3. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KAVRAMI VE UYGULAMALARI
3.1 Bilgi Teknolojileri
Sözlük anlamı ‘bilginin, sanayideki işlemlerde sistematik olarak uygulamaya alınması’ demek olan teknoloji, geniş anlamda, araştırma, geliştirme, üretim, pazarlama, satış ve satış sonrası hizmeti kapsayan bir sanayi sürecinin, etkin ve verimli gerçekleştirilmesi için kullanılabilecek bilgi ve becerilerin tümüdür.112 Değişik disiplinler olarak gelişen bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin ek bir çatı altında toplanma durumuna da bilgi teknolojileri denilmektedir.
112 Tülay ARIN, “Teknolojik Yenilikleri Belirleyen Etmenler”, İstanbul: Bilim Ve Teknik Dergisi, İstanbul, Ekim 2000, s. 11.
Bilgi Teknolojisi, 113
Bir bilginin toplanmasını, Bu bilginin işlenmesini, Bu bilginin saklanmasını,
Gerektiğinde herhangi bir yere iletilmesini ya da herhangi bir yerden bu bilgiye erişilmesini bugün için elektronik, optik, vb. tekniklerle otomatik olarak sağlayan teknolojiler bütünü olarak tanımlayabiliriz.
Bir bilginin toplanmasını, işlenmesini, bilginin saklanmasını ve gerektiğinde herhangi bir yere iletilmesini, yada herhangi bir yerden bu bilgiye erişilmesini otomatik olarak sağlayan teknolojiler bütünü olan bilgi teknolojileri114 günlük hayatımıza aşağıdaki şekilleriyle yerleşmiştir:
Bilgisayarlar: İnsanların yapabilecekleri işlerin bir bölümünün nasıl yapılacağını çalışanlar tarafından tanımlanmak kaydıyla, daha çabuk ve güvenilir şekilde çözen otomatik makinelerdir. Girdinin saklanması, muhafaza edilmesi, kontrolü, işlenmesi ve analizler sonucu bir çıktıya dönüştürülme işlevinde rol alır.115
Mikro Elektronik ve Tümleşik Devreler: Bilgisayarlar ve iletişim teknolojilerinin temelinde mikro elektronikteki hızlı gelişmeler yatmaktadır. Yine bilgisayarların hafıza kapasitesi ve hızı, tümleşik devre teknolojisindeki gelişmelere bağlıdır.
İletişim Teknolojisi: İnsanlar arasında haberleşmeyi sağlamaya yönelik araçlar, birbirlerinden farklı yollarla gelişimlerini sürdürmüşlerdir. Bugün, teknik olarak iletişim ve bilgisayar teknolojilerini birlikte düşünmek gerekir.
Multi-Medya: Yazı metin, çizgi grafikler, fotoğraf, film ve ses gibi bilgilerin biraraya getirilerek numaralanması ve hacminin küçültülerek sunulması işlemidir. Bioteknoloji: İnsanların yararlanabileceği ürün ve hizmetlerin mikro organizmalar, mikrobial parçacıklar ve diğer biyolojik materyaller kullanılarak endüstriyel işlem yolu ile sağlanmasıdır.
113 Yurdakul CEYHUN, M. Ufuk ÇAĞLAYAN, Bilgi Teknolojileri Türkiye İçin Nasıl Bir Gelecek
Hazırlamakta, Ankara: T.İş Bankası Kültür Yayınları, 1997, s.16.
114 Nısfet UZAY, “Bilgi Teknolojilerindeki Gelişim Ve Verimlilik Artışı”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler
Fakültesi Dergisi, No.25 Ekim2001,s.261.
