Bulanık Mantık Kuralları

Bulanık sistemlerin kural tabanı if-then-else (Eğer- O halde) yapıları ile oluşturulur. Bulanık işlemciler olarak “and, or, not” işlemcileri kullanılır. Şekil 19 ‘ da Tavuk Çiftliği işletmesinin kar çıkışının sınıflandırılması için oluşturulan kurallar verilmiştir. Kuralların kesinlik dereceleri hesaplanırken bu kural tabanından faydalanılarak hangi kuralların geçerli olduğu tespit edilir.

130

Kurallar

1) SF HIGH,DM LOW, SH HIGH, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

2) SF HIGH,DM LOW, SH HIGH, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

3) SF HIGH,DM LOW, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR VERY HIGH

4) SF HIGH,DM LOW, SH MOD, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

5) SF HIGH,DM LOW, SH MOD, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

6) SF HIGH,DM LOW, SH MOD, SM HIGHTHAN KAR VERY HIGH

7) SF HIGH,DM LOW, SH LOW, SM LOW THAN KAR MOD

8) SF HIGH,DM LOW, SH LOW, SM MOD THAN KAR MOD

9) SF HIGH,DM LOW, SH LOW, SM HIGH THAN KAR MOD

10)SF HIGH,DM MOD, SH HIGH, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

11)SF HIGH,DM MOD, SH HIGH, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

12)SF HIGH,DM MOD, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR VERY HIGH

13)SF HIGH,DM MOD, SH MOD, SM LOW THAN KAR MOD

14)SF HIGH,DM MOD, SH MOD, SM MOD THAN KAR MOD

15)SF HIGH,DM MOD, SH MOD, SM HIGH THAN KAR MOD

16)SF HIGH,DM MOD, SH LOW, SM LOW THAN KAR MOD

17)SF HIGH,DM MOD, SH LOW, SM MOD THAN KAR MOD

18)SF HIGH,DM MOD, SH LOW, SM HIGH THAN KAR MOD

19)SF HIGH,DM HIGH, SH HIGH, SM LOW THAN KAR HIGH

20)SF HIGH,DM HIGH, SH HIGH, SM MOD THAN KAR HIGH

21)SF HIGH,DM HIGH, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR HIGH

131

23)SF MOD, DM LOW, SH HIGH, SM MODTHAN KAR VERY HIGH

24)SF MOD, DM LOW, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR VERY HIGH

25)SF MOD, DM LOW, SH MOD, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

26)SF MOD, DM LOW, SH MOD, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

27)SF MOD, DM LOW, SH MOD, SM HIGH THAN KAR VERY HIGH

28)SF MOD, DM LOW, SH LOW, SM LOW THAN KAR MOD

29)SF MOD, DM LOW, SH LOW, SM MOD THAN KAR MOD

30)SF MOD, DM LOW, SH LOW, SM HIGH THAN KAR MOD

31)SF MOD, DM MOD, SH HIGH, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

32)SF MOD, DM MOD, SH HIGH, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

33)SF MOD, DM MOD, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR VERY HIGH

34)SF MOD, DM MOD, SH MOD, SM LOW THAN KAR MOD

35)SF MOD, DM MOD, SH MOD, SM MOD THAN KAR MOD

36)SF MOD, DM MOD, SH MOD, SM HIGH THAN KAR MOD

37)SF MOD, DM HIGH, SH HIGH, SM LOW THAN KAR HIGH

38)SF MOD, DM HIGH, SH HIGH, SM MOD THAN KAR HIGH

39)SF MOD, DM HIGH, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR HIGH

40)SF MOD, DM HIGH, SH MOD, SM LOW THAN KAR MOD

41)SF MOD, DM HIGH, SH MOD, SM MOD THAN KAR MOD

42)SF MOD, DM HIGH, SH MOD, SM HIGH THAN KAR MOD

43)SF LOW, DM LOW, SH HIGH, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

44)SF LOW, DM LOW, SH HIGH, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

132

46)SF LOW, DM LOW, SH MOD, SM LOW THAN KAR MOD

47)SF LOW, DM LOW, SH MOD, SM MOD THAN KAR MOD

48)SF LOW, DM LOW, SH MOD, SM HIGH THAN KAR MOD

49)SF LOW, DM LOW, SH LOW, SM LOW THAN KAR HIGH

50)SF LOW, DM LOW, SH LOW, SM MOD THAN KAR HIGH

51)SF LOW, DM LOW, SH LOW, SM HIGH THAN KAR HIGH

52)SF LOW, DM MOD, SH HIGH, SM LOW THAN KAR VERY HIGH

53)SF LOW, DM MOD, SH HIGH, SM MOD THAN KAR VERY HIGH

54)SF LOW, DM MOD, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR VERY HIGH

