Bir Sosyal Ağ olarak Facebook

Facebook, sosyal ağ siteleri arasında öne çıkmıştır. Öne çıkmasına sebep olarak sitenin sürekli kendini geliştirerek ve yenileyerek üyelerine verdiği hizmeti zenginleştirmesi gösterilebilir. Facebook, kullanıcılarına temelde profil ve sayfa oluşturma, grup kurma ve haber kaynağı hizmetlerini sunmaktadır. Facebook’un bu temel özelliklerinin yanı sıra; mesaj, bildirim, etkinlikler, uygulamalar, oyunlar gibi birçok farklı özelliği bulunmaktadır. Her geçen gün Facebook, yeni bir özellik ortaya çıkararak kullanıcıların Facebook deneyimini zenginleştirmektedir. Facebook bu özellikleri ile Türkiye’de de çok sık kullanılan bir Web sitesidir. Türkiye’de en fazla ziyaret edilen Web siteleri sıralamasında Facebook en önde yer almaktadır (www.alexa.com).

Tablo 3: 2011 yılında Türkiye'de En Fazla Ziyaret Edilen Web Siteleri

1. Facebook – Sosyal Ağ – www.facebook.com

2. Google Türkiye – Arama Motoru – www.google.com.tr 3. YouTube – Video Paylaşım Sitesi – www.YouTube.com 4. Google – Arama Motoru – www.google.com

5. Windows Live – E-posta Servisi – www.live.com 6. Mynet – E-posta ve servis portalı – www.mynet.com 7. Milliyet.com.tr – Günlük Gazete – www.milliyet.com.tr 8. Hurriyet.com – Günlük Gazete – www.hurriyet.com.tr 9. Sahibinden.com – E-ticaret Sitesi – www.sahibinden.com 10. Twitter – Sosyal Ağ ve Mikroblogging sitesi – www.twitter.com Kaynak: Alexa http://www.alexa.com/topsites/countries/TR

Facebook sitesine üye Türk sayısı 30 milyonun üstündedir. Facebook kullanan Türk internet kullanıcılarının % 63,3’ü erkek kullanıcılar iken, % 36,7’si kadın kullanıcılardır. Yaş gruplarında ise Türkiye’deki Facebook kullanıcılarının genç oldukları gözlenmektedir. Buna göre Facebook kullanıcılarının % 33,6’sı 18-24 yaş arasında iken, yine kullanıcıların % 28,6’sı 25-34 yaş arasındadır (www.checkfacebook.com).

Şekil 7: Facebook Kullanıcılarının Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Dağılımı

Kaynak: www.checkfacebook.com.

I.3.8. Sanal Dünyalar

Sanal dünya; gerçek dünyayı veya bir tür fantezi dünyasını yansıtmak için oluşturulmuş, kullanıcıların birbirleriyle etkileşmesine ve yeni şeyler keşfetmesine imkân tanıyan çevrimiçi çevrelerdir (Miletsky, 2010:200). Kullanıcılar bir avatar (kullanıcıyı temsil eden bir görsel veya üç boyutlu bir model) vasıtasıyla diğer kullanıcılarla iletişim kurabilmektedir. Bazı sanal dünyalar özellikle oyun oynama amacına yönelik olurken (WOW veya Metin 2 gibi) bazı sanal dünyalar kullanıcıların birbirleriyle sosyalleşeceği çevrimiçi alanlar oluşturma amacıyla (SecondLife veya eMeez gibi) kurulmuştur.

Bir başka tanıma göre; sanal dünya, kullanıcıların oyun oynayarak veya o ortamlarda yaşayarak birbirleriyle etkileşimde bulunacağı bilgisayar tabanlı bir dünya veya ortam simülasyonudur (Brown, 2010:2).

