Bir Grup İletişimi Olarak Dans

Önceki bölümlerde bahsettiğimiz gibi insanlar kendi kendilerine iletişim kurabilirler ancak yaşamlarını sürdürebilmek için başkalarıyla ortak hareket etmeye, bir bütünün parçası olmaya ihtiyaç duyarlar.

İnsanlar doğaları gereği tek başlarına yaşayamaz, çalışamaz ve öğrenemezler. Bu yüzden hayatımız üzerinde önemli etkilere sahip olan grupların üyesi olmaktayız ya da olmaya çalışmaktayız. Karmaşık bir toplumda çoğu kişi birden fazla grubun, örneğin: aile, arkadaş çevresi, kulüpler, örgütler, siyasi partiler vb. üyesidir. Sosyolojik manada bir grup yalnız aynı özelliği taşıyan kişiler demek değildir. Aynı şekilde bir grubu oluşturmak için bireylerin yan yana bulunmalarının da yeterli olduğunu söylemek doğru değildir. Bu bakımdan gruplar, kitleler ve

kalabalıklardan ayrılırlar. Grup kavramı, grubu meydana getiren bireyler arasında ilişkilerin bulunmasını ve bu ilişkilerin de düzenli ve sürekli olarak işlenmesini gerektirir. Başka bir deyişle, fiziksel açıdan birlikte olan insanlar her ne kadar gruba benzese de eğer birbirleriyle etkileşim içinde değillerse, aralarında bir iletişim yoksa grup değillerdir. Aynı şekilde bir kurumda bireyler yan yana çalışmalarına rağmen birbirleriyle iletişim kuramıyorlarsa grup değillerdir (Gökçe, 2006: 71).

Gruplar toplumsal ilişkiler sistemi dikkate alındığında küçük yapılardır ancak insanlar için taşıdığı anlam oldukça büyüktür.

Aynı şeylerden hoşlanan, aynı konulara ilgi duyan ya da aynı amaç etrafında birleşmiş insanlar bir yandan bir grup inşa ederken bir yandan da oluşturdukları o yapının bir parçası, üyesi olurlar.

“Grup, ortak norm ve davranış ilkelerini paylaşan, aralarında çeşitli rol farklılaşması gerçekleştiren, ortak bir amacı paylaşan ve bu amaç doğrultusunda birbirleri ile haberleşme içinde olan, karşılıklı olarak birbirlerini etkileyen iki veya daha fazla kişinin bir araya gelmesi ile ortaya çıkan sosyal bir olgu”dur (Koçel, 1998: 419).

Grubu belirleyen temel öğeler olarak sayı (ikiden fazla kişinin olması) amaçta ortaklık, karşılıklı bağımlılık, algısal çerçeve ve düzenli ilişki sunulur. Dikkat edilirse bu tür tanımlama, düzenli ilişki faktörünü koyarak geçici toplanmaları grup tanımı dışında tutmaktadır. Gruplar içerdikleri insan sayısına göre küçük, orta ve büyük olarak nitelenebilir.

Grup kavramında sayı yanında grubun birlikte olduğu yer vardır ve bu yer çeşitli biçimlerde örgütlenmiştir. Bu örgütlü yer örneğin; ailenin birlikte yaşadığı bir ev, gençlerin para vererek top oynadığı bir halı saha, okuldaki bir sınıf, gösteri yapılan bir sokak, dans etmek için toplanılan bir alan olabilir (Erdoğan; 2002: 213).

Grubun oluşması için insanların gruba katılması gerekir. Grubun doğasına göre, insanların gruba katılmaları ve grup pratikleri zorunludan gönüllü katılmaya veya oy birliğine kadar çeşitlenir. Her tür gruba katılma kişilerin kendi duygu, algı ve kararlarına hiç bağlı olmaksızın (zorla katılma) olabileceği gibi özgürce, bilinçli ve gönüllü katılma da olabilir (Erdoğan; 2002: 215).