55)SF LOW, DM MOD, SH MOD, SM LOW THAN KAR MOD

56)SF LOW, DM MOD, SH MOD, SM MOD THAN KAR MOD

57)SF LOW, DM MOD, SH MOD, SM HIGH THAN KAR MOD

58)SF LOW, DM HIGH, SH HIGH, SM LOW THAN KAR HIGH

59)SF LOW, DM HIGH, SH HIGH, SM MOD THAN KAR HIGH

60)SF LOW, DM HIGH, SH HIGH, SM HIGH THAN KAR HIGH

Tek Tip Ürün Üretilmesi halinde, Bulanık Mantıkla Maliyet-Hacim-Kar Analizleri Tavuk Çiftliği örneğinde yukarıdaki kurallar yöneticinin tecrübeleri ile elde edilmiş ve kar sonucu yine yöneticinin belirttiği kar parametreleri çerçevesinde hesaplanmıştır.

133 Şekil 19: Bulanık Kurallar

134 Şekil 20: Kar Sonucu

Bulanıklaştırma ünitesinden (giriş değişkenlilerinin üyelik fonksiyonları) gelen bulanık bilgiler kural tabanında yerine konularak aktifleşen kurallardan max-min yöntemi ile çıkarımlar oluşturulmaktadır. Böylece oluşan çıkış değişkeni grafikleri Şekil 20’de gösterilmiştir.

Şekil 21: Satış Fiyatı ile Değişken Maliyetteki Değişikliklerin Kara Etkisi

Oluşturulan 60 adet kural ile satış fiyatı ve değişken maliyetlerin kara olan etkisini gösteren üyelik fonksiyonu ilişki grafiği Şekil 21’de gösterilmiştir.

135

Şekil 22: Satış Fiyatı ile Satış Hasılatı Değişikliklerin Kara Etkisi

Kural tabanından alınan bilgilere göre satış fiyatı ve satış hasılatının karla ilişkisini gösteren grafik Şekil 22’de gösterilmiştir.

Şekil 23: Satış Fiyatı ile Satış Maliyetteki Değişikliklerin Kara Etkisi

Şekil 23’ teki yüzey şeması ise satış fiyatı ile sabit maliyetin kar üzerindeki etkisini göstermektedir.

136

Şekil 24: Satış Hasılatı ile Değişken Maliyetteki Değişikliklerin Kara Etkisi

Satış hasılatı ve değişken maliyetler üyelikleri ile kar üyeliği arasındaki ilişkiyi gösteren yüzey şeması Şekil 24’ te gösterilmiştir.

Şekil 25: Değişken Maliyetteki ile Sabit Maliyetteki Değişikliklerin Kara Etkisi

Değişken maliyet ile sabit maliyetin kar arasındaki üyelik ilişkisi Şekil 25’te gösterilmiştir.

137

Şekil 26: Sabit Maliyet ile Satış Hasılatındaki Değişikliklerin Kara Etkisi

Şekil 26’daki yüzey grafiği ise satış hasılatı ve sabit maliyetlerle kar çıkışı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

3.2.3. Bulanıklıktan Kurtarma

Model; 4 giriş ve 1 çıkıştan oluşmaktadır. Mamdani bulanık çıkarım metodu uygulanmıştır. Bulanık kesişim için “min”, bulanık birleşim için “max” operatörleri, bulanık çıkarım için “kırpma (min)” metodu, bulanık sonuç birleştirme için “max” ve berraklaştırma için “alan merkezi (centroid)” metodu kullanılmıştır.

3.3. Farklı Çeşitte Ürün Üretilmesi Halinde Bulanık Mantıkla Maliyet-Hacim-Kar