2. KURAMSAL BĠLGĠLER VE ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR
2.1. Kuramsal Bilgiler
4.1.1. Hikâye Haritası
4.1.1.27. Bekir Usta
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor Zaman (Kronolojik) Bir bayram günü Birkaç gün Bir akĢam O gece, Ertesi gün Mekân
Basımevi (Kapalı Mekân) Tevfik Efendi‟nin mağazası (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Bekir Usta: ÇalıĢkan, disiplinli, aza kanaat eden bir adamdır.
Yardımcı Karakterler
Bekir Ustanın karısı, çocukları ve kaynı Tevfik Efendi,Salih, EĢref Efendi
Delikanlı ve Yazar
3 BaĢlatıcı Olay
Bekir Usta‟nın arkadaĢı Salih‟in kıĢkırtmasıyla Tevfik Efendi‟nin mağazasından istifa etmesi
4 Problem Bekir Usta‟nın istifa ettikten sonra iĢ bulamaması
ve geçim sıkıntısı çekmesi
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Bekir Usta‟nın arkadaĢlarından iĢ bulmaları için yardım istemesi
Bekir Usta‟nın BaĢmürettip EĢref Efendi‟den kendisini basımevine iĢe almasını istemesi
6 Sonuç
Bekir Usta uzun süre iĢsiz kalır, arkadaĢının koltuklamasıyla istifa ettiğine piĢman olur ve evine ekmek götüremeyecek duruma geldiğinde EĢref Efendi tarafından basımevine iĢe alınır.
7 Ana Elimizdeki iĢin kıymetini bilmeliyiz ve çok çalıĢmalıyız.
Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Bekir Usta, iĢten çıkarak hata yaptığını
anlar.
Duygusal Tepki: Bekir Usta, evine ekmek
4.1.1.28. Çocukluk
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Yazar yedi, sekiz yaĢlarındayken Yaz gelince Bir öğlen vakti
Mekân
Ġstanbul Büyükada (Açık Mekân)
Büyükbabanın köĢkü (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Yazar: Çocukluğunun büyük bir kısmını geniĢ bir ailede geçirmesine rağmen dayısı dıĢında büyüklerinin kendisiyle ilgilenmediğini düĢünür.
Yardımcı Karakterler
Büyükbaba, Büyükanne Anne, Baba, Kız kardeĢ Hala, Hakkı EniĢte Ağabey, Rasih, Hafız Hanım, Dayı
3 BaĢlatıcı Olay
Yazarın yedi, sekiz yaĢlarındayken bir öğlen vakti köĢkün bahçesinde bulunan bir ağacın altındaki mermer taĢın üzerine çıkıp zıplaması
4 Problem Yazarın aile büyüklerinden yeterli ilgi görmemesi
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Yazarın yaramazlıklarıyla bahçeye inen bütün aile
büyüklerinin dikkatini çekmeye çalıĢması
6 Sonuç
Yazar küçükken aile büyüklerinin ilgisizliğinden çok Ģikayetçidir. Sadece dayısı onu ciddiye alır, onunla konuĢur. Buna rağmen yazar ailesinin büyük kısmını on dört yaĢındayken kaybeder ve bu onu ve kız kardeĢini ömür boyu çok üzer.
7 Ailemiz bizim için her ne kadar ideal davranmasalar da
onları kaybetmek içimizde büyük bir boĢluk oluĢturur.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Yazar, küçüklüğünde ailesinin kendisine
sürekli yalan söylediğini düĢünür.
Duygusal Tepki: Yazar ailesini kaybettiğinde çok
4.1.1.29. O Yıllarda
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Yazar yedi, sekiz yaĢlarındayken
Bir gün, Birkaç hafta sonra Bir akĢam
Mekân
Köysü bir vilayet (Açık Mekân)
Yazarın baba evi (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Yazar : Hayvanları seven, onların tabiatlarına uygun yaĢamasını isteyen biridir.
