BM’nin 1244 Sayılı Kararı

10 Haziran 1999’da BM Güvenlik Konseyi, 1244 sayılı kararı almıştır.⁹⁶ Karar, Konsey’in 14 üyesi tarafından kabul edilmiş, Çin ise çekimser kalmıştır. Bu karar çerçevesinde, Kosova’da istikrarı sağlamak için uluslararası sivil ve askeri varlık oluşturulması kararı alınmıştır. 1244 sayılı karar idari ve askeri olmak üzere şu hususları düzenlemiştir: Kosova’daki siyasi ve idari düzenlemeyi BM Kosova Misyonu UNMİK (United Nations Interim Administration Mission in Kosovo) üstlenmiştir. Askeri varlık olarak da KFOR (Kosovo-Force) gücü oluşturulmuştur. Ayrıca, Yugoslavya’nın toprak bütünlüğüne vurgu yapılmış, ancak Kosova’ya geniş özerklik verilmiştir.

Yugoslavya’nın paramiliter güçlerinin derhal bölgeden çekilmesi ve UÇK’nın silahsızlandırılması da karara bağlanmıştır. ⁹⁷

3.3.1. KFOR Askeri Gücü

KFOR (Kosovo-Force), BM Güvenlik Konseyi’nin 1244 sayılı EK II kararı çerçevesinde oluşturulan ve NATO’nun da katıldığı ve “Kosova Koruma Gücü” olarak adlandırılan uluslararası koalisyon gücüdür. Diğer bir deyişle, BM çerçevesinde güvenlik ihlallerine engel olmak ve olası çatışmaları önlemek amacı ile oluşturulmuş çok uluslu koalisyon gücüdür. KFOR, NATO’ya üye 23 ülke ve üye olmayan12 ülkenin katılımlarıyla tesis edilmiştir. Başlangıçta KFOR kapsamında 50.000 asker görev yapmıştır. Zamanla bu sayı 17.500’e indirilmiştir. Askeri bakımından en fazla desteği

96BMGK 1244 sayılı kararın tam metni için bkz. United Nations Security Council (UNSC) (1999) Resolution 1244 http://www.unmikonline.org/Documents/Res1244ENG.pdf (23.04.2017).

97Jülide Karakoç, “ABD’nin Soğuk Savaş Sonrası Hegemonya Çabaları Etkisinde Nato’nun Kosova Müdahalesi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 8/1, 2006, s. 237.

53

ise ABD vermiştir. Helsinki Anlaşması ile Rusya da KFOR’a katılmıştır; ancak asker sayısını 2.850 ile sınırlandırmıştır.

Güvenlik Konseyi’nin 1244 sayılı kararının 9. Maddesi kapsamında KFOR’a, askeri güvenlik başta olmak üzere geniş yetkiler verilmiştir. UÇK’nın silahsızlandırılması, mültecilerin evlerine güvenli bir şekilde dönmeleri ve uluslararası sivil varlığın çalışmalarını yürütebileceği güvenli bir ortamın tesis edilmesi bu kapsamdadır.⁹⁸ Ancak, Kosova’da başlayan 2004 Mart olaylarında Mitrovica kentinde 2 Arnavut’un öldürülmesi ve akabinde Arnavutların Sırplara yönelik saldırıları, şiddeti körüklemiştir. Her ne kadar KFOR gücü başlangıçta güvenlik konusunda başarılı olsa da, gelişen bu ve benzeri başka olaylarda KFOR başarısız kalmıştır.

3.3.2. UNMIK Geçici Yönetim Misyonu

Kosova müdahalesi sonrasında, BM Güvenlik Konseyinin 1244 sayılı kararı çerçevesinde “BM Kosova Geçici Yönetim Misyonu UNMİK (United Nations Interim Administration Mission in Kosovo)” kurulmuştur. 1244 sayılı karar, Kosova’daki siyasi ve idari işleri ve komşu ülkelerle ilişkileri UNMIK’in yetkisine vermiştir. Bu kapsamda, Kosova’da güvenliğin tesis edilmesi, demokratik kurumların oluşturulması, seçimle belirlenen Parlamentonun ve ekonominin işlemesi, demokrasi ve insan haklarının yerleştirilmesi vb. görevlerin UNMIK tarafından yürütülmesi karara bağlanmıştır.

Misyon, BM tarafından koordine edilmiş ve Avrupa’daki bölgesel örgütlerin ortaklaşa çabaları ile süreç yürütülmüştür. Bu kapsamda, UNMIK temel olarak dört alanda işbirliğine dayanmıştır:

1)Polis ve Adli işler: BM gözetiminde “Kosova Polis Gücü”nün tesis edilmesi amacını taşımaktadır.

2) Sivil Yönetim: Doğrudan BM tarafından yürütülmekte ve merkezi ve yerel düzeylerde yönetime ilişkin temel fonksiyonların yerine getirilmesini kapsamaktadır.