Gönüllü ve zorunlu gruplar insanların çevresini kuşatır. Toplumsal yaşamın gereği olarak zorunlu sürdürülen grupların yanında kişilerin tamamen zevk aldıkları ve hoşlandıkları imkânları sunan gönüllü gruplar dengeleyici bir durum oluşturur. Böylelikle kişiler üzerlerinde oluşan baskıyı gönüllü grup üyelikleriyle üzerlerinden atmış olurlar.

İnsanlar kendi seçeneklerine bağlı olarak gruba girmek istediklerinde çeşitli nedenler rol oynar:

b) Bireysel cazibe c) Benzer gruba ait olma

d) Grubun amaçlarının çekiciliği

e) Grubun amaçlarının bireyin gereksinimleriyle örtüşmesi

f) Dünyayı ve kendimizi anlamlandırmamızda araç olması (kimlik bulma gibi) g) Kısa dönemli çıkarları gerçekleştirmek (tanınma, iş ilişkisi kurma, notunu yükseltme, faydalanma gibi.) (Erdoğan, 2002: 216).

Kişiler kendilerini çeşitli durumlarda farklı gruplarla özdeştirirler. Bu gruplara referans grupları denir. Bunlar birincil veya ikincil gruplar olabilir. Herkes aile adı verilen birincil gruba aittir. Herkesin çeşitli arkadaş grubu, sık görüştüğü akraba grubu ve oyun grubu vardır. Bazı gruplar kendiliğinden geçici olarak oluşurlar. Örneğin sinema veya maça giden arkadaşların oluşturduğu gruplar bu türdendir. Bu tür gruplarda rastlantı ön plandadır. Amaç ortak olsa da kişilerin birbirlerine karşı doğrudan sorumlulukları yoktur. Dolayısıyla rastlantıyla bir araya gelmiş insanlar grup gibi görünse de gerçek anlamda grup özelliği taşımaz.

Grupların karakterleri;

a) Ulaşmak istenilen amaçlara,

b) Bu amaçlara bağlı olarak geliştirilen örgütlenme biçimine, c) Kabul edilebilir davranışları tanımlayan normlara,

d) Bireyin aldığı pozisyona (iş bölümüne) veya ilişkideki konumuna (güç ilişkisine),

e) Grup içindeki pozisyonla bağlantılı davranışa (roller),

f) Pozisyonlar ve roller arasındaki ilişki kalıplarına göre değişir (Erdoğan, 2002: 219).

Bir gruba dâhil olmak kolay olmadığı gibi bir grubun üyesi olarak devam etmek de kolay değildir. Özellikle farklı karakterlerdeki insanların bir araya geldikleri gruplarda uyulması gereken kurallar vardır.

Grup gönüllü katılım gösterilmiş bir grup olsa dahi ortaya konan normlara uyulması şarttır.

İnsanlar oluşmuş gruplara herhangi bir nedenle girerler veya girmek isterler. O grubun kurallarına uyarlar. Grup kurallarına uyma bilinçli, gönüllü istemden, vazgeçilemez zorunluluğa kadar değişebilir. Gruplardaki bireyler, grubun örgütlü yapısına ve egemen kültürel özelliklere bağlı olarak, kendi çıkarlarını grup içinde gerçekleştirmek için grubu oluşturabilir. Grubu kullanabilir. Grup çıkarlarını bireysel çıkarlarla dengeleyebilir veya bireysel çıkarın önüne koyabilirler (Erdoğan, 2002: 220).

Halkoyunları, kendisiyle barışık olanların meşgul oldukları bir olgudur. Çünkü fertler bir halkoyunları grubu meydana getirirken problemli ve uyumsuz olanlar bu faaliyetlerden kendiliğinden uzaklaşırlar. Sebebi de halkoyunları oynayanlar genelde aynı yaşam biçimini paylaşırlar. Aynı zamanda bu hayat tarzını toplumlara taşır, aktarır, onların beğenisine sunarlar (Terzioğlu, 2001: 38).

Halk dansları gruplarına üye olan bireyler enerjilerini boşaltırken, üretirken, paylaşırken çeşitli kurallara uymak zorundadırlar. Grup çalışmalarını aksatanlar, grup ciddiyetine ve disiplinine uygun hareket etmeyenler grubun diğer üyeleri tarafından dışlanırlar.