Yardımcı Karakterler Baba, Anne Abla, Ağabey KomĢular Kedi 3 BaĢlatıcı Olay
Yazarın ablasının eve bir kedi yavrusu getirmesi
Kedinin büyüyünce avlanmaya baĢlaması
4 Problem Kedinin komĢuların güvercinlerini ve evin
piliçlerini avlaması
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Yazarın ağabeyinin kediyi öldürmek istemesi
Yazarın babasının kediye her gün et kırıntısı yedirmesi
6 Sonuç
Yazarın babası her gün verdiği et
kırıntılarıyla kediyi soysuzlaĢtırır, hayvan bir daha avlanmaz, gittikçe miskinleĢir. Yazar kedinin doğasını kaybetmesine çok üzülür.
7
Hayvanların doğalarına uygun Ģekilde yaĢamalarına izin verilmesi, onlara zarar vermemek kadar
önemlidir.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Yazar, kedinin soysuzlaĢtırılmasını
yanlıĢ bulur.
Duygusal Tepki: Yazarın ablası, kedinin kuĢ avladığını
görünce çok üzülür.
Eylemsel Tepki: Yazarın babası, piliçlere saldıran
4.1.1.30. Çocuklara Hikâye
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor Zaman (Kronolojik) Gece Birkça gün Bugün Mekân
Yoz (Açık Mekân)
Köy, Kasaba (Açık Mekân) Kumluca Ovası, Kumluca Deresi (Açık Mekân) Ev (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Yazar: Doğaya, özellikle de hayvanlara merakı olan, araĢtıran biridir.
Yardımcı Karakterler
Baba, Büyük kardeĢ Hala
Dayı ve Yenge
Mandıracı Halil Ağa‟nın torunları
3 BaĢlatıcı Olay
Yazarın büyük kardeĢini Kumluca Ovası‟na bakan bir bayırda gözlemesi
Yazarın bir kartalın bir yılanı avlamasına tanık olması
4 Problem
Yazarın hayvanların birbirlerini avlamalarına anlam verememesi
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Yazarın gördüklerini evdekilere anlatması
Yazarın dayısının hayvanlar ve doğayla ilgili bildiklerini anlatması
6 Sonuç
Hayvanların birbirini avlamasına ĢaĢıran yazar, dayısının hayvanların sadece aç kaldıklarında birbirlerini avladıklarını, insanlar gibi keyfine hayvan
öldürmediklerini anlatmasıyla hayvanlara daha çok saygı duyar.
7 Ana Hayvanlar insanlar gibi keyfine canlıları öldürmez, sadece açlıklarını gidermek için avlanır. Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Yazar, kartalın yılandan kendisi gibi
korktuğunu düĢünür.
Duygusal Tepki: Yazar, babasının ineği götürme iĢini
4.1.1.31. Rûya Nasıl Çıktı
* Bu öykü, gözlemci anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
AkĢamüstü Sabahtan beri Yaz gecesi
Ertesi gün güneĢin epeydir doğduğu vakit.
Mekân
Evin bahçesi (Açık Mekân) Postacı Odası, Kerim‟in kahvesi (Kapalı Mekân) Ev (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Postacı Tevfik Efendi: Yirmi beĢ, yirmi sekiz yaĢlarında evhamlı, evli bir adamdır.
Yardımcı Karakterler
Ġzzet Bey Çırak Abdullah Bakkal Etem Efendi Tevfik Efendi‟nin karısı ve kaynanası 3 BaĢlatıcı Olay Ġzzet Efendi‟nin Tevfik Efendi‟yi rûyasında gördüğünü söylemesi
4 Problem Postacı Tevfik Efendi‟nin Ġzzet Efendi‟nin kendisini
rûyasında gördüğünü söylemesi üzerine baĢına bir iĢ geleceğinden korkması
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Postacı Tevfik Efendi‟nin posta odasını kontrole gitmesi
Postacı Tevfik Efendi‟nin kendisine kötü Ģans getirecek bir Ģey yapmamaya çalıĢması
6 Sonuç
Postacı Tevfik Efendi ne kadar dikkatli olursa olsun sabah uyandığında pekmez tavasını kaldıramayan karısı ve kaynanasına bahçede yardım eder, tava devrilir, Tevfik Efendi‟nin ayağı yanar.
7 Çok fazla kuruntulu olan insanların baĢına mutlaka
bir iĢ gelir.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Ġzzet Efendi, Tevfik Efendi‟nin rûya
meselesini aĢırı ciddiye almasını mantıksız bulur.