Sanal dünyalar sosyal ağ oluşturmada ve internette keyifli vakit geçirmede kullanıcılara ve o mecrada pazarlama faaliyetlerine izin vererek firmalara faydalar

sağlayabilecek Web platformlarıdır. Fakat yine de SecondLife’ın başını çektiği sanal dünyaların firmalara yeteri kadar yatırım geri dönüşü sağlamadığı düşünülmektedir (Miletsky, 2010:205). 2007’de Time dergisinin Secondlife’ı yavaş ve çok özellik gerektirmesinden dolayı “En Kötü Beş Web-Sitesi” listesine almış olması (webtechlog.blogspot.com, 2007) ve BMW ve American Appreal gibi firmaların Secondlife’daki profil sayfalarını yeteri kadar somut geri dönüş alamadıkları gerekçesiyle kapatmış olmaları (www.beatenetworks.com) sanal dünyalar adına olumsuz gelişmelerdir.

Rigby’e (2008) göre sanal dünyaların bazı genel özellikleri vardır. Bunlar;

 Paylaşılan Alan: Birçok kullanıcı aynı anda ortak bir alana giriş yapabilmekte ve katılım gösterebilmektedir.

 Dolaysızlık: Etkileşim gerçek zamanlı gerçekleşir. Örneğin sanal dünyada yü- rümeye başlanıldığında o an orada olan diğer kullanıcılar da sizin yürüdüğünü- zü görebilmektedir.

 Üç Boyutlu Sanal Çevreler: Sanal dünyalar iki boyutlu karikatür görüntülerden ziyade üç boyutlu fiziksel alanlar resmetmektedir.

 Kişiselleştirme: Kişiler sanal dünyada kullanılan nesneleri değiştirebilir, gelişti- rebilir veya uygulayabilirler.

 Devamlılık: Bu dünyalarda hayat, kişi giriş yapsa da yapmasa da devam etmek- tedir.

 Sosyalleşme ve Topluluk: Sanal dünyalar takımlar, kulüpler, komşular gibi ken- di içlerinde daha küçük grupların ve toplulukların oluşmasına izin vermektedir- ler.

Secondlife’a üye 27 milyon kullanıcı var iken, 2011 yılı içerisinde siteye aktif olarak giriş yapan kullanıcı sayısı 1 milyon 350 bin civarındadır (gridsurvey.com).

Yetişkin ve gençlerin sanal dünya kullanımlarıyla ilgili araştırmalar yapan Pew Internet’in 2010’da yayınladığı rapora göre 18 yaşın altındaki gençlerin % 10’u aktif bir şekilde sanal dünyalara giriş yaparken, 30 yaşın altındaki yetişkinlerde bu oran % 4’e düşmektedir. Aynı rapora göre; sanal dünya kullanımı cinsiyet, eğitim durumu, gelir durumu gibi değişkenlere göre değişiklik göstermemektedir (Pew Internet, 2010).

İşletmeler sanal dünyalarda kullanıcı katılımını örnek alarak, kullanıcılarla daha iyi bir bağ kurmak için çevrimiçi çevreler oluşturmalıdırlar. Secondlife Web sitesinde Apple çevrimiçi mağaza kurarken, Microsoft sanal araçlar oluşturmuş ve kullanıcıların bunları çevrimiçi etkinliklerde kullanmasını sağlamıştır (Brown, 2010:47).

I.3.9. Çevrimiçi Topluluklar

Sanal veya çevrimiçi topluluklar insanların internet ve bilgisayar başında giderek daha fazla zaman geçirmesine bağlı olarak ortaya çıkmış kavramlardır. Sanal ya da çevrimiçi topluluk kavramı, ortak bir ilgi alanı ile ilişkili, iletişimi internet teknolojilerini kullanarak sağlayan ve coğrafi olarak birbirlerinden uzak olan kimselerin bir araya geldikleri toplulukları ifade etmektedir (Phippen, 2004:179).