3) Demokratikleşme ve Kurumsallaşma: AGİT denetiminde demokratik kurumların, bağımsız yargının ve özgür basının tesis edilmesini ve insan haklarının gözetilmesini kapsamaktadır.

98Jülide Karakoç, a.g.e., s.237.

54

4)Yeniden Yapılanma ve Ekonomik Kalkınma: Ekonomik kalkınmaya ilişkin geniş çaptaki faaliyetleri kapsamakta ve Kosova’nın yeniden yapılanmasını amaçlamaktadır.

1999 Kosova savaşından sonra geçen dokuz yıl içinde, BM Kosova Misyonu olan UNMİK bölgeyi yönetmiştir. BM’nin baskılarıyla şu anki hükümet standartlar konusunda gelişme kaydetmişlerdir.

1999 yılındaki Kosova müdahalesinden sonra geçen dokuz yıl boyunca BM’nin Kosova Misyonu UNMIK, ülkede yasama, yargı ve yürütme organlarını geçici mahiyette yönetmiştir. BM’nin çabaları sonucunda yönetsel standartlar gelişmiştir.

NATO’nun müdahalesinden sonra, UNMIK gözetimi altında Kosova’da insan hakları ihlallerine son verilmiştir. Polis, adli işler ve sivil yönetim BM’nin, demokratikleşme ve demokratik kurumların tesis edilmesi AGİT’in, yeniden yapılanma ve ekonomik kalkınma ise AB’nin yetkisine verilmiştir.

UNMIK, Kosova’daki misyonunu başarılı bir biçimde yerine getirmiş ve ülkede demokratik kurumlar gelişim göstermiştir. Kosova’da serbest seçimler yapılmış, UÇK büyük oranda silahsızlandırılmış ve siyasi alana kaydırılmıştır. UNMIK’in temel olarak başarı sağladığı 8 alan mevcuttur:

- Demokratik Yönetişimin Gelişimi, - Hukuki Yönetim,

- Hareketlilik Serbestiyeti,

- Azınlık Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi, - Mülkiyet Hakları,

- Ekonominin Gelişimi,

- Kültürel Varlıkların Korunması,

- Çeşitli Etnik Gruplar Arasında Diyalogun Geliştirilmesi.

Yukarıda sayılan alanların hepsi için aynı düzeyde ilerleme kaydedildiği söylenemese de, her bir alanda farklı düzeylerde de olsa gelişim sağlanmıştır.⁹⁹

Kosova’nın bağımsızlık kararından sonra AB, Avrupa Birliği’nin Kosova Hukuk Misyonu olan “EULEX” isimli yapılanmayla Kosova’da devlet ve hukuk sisteminin güçlenmesine katkı sağlamayı amaçlamış ve siyasi ve toplumsal yaşam

99“Kosova Geçici Yönetim Anayasal Çerçevesi”,http://www.unmikonline.org (24.04.2017).

55

normale döndükçe UNMIK’in fonksiyonu azalmıştır. Ancak, buna rağmen günümüzde UNMIK Barış Misyonu Kosova’da varlığını sürdürmektedir. ¹⁰⁰

1999 Haziran ayında BM Güvenlik Konseyinin 1244 sayılı kararı ile birlikte Kosova’nın statüsüne ilişkin nihai bir çözüme ulaşana kadar bu bölgenin uluslar arası himaye altında kalacağı kararı alınmıştır. Kosova sorunu günümüzde nihai bir çözüme kavuşmuş bağımsızlığını ilan etmiş olmasına rağmen BM Güvenlik Konseyi Rusya ve Çin vetosu nedeniyle BM nezdinde halen bağımsız bir devlet olarak tanınmamaktadır.

1244 kararı ile uluslar arası hukuk açısından Yugoslavya egemenliği altında bir Kosova yönetimi bulunmakta oysa günümüzde Yugoslavya diye bir ülke bulunmamaktadır.

Kosova Cumhuriyeti 1244 kararı gereğince, Priştine – Belgrat Müzakereleri anlaşmasına göre 1244 Dipnotu ile uluslar arası toplantılara katılım sağlamaktadır.

Güvenlik Konseyi kararı olmadan Kosova BM nezdinde bağımsız bir devlet olarak tanınmadığından dolayı UNMİK Misyonu her ne kadar işlevselliğini kaybetse de söz konusu misyon günümüzde varlığını sürdürmektedir. BM Güvenlik Konseyi tarafından alınan 1244 sayılı karar, Kosova’nın bağımsız devlet olma sürecinde Sırbistan’ın siyasi baskısı nedeniyle ve Rusya ile Çin Halk Cumhuriyeti’nin iç sorunları nedeniyle aynı zamanda bu her iki ülkenin BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri olmaları nedeniyle veto kararlarından dolayı BM’nin 1244 sayılı kararının kaldırılması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle UNMIK Misyonu de jure olarak devam etse de, fiilen bir işlevselliği bulunmamaktadır.