Duygusal Tepki: Tevfik Efendi, baĢına bir iĢ
4.1.1.32. Ana Baba
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Yazar sekiz, dokuz yaĢlarındayken Bir kıĢ gecesi Ertesi sabah
Mekân
Ufacık kasaba (Açık Mekân) Yazarın baba evi (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Yazar: Efendi, düĢünceli biridir.
Yazarın babası: Hesap okutan, saatçilik de yapan sessiz, yumuĢak huylu biridir.
Yardımcı Karakterler
Anne ve abla Naime
KomĢu kadınlar
3 BaĢlatıcı Olay
Yazarın saat tamir eden babasının yanına muhabbet etmek için gitmesi
4 Problem Yazarın babasıyla konuĢurken elindeki zincirle
istemeden gaz lambasının camını kırması
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Yazarın güvercinlerini satarak lamba camı almayı düĢünmesi
6 Sonuç Yazar, lamba camını kırdığına çok üzülür, babasının kendisine kızmaması kendini
daha çok suçlu hissettirirken annesinin kızması onu rahatlatır.
7 Bazen yaptığımız yanlıĢlardan dolayı
eleĢtirilmemek bizi daha fazla suçlu hissettirir.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Yazar, babasının kendisine kızması
gerektiğini düĢünür.
Duygusal Tepki: Yazar, annesinin kendisini
4.1.1.33. Hasta
* Bu öykü, yazar anlatıcı ve hâkim bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Vezne arabasından inerken Ġki gündür
On gün sonra Bir gün
Mekân
Sokak (Açık Mekân) Banka önü (Açık Mekân) Maliye Veznesi (Kapalı Mekân)
Eczane (Kapalı Mekân) Ev (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Tevfik Efendi: Ġlgi görmekten hoĢlanan, durumunu abartan biridir.
Yardımcı Karakterler
Tevfik Efendi‟nin karısı Tevfik Efendi‟nin iĢ arkadaĢları KomĢular 3 BaĢlatıcı Olay Tevfik Efendi‟nin vezne arabasından inmesi
4 Problem Tevfik Efendi‟nin arabadan inerken ayağını
incitmesi
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Tevfik Efendinin eczaneye götürülüp tedavi edilmesi
Tevfik Efendi‟nin evde istirahata çekilmesi
6 Sonuç
Tevfik Efendi ayağını incitince on gün boyunca istirahata çekilir, geleni gideni çok olur, karısı da ona iyi bakar. Ancak git gide nazlanır, bir türlü iyileĢmek bilmez. Karısı artık bu
durumdan usanır, eski ilgiyi görmeyince daireye gider.
7 Ġlgi çekmek için içinde bulunulan durumu
olduğundan kötü göstermek çevredekileri zamanla usandırır.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki:Tevfik Efendi ayağının nasıl
burkulduğuna akıl erdiremez.
Duygusal Tepki: Karısı, Tevfik Efendi‟nin bir türlü
4.1.1.34. Mendil Altında
* Bu öykü, yazar anlatıcı ve hâkim bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Ağustos ayı bir cuma günü (Aydınlık)
Mekân
Müdür odası (Kapalı mekân) MüsteĢar odası (Kapalı mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Sicil Müdürü Cavit Bey: Hayalperest biridir. Yardımcı Karakterler MüsteĢar Müdür‟ün Karısı Sekreter Meryem Ofis çalıĢanları 3 BaĢlatıcı Olay
Sicil Müdürü Cavit Bey‟in köylülere özenip yüzüne bir mendil örterek odasında uyumaya çalıĢması
4 Problem
Sicil Müdürü‟nün, hayalinde iĢten atılan bir memur için MüsteĢar‟ı ikna etmeye çalıĢması
5 Problemi Çözüm GiriĢimleri
Sicil Müdürü‟nün MüsteĢar‟a memura haksızlık ettiklerini söylemesi
Sicil Müdürü‟nün MüsteĢar‟a iĢe alınmazsa memurun çoluk çocuk aç kalacaklarını söylemesi
6 Sonuç Sicil Müdürü, MüsteĢarı atılan memuru iĢe
alma konusunda ikna eder ve dairede saygınlığı artar ve uykusundan uyanır.
