; yol giderleri ve gelir kayıpları başlıkları altında toplam 6814 TL, devlete olan maliyet ise işgücü kayıpları, adli tıp poliklinik giriş ücretleri, konsültasyon ve tetkik ücretleri olarak toplam 49986 TL olarak hesaplandı. Toplam maliyetin %12’ si kişilere, %88’ i de devlete olan maliyet olarak bulundu(Grafik 12).
Grafik 12. Adli Tıp Polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilip Kati rapor için Adli Tıpa başvuran olguların toplam maliyetinin kişilere ve devlete dağılımı 5344 1470 37563 12423 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000
Toplam yol gideri Gelir kaybı Adli rapor masrafı işgücü kayıpları
12%
88%
Kişilere maliyeti Devlete maliyeti
53
Adli Tıp polikliniğine gelmeden önce kati rapor verilebilecekken geçici rapor verilip, kati rapor almak için tarafımıza başvuran 365 olgunun kişilere ve devlete olan toplam maliyeti 56800 TL(ortalama 155,6 TL) olarak bulundu. Türkiye genelinde 1 yıl içerisinde acil servise başvuran adli olgu sayısı ve bu olguların ne kadarına geçici ne kadarına kati rapor verildiği bilinemediğinden yol gösterici olması amacıyla Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi yetişkin acil ve çocuk acillerine başvuran olgular değerlendirildi.
Yetişkin acil servisine 37483 hastanın başvurduğu, bunların 1634(%4,35) tanesine adli vaka şeklinde giriş açıldığı görüldü. Çocuk aciline ise 19775 hastanın başvurduğu ve bunların da 570 tanesinin(%2,88) adli vaka olarak değerlendirildiği tespit edildi. Yetişkin acil ve çocuk acil servisleri birlikte değerlendirildiğinde de toplam 57258 başvuru olduğu ve bunların da 2204(%3,84) tanesinin adli olgu olarak kabul edildiği belirlendi. 2204 olgudan rastgele örneklem metoduyla 200 kişilik örneklem oluşturularak adli olguların yüzde kaçına geçici, yüzde kaçına kati rapor verildiği tespit edildi. Yetişkin acil servise başvuran adli olgu sayısı çocuk acil servisine başvuran adli olgu sayısının yaklaşık 3 katı olduğundan örneklem grubu oluşturulurken yetişkin acil servise başvuran olgulardan 150 olgu ve çocuk aciline başvuran olgulardan 50 olgu seçildi.
Erişkin acil servisine başvuran 150 olgunun 122 sine(%81,3) ve çocuk acile başvuran 50 olgunun tamamına(%100) geçici rapor verildiği görüldü. Toplam 200 olgunun 28 tanesine(%14) kati rapor, 172 olguya(%86)da geçici rapor verildiği anlaşıldı. Buna göre acillere başvuran 2204 adli olgunun 1892 tanesine geçici rapor verilmiştir. 2018 yılı içerisinde Adli Tıp polikliniği tarafından kati raporu verilen 395 olgunun 191 inin(%48,3) geçici raporu hastanemiz çocuk veya yetişkin acil servisinde verilmiştir. Buradan anlaşıldığı üzere hastanemiz acil servislerinde geçici rapor verilen(n=1892) olguların yalnızca %10 u (191 olgu) kati rapor için Adli Tıp polikliniğine gönderilmiştir. Kalan 1701 olgu(%90) ise kati rapor için diğer dalların uzman hekimlerine, Zonguldak Adli Tıp Şube Müdürlüğü’ne veya başka bir kuruma yönlendirilmiştir.
54
200 kişilik örneklem grubunda adli olguların olay türüne göre dağılımı incelendiğinde; Sıklık sırasına göre %20,5 oranında trafik kazaları, %19 oranında darp, %18,5 oranında zehirlenme olguları, %16,5 oranında düşme-yüksekten düşme, %13,5 oranla delici kesici alet yaralanması %7,5 oranında iş kazası olguları olduğu görüldü. Yanık, hayvan saldırısı ve ateşli silah yaralanmaları olguları ise düşük oranlarda görülen adli olgular olarak tespit edildi (Tablo 5).
