Bireysel Emeklilik Şirketleri’nin Temel Nitelikleri ve Kuruluşu

Bireysel emeklilik şirketi kuruluş izni için Hazine Müsteşarlığı’na başvuruda bulunulur, izin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilir. Kurulacak şirketin ticaret unvanında "emeklilik" ibaresinin bulunması zorunludur.

sıralanmaktadır (BETYSK Md. 8).

 Şirketin Anonim şirket şeklinde kurulması

 Faaliyet konusunun Kanun’da belirtilen faaliyetlerle sınırlandırılmış olması  Sermayesinin yirmi trilyon liradan az olmaması ve ödenmiş sermayesinin

asgarî on trilyon lira olması ve kalanının üç yıl içerisinde ödenmesinin taahhüt edilmesi

 Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması  Ana sözleşmesinin Kanun hükümlerine uygun olması

 İş planı ve sistem tasarımı ile yapılabilirlik raporlarının sunulması

Bireysel emeklilik şirketi kurucularının sahip olması gereken özellikler aşağıda sıralanmaktadır (BETYSK Md. 8).

 Tasfiyeye tâbi tutulan bankerler, bankalar, sigorta şirketleri ile para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren diğer kurumlarda doğrudan ve dolaylı yüzde on veya daha fazla bir oranda pay sahibi olmaması.

 İlgili mevzuat çerçevesinde faaliyetlerinin tamamen veya belirli faaliyet alanları itibarıyla sürekli veya başvuru tarihinden önceki bir yıl içerisinde bir ay veya daha fazla süreyle geçici süreyle durdurulma kararı verilmemiş olması.

 Müflis veya konkordato ilan etmiş olmaması, Türk Ceza Kanununun 53.Maddesi’nde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörün finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûmiyet almış olmaması.

 Emeklilik şirketi kurucusu olmanın gerektirdiği malî güç ve itibara sahip olması.

Bireysel emeklilik şirketlerinde sermayenin en az yüzde elli birinin, malî piyasalar konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip tüzel kişilere ait olması gereklidir (BETYSK Md. 8).

Kuruluş izni alan bireysel emeklilik şirketinin faaliyete geçebilmesi için emeklilik branşında faaliyet ruhsatı alması zorunludur. Emeklilik branşı faaliyet ruhsatı Hazine Müsteşarlığı tarafından verilir. Faaliyet ruhsatı almak üzere Müsteşarlığa yapılan başvurularda aşağıdaki şartlar aranır (BETYSK Md. 8)

 İki yıl içinde en az yüz bin katılımcıya hizmet verecek biçimde gerekli her türlü planlamanın yapılmış olması.

 İş planı ve sistem tasarımında öngörülen düzenlemelerin yapılmış olması.  Fiziksel mekân, teknik ve idarî alt yapı ile insan kaynakları uyumunun

sağlanmış olması.

Şirket kuruluşuna ilişkin verilen izin, izin tarihinden itibaren bir yıl içinde, emeklilik branşı faaliyet ruhsatı almak üzere başvurunun yapılmamış veya gerekli belgelerin süresi içinde tamamlanmamış olması halinde kendiliğinden geçersiz olur (BETYSK Md. 9).

Emeklilik branşında faaliyet ruhsatı alan şirketin, ruhsatın veriliş tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde fon kurmak amacıyla SPK’ya başvurması gerekir. Şirketin fon kurma başvurusunun zamanında yapılmaması veya başvurunun reddedilmesi halinde, verilmiş olan kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı kendiliğinden geçersiz olur (BETYSK Md. 9).

Kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı başvurularında istenecek bilgi ve belgeler ile diğer esas ve usuller SPK’nın uygun görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığı’nca belirlenir (BETYSK Md. 9). Hazine Müsteşarlığı’na bireysel emeklilik şirketi kuruluş izni başvurusu yapmak için gerekli belgeler aşağıda sıralanmaktadır.

 İş planı ve sistem tasarımı ile yapılabilirlik raporu

 Kurucuların müflis olmadıklarına ve konkordato ilân etmediklerine ilişkin yetkili mercilerden alınacak belge

 Kurucuların tasfiyeye tâbi tutulan bankerler, bankalar ve sigorta şirketlerinde, para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren diğer kurumlarda doğrudan veya dolaylı yüzde on veya daha fazla bir oranda pay sahibi olmadığına ilişkin taahhütname

 Faaliyetlerinin tamamen veya belirli faaliyet alanları itibarıyla sürekli veya başvuru tarihinden önceki bir yıl içinde bir ay veya daha fazla süreyle geçici olarak durdurulmuş olmadığına dair beyanname

 Kurucuların son ödeme tarihi geçtiği hâlde ödenmemiş vergi ve sosyal güvenlik prim borcu bulunmadığına ilişkin yetkili mercilerden alınacak belge.