7 Günlük hayattaki problemler ve eriĢilmek istenen
hayaller insanı her daim huzursuz eder.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Sicil Müdürü atılan memura haksızlık
edildiğini düĢünür.
Duygusal Tepki:Sicil Müdürü memurun ailesinin
periĢan olacağını düĢünür ve üzülür.
Eylemsel Tepki: Huzursuz uykusu yüzünden yüzüne
4.1.1.35. Gül Hanım’ın Annesi
* Bu öykü, yazar anlatıcı ve hâkim bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Birkaç gündür Bir gün
Mekân
Ankara‟da bir otel (Kapalı Mekân)
Otel odası (Kapalı Mekân) Otel lokantası (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Küçük kız : Sürekli Gül Hanım adındaki bebeğiyle oynayan, beĢ altı yaĢlarında, sevimli, sosyal bir çocuktur.
Yardımcı Karakterler Anne ve Baba Edibe Hanım Diğer müĢteriler Garsonlar 3 BaĢlatıcı Olay Küçük kızın anne ve babasıyla otele yerleĢmesi Küçük kızın bebeği Gül Hanım‟la oynaması
4 Problem Küçük kızın bebeği Gül Hanım‟a balık yağı içirmeye çalıĢırken annesinin tek elbisesini
batırması
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Küçük kızın annesinin elbisesini silmeye çalıĢması
6 Sonuç
Küçük kız yanlıĢlıkla balık yağını annesinin tek elbisesine bulaĢtırır, silmeye çalıĢır ancak elbiseyi daha da berbat eder. Annesi bu manzarayı gördüğünde küçük kızı azarlar ve otelden ayrılıp Ġstanbul‟a giderler.
7 Ana Fikir Çocukların oynadığı oyunlar anne ve babalarının hayatlarını zora sokabilir.
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Diğer otel müĢterileri, küçük kızın çok
akıllı ve sevimli olduğunu düĢünür.
Duygusal Tepki: Annesi tek elbisesini oynadığı oyunla
batıran küçük kıza çok kızar
Eylemsel Tepki: Annesi, kızının yaptığı yaramazlıktan
4.1.1.36. Celile
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor Zaman (Kronolojik) Birkaç günlük yürüyüĢten sonra Ertesi gün Birkaç gün sonra On beĢ günde bir
Mekân
Sağlıkevi, Hasta koğuĢu, Eczane, Depo, Mutfak, BaĢhekim odası (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Yazar: Ağrıları nedeniyle bir sağlıkevinde kalan çalıĢkan, giriĢken bir adamdır.
Celile: Özünde iyi ancak dıĢtan huysuz görünen bir
hastabakıcıdır.
Yardımcı Karakterler
BaĢhekim, Hekim Yazıcıoğlu, Dr. Ramazan Onarır, Hastalar, Eczacı, AĢçılar, Mebruke, Ambarcı, Hamza, Hüseyin
3 BaĢlatıcı Olay
Yazarın ağrı Ģikayetiyle bir sağlık evine
yatırılması
Yazarın tahtakurularının ayıklanması için Celile‟yi yardıma çağırması
4 Problem Sağlıkevi‟nin hasta sağlığı açısından uygun durumda
olmaması ve çalıĢanların vurdumduymazlığı
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Yazarın hastanedeki sorunlara BaĢhekim‟i ikna ederek çözüm bulması
Yazarın baĢta Celile olmak üzere diğer hastane çalıĢanlarını ortamın düzeltilmesi için ikna etmeye çalıĢması
6 Sonuç
Yazar, baĢta Celile olmak üzere herkesi Sağlıkevi‟ni düzenlemek için ikna etmeyi baĢarır ve ortam çok sağlıklı hale gelir. BaĢta kavga ettiği Celile ile dost olur.
7 Ġnsanlar birbirlerine ön yargıyla bakmayıp el birliği ederek
paylaĢtıkları ortamı daha yaĢanılabilir hale getirmelidirler.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki:Yazar, Sağlıkevi görevlilerinin hiçbir Ģey
yapmamalarının nedenini iĢi baĢkalarından beklemeleri olduğunu düĢünür.