Tablo 5. 200 kişilik örneklem grubunda olguların olayın türüne göre dağılımı
n % İş Kazası 15 7,5 Darp-Cebir 38 19 Trafik kazası 41 20,5 Yüksekten düşme 33 16,5 Zehirlenme 37 18,5
Delici-kesici alet yar. 27 13,5 Ateşli silah yar. 1 0,5
Yanık 5 2,5
Hayvan Saldırısı 3 1,5
Toplam 200 100
Genel olarak tüm olay türlerinde erkeklerin sıklığı daha fazla olmakla birlikte özellikle iş kazaları olgularında(%93,3), delici kesici alet yaralanmalarında (92,6) trafik kazalarında(%85,4) ve darp-cebir olgularında(%73,7) erkek ve kadın oranlarındaki fark daha da fazladır. Zehirlenme, ateşli silah yaralanması ve hayvan saldırısı olgularında kadın olguların oranı erkeklerden fazladır. Ancak hayvan saldırısı ve ateşli silah yaralanması olguları sayıca az olduğundan kadınlardaki bu fazlalık anlamlı değildir. Diğer yaralanma türlerine göre, zehirlenme durumlarında kadın olgu fazlalığı ise anlamlıdır(Tablo 6).
55
Tablo 6. 200 kişilik örneklem grubunda olay türünün cinsiyete göre dağılımı
Kadın Erkek Olay Türü n % n % İş Kazası 1 6,7 14 93,3 Darp-Cebir 10 26,3 28 73,7 Trafik kazası 6 14,6 35 85,4 Yüksekten düşme 12 36,4 21 63,6 Zehirlenme 20 54,1 17 45,9
Delici-kesici alet yar. 2 7,4 25 92,6
Ateşli silah yar. 1 100 0 0
Yanık 2 40 3 60
Hayvan Saldırısı 2 66,7 1 33,3
Toplam 57 28,5 143 71,5
200 kişilik örneklem grubunda vakaların yaş ortalaması 28,6±15,9 (min:1- max:76) olup yaş gruplarına göre incelendiğinde 115 olgu(%57,5) 19-40 yaş aralığında, 32 olgu(%16) 7-18 yaş aralığında, 25 olgu(%12,5) 41-60 yaş aralığında, 18 olgu(%9) 0-6 yaş aralığında ve 10 olgu(% 5) da 61 yaş ve üstü grupta görüldü. Genel olarak erkek olguların kadın olgulardan fazla olduğu görülmekle birlikte 0-18 yaş grubu ile 61 ve üstü yaş grubunda kadın-erkek oranları arasındaki farkın, diğer yaş gruplarındaki farka göre daha az olduğu görüldü. Ayrıca adli olguların yarısından fazlasını (140 olgu-%70) 19-60 yaş arası erkek olguların oluşturduğu tespit edildi(Tablo 7).
Tablo 7. 200 kişilik örneklem grubunda adli olguların yaş grubu ve cinsiyete göre dağılımı
Kadın Erkek Toplam
Yaş Grupları n % n % n % 0-6 yaş 8 4 10 5 18 9 7-18 yaş 16 8 16 8 32 16 19-40 yaş 26 13 89 44,5 115 57,5 41-60 yaş 3 1,5 22 11 25 12,5 61 ve üstü 4 2 6 3 10 5 Toplam 57 28,5 143 71,5 200 100
56
200 kişilik örneklem grubunda olgular yaralanan vücut bölgelerine göre değerlendirildiklerinde sıklık sırasına göre %34 oranında ekstremite, %30 oranında baş-boyun, %29 oranında birden fazla vücut bölgesinin etkilendiği genel beden yaralanması olduğu görüldü. Ayrıca %5 oranında göğüs ve %2 oranında batın bölgesi yaralanması olduğu anlaşıldı(Tablo 8).
Tablo 8. 200 kişilik örneklem grubunda Adli Olguların yaralanan vücut bölgelerine göre dağılımı Yaralanan bölge N % Baş-boyun 60 30 Göğüs 10 5 Batın 4 2 Ekstremite 68 34 Genel beden 58 29
200 kişilik örneklem grubunda olgularda yaralanma bölgesinin geçici ve kati rapor kararına etkisi olup olmadığı değerlendirildiğinde; Birden fazla vücut bölgesinin yaralandığı genel beden travması olgularının tamamına geçici rapor verildiği görüldü. Baş-boyun bölgesinden yaralanan 60 olgunun 46’ sına(%76,6), ekstremite yaralanması geçiren 68 olgunun 55’ ine(%80,8), göğüs bölgesinden yaralanan 10 olgunun 9’ una(%90) ve batın bölgesinden yaralanan 4 olgunun tamamına geçici rapor verildiği anlaşıldı(Grafik 13). (p=0,003)
Grafik 13. 200 kişilik örneklem grubunda olguların yaralanan vücut bölgelerine göre geçici veya kati rapor dağılımı
57
200 kişilik örneklem grubunda yaralanmanın niteliğinin geçici ve kati rapor kararına etkisi olup olmadığı değerlendirildiğinde; ekimoz, abrazyon, ödem gibi yumuşak dokuyu ilgilendiren görece basit yaralanmalarda %24,1(28 olgu) oranında kati rapor verildiği görüldü. Kati rapor verilen bu olguların hiçbiri 0-18 yaş grubunda değildi. Ayrıca yine yumuşak dokuyu ilgilendiren görece ağır diğer yaralanmalarda(kas-tendon kesisi, hematom, laserasyon, çok sayıda kesi gibi), tüm kırıklarda, tüm zehirlenme ve zehirlenme şüphesi olan olgularda ve hayati tehlikeye sebep olacak(iç organ yaralanmaları, büyük damar kesileri, beyin kanaması gibi) tüm yaralanmalarda geçici rapor verildiği anlaşıldı(Grafik 14).