Çevrimiçi topluluklar;

 İnsanların diğerleriyle etkileşimde olduğu,

 Özel bir ilgi alanıyla ilişkili,

 Teknik bir altyapı gerektiren platformlarda bir araya gelen,

 Sosyal ilişkilere imkân veren ve insanların bir grup aidiyetliğine sahip olmasını sağlayan insan grupları olarak tanımlanmaktadır (Akar, 2010b:108-109)

Forumlar ise; çevrimiçi toplulukların özelleşmiş bir türüdür. Sosyal medya araçlarının en erken ortaya çıkan türü olarak tanımlanabilecek olan forumlar ilan panolarının modern versiyonu olarak da tanımlanmaktadır (Zarella, 2010:147). Forumlar, kullanıcıları belirli bir konu hakkında devam eden konuşmaya dâhil etme noktasında önemli bir araçtır (Safko, 2010:119). Bu tür Web sitelerinin odak noktası tartışmadır. Kullanıcılar bir mesaj gönderirler ve diğer kullanıcılar da bu mesaja cevap verirler. Kullanıcılar sorulara cevap vererek ve faydalı bilgiler sunarak toplulukta değerli ve saygıdeğer bir üye olmaya çabalamaktadırlar (Zarella, 2010:147). Forumlara üye olan kullanıcılar; forum yöneticilerinin izin verdikleri alanlarda mesaj atabilir ve cevap yazabilirler. Her bir forumun kurucusu veya yöneticisi tarafından oluşturulmuş kuralları vardır. Üyeler bu kurallara uymak zorundadırlar.

Doğrudan reklam faaliyetlerini sevmeyen forum üyeleri, şirketlerin kendi iş alanları ile ilgili olan forumlarda var olmasını zorlaştırmaktadır. Şirketler kendi forumlarını kurarak; tüm dünyadan yaptığı iş ile ilgilenen kişilerin forumu okumasını, foruma katılmasını, düşünce ve ilgilerini paylaşmasını ve böylece bir güven topluluğunun oluşmasını sağlayabilmektedirler (Safko, 2010:119).

Çevrimiçi topluluklar ile sosyal ağlar birbirlerine çok benzer özelliklere sahip olsalar bile; sosyal ağlar kümelenmiş büyük internet toplulukları olarak değerlendirilirken çevrimiçi topluluklar daha çok küçük ve özelleşmiş niche topluluklar olarak tanımlanmaktadır (Chaney, 2009:97).

Sosyal ağlar ile çevrim içi topluluklar arasındaki diğer farklar ise şunlardır (Chaney, 2009:97-98);

 Sosyal ağlar kim olunduğu ile ilgilenirken, çevrimiçi topluluklar ne sunulduğu ile ilgilidir.

 Sosyal ağlar içerisinde birçok küçük grup barındırmaktayken, çevrimiçi toplu- luklarda özelleşmiş bir grup söz konusudur.

 Sosyal ağlarda kullanıcılar kendi özel sayfalarına sahiplerken, çevrimiçi toplu- luklarda kullanıcılar açılan sayfalara içerik katkısı sağlamaktadırlar.

İşletmelerin çevrimiçi topluluk kurmaları için bir takım nedenler vardır. Chaney (2009:98) bu nedenleri aşağıdaki gibi sıralamaktadır;

 Çevrimiçi topluluklar müşterilerle güçlü bağlar kurmak için etkili bir yoldur.

 Çevrimiçi topluluklar Google ve diğer arama motorlarında aranabilir niteliktedir.

 Çevrimiçi topluluklar faydalı bir geri bildirim mekanizmasıdır.

 Çevrimiçi topluluklar marka tutkunlarının olumlu ağızdan ağza iletişimi yayabi- lecekleri yerlerdir.

 Çevrimiçi topluluklar müşteri ve çalışanlara şirketin, ürünün veya hizmetin sa- hibiymiş hissi verebilecek bir yoldur.

İşletmelerin kurabileceği ve yönetebileceği üç tür çevrimiçi topluluk vardır. Bunlar; müşteri toplulukları, çalışan topluluklar ve bayi/ortak topluluklarıdır (Chaney, 2009:99- 101).