Gruplar genellikle etkileşim noktasından hareketle sınıflandırılırlar. Buna göre, önem sırası da dikkate alınarak grup, biçimsel ve biçimsel olmayan, birincil ve ikincil, başvuru ve üyelik grupları olarak sınıflandırılır. Bu sınıflamanın dışında iç ve dış gruplar, istatistikî gruplar, iş grupları vs. şeklinde gruplandırmalar da yapılabilir.

Biçimsel gruplar; belirli bir isim taşıyan, üyeleri ve kuralları belirlenmiş, sınırları çizilmiş bir grup türüdür. Biçimsel grupların amaçları, amaçlara ulaşmak için üyelerin izleyeceği yollar ve kişilerin yetki ve sorumlulukları açıkça belirlenmiştir. Biçimsel Olmayan Gruplar; bu tür gruplar kişilerin ortak ilgileri, arkadaşlık ilişkileri, sosyal ihtiyaçları ve ortak beklentileri doğrultusunda oluşan gruplardır. Çalışma yerinin fiziksel yerleşimi ve iş programı imkân verdiğinde informel ilişkiler, biçimsel olmayan grupların gelişmesine yol açar.

Halkoyunları ile uğraşanların oluşturdukları gruplar, biçimsel olmayan gruplara örnek olarak gösterilebilir.

Birincil Gruplar; yüz yüze ilişkilerin; yardımlaşma, dostluk ve sevgi bağlarının yüksek olduğu gruplar olarak tanımlanabilir. Birincil grupların üyeleri, üyelik ve bizlik duygusuna sahiptirler. Herhangi bir olaya, biz kavramıyla yaklaştıkları için grup dayanışmasının yüksek olduğu gruplardır.

O halde birincil gruplar, birincil ilişkiler üzerine kurulu olan ve bu tür ilişkileri sürdüren gruplar olarak tanımlanabilir. Küçük gruplar olarak da ifade edilen bu gruplar, göreli olarak samimi, resmi olmayan, duygusal rol ilişkilerinden çok, kişisel ilişkilerin egemen olduğu topluluklardır. Aile ilişkileri, akrabalık ilişkileri bu gruplara örnek olarak gösterilebilir.

İkincil Gruplar; bu gruplar büyük çaplı, önemli ve resmi gruplardır. Bu grupların örneklerine özellikle sanayileşmiş, kentleşmiş toplumlarda rastlanılmaktadır. Bu gruplar, karşılıklı çıkarlara göre örgütlenmiş resmi örgütlerdir. Kültürel farklılaşma ve iş bölümünün yaygınlaşması ve kentleşme sonucu bu tür gruplar çoğalmaktadır. Örneğin; şirketler, bankalar, sendikalar bu tür gruplardandır.

Referans Grupları; referans grubu bireyin örnek aldığı, kararlarından etkilendiği, onun fikirlerini tayin eden, nasıl davranacağını belirleyen herhangi bir gruptur. Bazı referans grupları bireyin görünen kişilik özellikleri üzerine kuruludur örneğin; ırk veya cinsiyet gibi. Bazıları da ortak davranış ve ilgileri veya çıkarları temel alırlar. Buna da politik, dini, toplumsal sınıf ve eğitim düzeyi örnek olarak verilebilir. Bireyler bu gruba üye olmayı saygınlık olarak kabul ettikleri için, kendilerini bu grupta özdeşleştirmekte, değer ve normlarını bu gruba

uydurmaktadır. Referans grupları kişiliğin şekillenmesinde, bilgi ve becerinin gelişmesinde etkili olan gruplardır (Gökçe, 2006: 72, 73).

İnsanlar için bir yerlere ait olma duygusu önemlidir. Aidiyet duygusu kişiye güç verir.

Bir grup üyeliği;

1. Grup içinde doğumu

2. Gruba katılmak için müracaat etmeyi 3. Grup tarafından davet edilmeyi 4. Grup dışından atanmayı

5. Karşılıklı anlaşmayı ya da görev alma zorunluluğunu kapsayacak şekilde birçok yoldan kazanılabilir.

Gruba ait olabilmek için; 1. Grubun kişiyi kabullenmesi,

2. Kişinin de grubun diğer üyelerini kabullenmesi gerekir.

Bu süreçte her iki tarafın da birbirlerine karşı sorumlulukları vardır. Taraflardan herhangi biri uyumsuzluk halinde üyeliği sonlandırabilir.