 Sermaye taahhütlerinin gerçekleştirilebilmesi için gereken tutarın temin edileceği kaynaklara ilişkin bilgiler ile buna ilişkin taahhütname

 Gerçek ve tüzel kurucular için arşiv kaydını da içeren son altı ay içinde alınmış adli sicil belgesi

 Tüzel kişiler için faaliyet konuları, yatırım ve işletme alanları hakkında ayrıntılı bilgi ve son üç yıla ait faaliyet raporu

 Kurucu ile kurucunun yönetimini doğrudan ya da dolaylı olarak tek başına veya birlikte kontrol eden hakim ortağının bağımsız denetimden geçmiş son üç yıla ait onaylı mali tablolar, ilgili vergi dairelerince onaylı son üç yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannameleri, pay oranları ile varsa imtiyazlı payları gösteren listeler ve ortakların sermayelerinde pay sahibi olan hissedarların hisse oranlarını gösterir cetveller

 Yönetim kurulu üyeleri ile genel müdürün son on yılda görev aldığı malî kurumlar ile mesleki deneyimine ilişkin bilgileri de kapsayan ayrıntılı özgeçmişleri

Bireysel emeklilik şirketlerinde, sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan gerçek ve tüzel kişiler için de, kuruculardan istenen belgeler gereklidir.

tamamlanmasından itibaren en geç iki ay içinde başvuru sahiplerine tebliğ edilir. İznin gerçeğe aykırı beyanlarla alınmış olunması veya kuruluş izninden vazgeçildiğinin beyan edilmesi durumunda izin iptal edilir(EŞKVÇEİY Md. 5).

Emeklilik branşında faaliyet ruhsatı alan şirket, faaliyet ruhsatının veriliş tarihinden itibaren en geç üç ay içinde en az üç fon kurmak üzere SPK’ya başvurur. Şirketin fon kurma başvurusunun SPK’ya zamanında yapılmaması veya başvurunun reddedilmesi halinde, verilmiş olan kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı kendiliğinden geçersiz olur (EŞKVÇEİY Md. 11). Şirket kuruluşuna ilişkin verilen izin, izin tarihinden itibaren bir yıl içinde, emeklilik branşı faaliyet ruhsatı almak üzere başvurunun yapılmamış veya gerekli belgelerin süresi içinde tamamlanmamış olması halinde; emeklilik branşında faaliyet ruhsatı alan şirketin ise, ruhsatın veriliş tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde fon kurmak amacıyla SPK’ya başvurmaması veya başvurunun reddedilmesi halinde, verilmiş olan kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı kendiliğinden geçersiz olur (BETYSK Md. 9).

Bireysel emeklilik şirketinin sorumlulukları aşağıda sıralanmaktadır.

 Bankalardan, Hazine Müsteşarlığı’nın belirleyeceği bireysel emeklilik sözleşmelerine ilişkin esaslara göre hizmet almak.

 Bireysel emeklilik sözleşmesi çerçevesinde tahsil edilen katkıların fona yönlendirilmesini sağlamak ve bireysel emeklilik hesaplarının ve ilgili diğer kayıtların güncelleştirilmesi işlemlerini gerçekleştirmek.

 Portföy yöneticilerinin, fon portföyünü şirketin genel fon yönetimi stratejisine ve kararlarına göre yönetmesini sağlamak.

 Katılımcılarının bireysel emeklilik hesaplarına ait günlük bilgilere erişimine olanak sağlamak.

 Fon portföyünde yer alan varlıklar, fonun performansı, malî tablolar gibi konularda katılımcılara düzenli bilgi verilmesini sağlamak.

 Hazine Müsteşarlığı ve SPK tarafından istenecek bilgi, belge ve tablolar ile bireysel emeklilik kayıt sisteminin belirlenecek esas ve usullere göre hazırlanmasını sağlamak.

SPK’nın belirleyeceği esas ve usuller çerçevesinde de fonun iç denetimini sağlamak.

 Bireysel emeklilik hesaplarının ve emeklilik faaliyetlerinin sürekliliğini ve fon varlıklarının korunmasını sağlamak üzere, kayıtların ve varlıkların saklanması konusunda gerekli tedbirleri almak.

 Katılımcının yaşı ve beklentilerine göre, sistemin uzun vadeli yapısını ve vergi düzenlemelerini de göz önünde bulundurarak katılımcıya uygun tavsiyelerde bulunmak.

 Meslekî yeterliliğe ilişkin tamamlayıcı eğitim programına katılmak.

 Katılımcıların hak ve menfaatleri ile bireysel emeklilik sisteminin işleyişini tehlikeye sokabilecek hareketlerden kaçınmak, mevzuat ve işletme planı esaslarına uygun faaliyette bulunmak, iyi niyet kurallarına uygun hareket etmek ve bireysel emeklilik aracılarının bu esaslara uygun hareket etmelerini sağlayacak tedbirleri almak (BETYSK Md. 5).

2.6.2. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Teşkilat Yapısı

Bireysel emeklilik şirketlerinin yönetim kurulu en az beş kişiden oluşmak zorundadır. Şirket genel müdürü ve onun yokluğunda vekili, yönetim kurulunun doğal üyeleridir. Yönetim kurulu üyelerinin salt çoğunluğunun, denetim kurulu üyelerinin, genel müdürün, genel müdür yardımcılarının ve başka unvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibarıyla genel müdür yardımcısına denk veya daha üst konumlarda imza yetkisine haiz diğer yöneticilerin, en az lisans düzeyinde öğrenim görmüş olmaları ve sigortacılık veya işletmecilik alanında meslekî deneyime sahip olmaları şarttır. Asgarî meslekî deneyim süresi, genel müdür için on yıl, yönetim kurulunun diğer üyeleri için yedi yıldır (BETYSK Md. 12).