İşletmelerin her zaman teknolojik gelişmeleri takip etmeye bilgi teknolojilerinden faydalanmaya ihyacı vardır çünkü bunlar maliyeti düşüren, daha iyi hizmet sunmayı sağlayan, çalışanları daha üretken yapan, karar verme yetilerini kuvvetlendiren ve rekabet avantajını yakalamayı sağlayan faktörlerdir. Teknolojik gelişmeler, özellikle çok şubeli işletmelerde ortak bir bilgi kültürü oluşmasına yardım edecektir. Bilgi teknolojisinin dikkate değer üç ana karakteristiği, minyatürizasyonu, kapasiteyi genişletmesi ve maliyeti düşürmesidir.116 Fakat bu teknolojilerin her zaman ihtiyaçlarımıza cevap vermesi söz konusu değildir. Bundan dolayı bu teknolojiler hakkında bazı sorgulamalara gidilmesi gerekmektedir. Gerçekten bu teknolojiye ihtiyacın olup olmadığı ve bunun işlevselliği değerlendirilmelidir. Maliyet hesabı yapılmalı, kullanımı basit ve rahat olmalıdır. Daha önceden var olan teknolojilerle uyumlu ve bağımsız olmalıdır.117
Bilgi yönetimi değişimin planlanmasıyla ilgilidir, işi yeniden değerlendirmeyi, değerlendirme biçimimizi yeniden değerlendirmeyi, işe değer merceğinden bakmayı gerektirir. Değer üretebilmek için değişmesi gereken davranışları tavırları belirleme olanağı verir. Buda, yaratıcılığın artırılması, müşteri ve tedarikçiler ile ilişkilerin iyileşmesi, yeni ürün ve hizmetleri, verimlilik artışını, gelir artışını, çalışanlar arasındaki ilişkileri düzenlemek kuruluşun dışındaki imajıyla mümkündür. Karl Erik Sveibly bunun için 15 adımlık bir süreç izlemiştir:118
1. Bir bilgi yönetim çerçevesi sağlanmalı, bunun içinde yöneticilere yönelik iş konuları ve süreçler yer almalıdır.
2. Manevi varlıkların değerini ve bunların finansal sonuçlarla ilişkisi bilinmelidir.
3. Bilgi yönetiminin geçerliliği belirlenmelidir. 4. Bir bilgi yönetimi ekibi atanmalıdır.
5. Stratejik plan ile bilgi yönetimi girişimi arasında bağlantı kurulmalıdır.
6. Varolan kültürün işbirliğine ne kadar açık olduğunu anlamak için bilgi paylaşma uygulamaları araştırılmalıdır.
116 ÇOBAN, a.g.e.s.43.
117 Charles PARKER, Thomas CASE, Mangement Information Systems Startegy and Action, Mc Graw Hill,1996 ,s.841.
118 Davis KLAILA, “Bilgi Yönetiminin Amacı Doğru Kavranmalı”, Executive Excellence, Yıl:5, Sayı:50, Mayıs 2001,s.13.
7. Çalışanlar yetkinlik, müşteri ilişkileri, şirket içi araç/süreçler ve entelektüel varlıkların değerini anlamak için eğitim almalıdırlar.
8. Bilgi yönetim projeleri seçilmelidir.
9. Bilgi yönetimi projeleri ile bilgi yönetim bütçeleri stratejik plana bağlanmalıdır.
10. En önemlilerini seçmek amacıyla bilgi yönetimi projeleri arasında eleme yapılmalı ve atanan proje yöneticileri için bütçeler son haline getirilmelidir. 11. Bütçe onayı için bir plan hazırlanıp sunulmalıdır.
12. Bilgi yönetim projeleri uygulanmalıdır
13. Direnişin üstesinden gelmek ve işin hızını kesmemek için dış uzmanlarında desteğiyle iç kaynaklar kullanılmalıdır.
14. Bilgiye odaklı stratejinin etkisini ölçmek ve anlatmak için manevi varlıklar ölçümü yapılmalıdır.
15. Bilgi yönetimi girişiminin tavırlar davranışlar ve inançlar üzerinde etkisi sınanmalıdır.
Değerler modelini benimseyen ve bilgiye odaklı bir stratejinin uygulanması için gerekli davranış değişikliklerini gerçekleştiren kuruluşlar daha hızlı büyürler. Bu süreçte karmaşık bilgi yığını içinden ulaşım zahmetini ortadan kaldırarak, her an elimizin altında faydalı bilgiler olacak şekilde bir sürecin tamamlanabilmesi için, bilgi teknolojileri ve uygulamalarından faydalanmak gerekmektedir.