Grafik 14. 200 kişilik örneklem grubunda yaralanmanın niteliğine göre geçici ve kati rapor dağılımı
200 olgu, yaş gruplarına göre geçici veya kati rapor verilme oranları değerlendirildiğinde 0-6 yaş grubundaki 18 olgunun ve 7-18 yaş grubundaki 32 olgunun tamamına geçici rapor verildiği, 19-40 yaş grubundaki 115 olgunun 21’ ine(%18,3), 41-60 yaş grubundaki 25 olgunun 6’ sına(%24) kati rapor verildiği görüldü. Ayrıca 61 yaş ve üstü 10 adli olgunun 1 tanesine(%10) de kati rapor verildiği anlaşıldı(Grafik 15).
58
Grafik 15. 200 kişilik örneklemde yaş grubuna göre geçici ve kati raporların dağılımı
200 kişilik örneklemde Acil servisteki hekim tarafından vaka hakkında konsültasyon istenip istenmemesine göre geçici veya kati rapor dağılımı incelendiğinde; konsültasyon istenen hiçbir olguya kati rapor verilmediği görüldü. Konsültasyon istenmeyen olgular içinde ise %21,9 oranında(28 olgu) kati rapor verildiği, 100 olguya(%78,1) da geçici rapor verildiği anlaşıldı(Grafik 16).
Grafik 16. 200 kişilik örneklem grubundaki olgularda konsültasyon istenip istenmemesine göre geçici ve kati raporların dağılımı
59
200 kişilik örneklem grubundaki adli olgularda acil servisten ayrılış biçimine göre geçici veya kati rapor verilme dağılımı incelendiğinde; herhangi bir servise yatışı yapılan(53 olgu) veya başka bir hastaneye sevki gerçekleştirilen(3 olgu) tüm olgulara ve kendi isteğiyle acil servisten ayrılan olguların ise neredeyse tamamına (19 olgu- %95) geçici rapor verildiği anlaşıldı. Taburcu kararı verilen olguların(124 olgu) ise 27’ sine(%21,8) kati rapor verilirken kalan 97 olgu(%78,2) taburcu edilmelerine rağmen geçici rapor verilmiştir(Grafik 17).
Grafik 17. 200 kişilik örneklem grubundaki adli olgularda prognoza(acil servisten ayrılış biçimine) göre geçici ve kati raporların dağılımı
200 kişilik örneklem grubundaki adli olgularda yaralanma türüne göre geçici veya kati rapor dağılımı incelendiğinde; zehirlenme, ateşli silah yaralanması, yanık ve hayvan saldırısı olgularının tamamına geçici rapor verildiği görüldü. İş kazası olgularının %80’ ine(12 olgu), darp olgularının %73,7’ sine(28 olgu), trafik kazası olgularının %85,4’ üne(35 olgu), düşme-yüksekten düşme olgularının %84,8’ ine(28 olgu) ve delici kesici alet yaralanması olgularının da % 85,2’ sine(23 olgu) geçici rapor verildiği anlaşıldı(Grafik 18).
60
Grafik 18. 200 kişilik örneklem grubundaki adli olgularda yaralanma türüne göre geçici veya kati rapor dağılımı
200 kişilik örneklem grubundaki adli olgularda hekimlerin verdikleri rapordaki sonuç ifadesine göre geçici veya kati rapor dağılımı incelendiğinde; “hayati tehlikesi var” olarak değerlendirilen tüm olgulara(48 olgu) ve “btm ile giderilemez” olarak değerlendirilen olguların da neredeyse tamamına(45 olgu- %97,8) geçici rapor verildiği görüldü. Rapor sonucunda “hayati tehlikesi yok” denilen ancak btm ile giderilip giderilemeyeceği hakkında yorum yapılmayan olguların da tamamına(16 olgu) geçici rapor verildiği anlaşıldı. “Btm ile giderilir” şeklinde rapor verilen olguların(87 olgu) ise 27’ sine(%31) kati rapor verildiği 60’ ına(%69) geçici rapor verildiği görüldü(Grafik 19).
Grafik 19. 200 kişilik örneklem grubundaki adli olgularda hekimlerin verdikleri rapordaki sonuç ifadesine göre geçici veya kati rapor dağılımı