Ait olduğu grubun üyelerinden ilgi gören bireyin; 1. Kendine güveni artacaktır.

2. Birtakım sorumluluklar yüklenmek isteyecektir. 3. Hareketlerini grubun amaçlarına göre ayarlayacaktır.

4. Diğer üyelerin kendisinden beklediklerini tahmin ettiği davranışları yapmaya çalışacaktır (Gökçe, 2006: 73, 74).

Görüldüğü gibi gruplar insanların yaşamlarını olumlu yönde düzenleyen yapılardır. Burada grubun niteliği de önemlidir. Her grup, her oluşum iyi amaçlar doğrultusunda hareket etmeyebilir.

Küçük yerleşim birimlerinde gruplar doğal bir ortamda kendiliğinden oluşur. Kent yaşamı içerisinde yalnızlaşan insanın tek sığınağı ise paylaşmak için kurduğu yapay gruplardır. Kent ortamında oluşan grupların yapay oluşu, köy ya da kırsal alanda oluşan gruplardan daha az değerli olduğu anlamına gelmez. Şehirleşmenin birbirinde uzaklaştırdığı insanlar için gruplar bir nevi solunum alanlarıdır.

Bireylerin Herhangi Bir Gruba Üye Olma Gerekçeleri şöyle açıklanabilir:

1. Bireylerin birbirlerine ilgi duymaları; yerleşme yeri yakınlığı, yetenekler, benzer davranış biçimleri, inançlar ve kişilik, bireylerin birbirlerine ilgi

duymalarına ve birbirlerinden hoşlanmalarına neden olmaktadır. Bu da grupların oluşmasına zemin hazırlamaktadır.

2. İhtiyaçların tatmini; insanlar güvenlik, sosyal ve benlik ihtiyaçlarını karşılayabilmek için bir gruba üye olmak isterler. Örneğin, kişiler algıladıkları çeşitli tehlikelere bir grup olarak karşı koydukları zaman kendilerini daha güvende hissederler.

3. Grup amaçları; belirli bir ortak amacın gerçekleştirilmesi için bilinçli ve sistematik olarak da grup oluşturulabilir.

4. Yalnızlık hissinden kurtulma; kişilerin yalnızlık hissinden kurtulma arzusu onları bir gruba üye olmaya itebilir.

5. İşten kaynaklanan kişiler arası ilişkiler; kullanılan teknolojinin gerektirdiği belirli işler dolayısıyla bu işleri görenlerin sürekli yakın bir ilişki içinde bulunmaları, bu kişilerin birbirlerini daha kolay etkilemelerine neden olmaktadır. 6. Ekonomik yarar sağlama; eğer bir kişi belirli bir gruba mensup olmakla daha fazla ekonomik yarar sağlayacaksa bu grubun üyesi olabilir. İş ortaklıkları buna örnek olarak gösterilebilir.

7. Güç elde etme çabası; insanlar tarafından önemli bulunan bir gruba dahil olmak kişiye statü ve tanınmışlık, saygınlık sağlar.

8. Siyasal, sosyal, kültürel ve bölgesel yakınlık; kişilerin aynı siyasal görüşe sahip olmaları, aynı coğrafi bölgeden gelmeleri, aynı okuldan mezun olmaları, aynı bölgesel kültüre sahip olmaları gibi faktörler, kişilerarası ilişkileri sıklaştıran dolayısıyla bu kişilerin bir grup oluşturmasını kolaylaştıran faktörlerdir (Gökçe, 2006: 74, 75).

İnsan ilişkilerinin sonucu olarak karşımıza çıkan gruplar, aynı zamanda iletişim ortamlarıdır. Bu ortamlarda sosyalleşmenin yanı sıra etkileşim de gerçekleşmiş olur. Nitekim iletişim bir yönüyle de etkileşimdir.