Duygusal Tepki: Celile, yazarın sürekli bir Ģeylere
müdahale etmesine çok sinirlenir.
4.1.1.37. Bebekler
* Bu öykü, yazar anlatıcı ve hâkim bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor Zaman (Kronolojik) Birkaç gün sonra Bir gün Mekân Ev (Kapalı Mekân) Neslihan‟ın odası (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Neslihan: Bebeklerle oynamayı çok seven, günlük hayattaki her Ģeyi bebekleriyle oynarken canlandıran, iki üç yaĢlarında bir çocuktur. Yardımcı Karakterler Anne Teyze Hüsniye Abla 3 BaĢlatıcı Olay Neslihan‟ın
bebeklerle oynaması Neslihan‟ın bir anne bebek yapmasını annesinden istemesi
4 Problem Annesinin Neslihan‟ın istediği anne bebeği
yapmak istememesi
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Neslihan‟ın anne bebeği kendisi yapmaya çalıĢması
Neslihan‟ın anne bebeği teyzesinin yapmasını istemesi
6 Sonuç
Neslihan tüm yakarıĢlarına rağmen annesine istediği bebeği yaptıramaz. Bunu üzerine kendi yapmaya çalıĢır fakat beceremez. Teyzesinden yardım ister ve teyzesiyle beraber evin hizmetçisi Hüsniye Abla‟ya benzer bir bebek yaparlar
7 Ana Fikir Çocuklar oyunla öğrendiklerinden onların oyunlarına ortak olunmalıdır.
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Annesi, Neslihan‟ın bir anne bebek
istemesini gereksiz bulur.
Duygusal Tepki: Annesi bebek yapmayı reddedince
4.1.1.38. Amcaoğulları
* Bu öykü, kahraman anlatıcı ve onun bakıĢ açısı ile kurgulanmıĢtır. 1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Yazar on yaĢındayken Amcaoğlunun geldiği gün
Mekân
Konya (Açık Mekân) Ev (Kapalı mekân) Okul (Kapalı mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Enver : Anne ve babasını kaybetmiĢ, efendi bir çocuktur. Yazar: Duygusal biridir. YaĢar : Evin küçüğüdür ve gözü pektir. Yardımcı Karakterler ġeref Usta Baba Anne 3 BaĢlatıcı Olay Kimsesiz kalan Enver‟in amcasının evine yerleĢmesi
4 Problem Evin annesinin Enver‟i evin içinde
istememesi
5 Problemi Çözüm GiriĢimleri
Yazarın annesine Enver‟in çok iyi bir çocuk olduğunu
anlatmaya çalıĢması
Yazarın kardeĢi YaĢar‟ı annesinin etkisinden kurtarıp Enver‟le yakınlaĢtırması
6 Sonuç ġeref Usta sonunda karısının
huzursuzluğuna dayanamaz ve Enver‟i yatılı bir okula verir.
7 Ġnsanlar birbirlerine karĢı ön yargılı olmazlarsa
hayat boyu sıkı dostluklar kurabilirler.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Yazar, annesinin tavrının yanlıĢ
olduğunu düĢünür.
Duygusal Tepki: Enver‟in yatılı okula gitmesi
4.1.1.39. Müdür Yardımcımız
* Bu öykü kahraman anlatıcı ve gözlemci anlatıcı bakıĢ açısı iç içe kullanılarak kurgulanmıĢtır.
1 Dekor
Zaman (Kronolojik)
Gece evine dönerken Ertesi gün
Bir aralık
Mekân
Fabrika (Kapalı Mekân) Direktörün evi (Kapalı Mekân)
Dipanser (Kapalı Mekân)
2 Kahramanlar
Ana Karakterler
Ġkinci Direktör: Pek sağlam görünmeyen, hastalık hastası, evhamlı, gençten bir adamdır.
Yardımcı Karakterler Direktör Yazar Fabrika doktoru Gülsüm 3 BaĢlatıcı Olay Ġkinci Direktör‟ün fabrikada iĢe baĢlaması
Ġkinci Direktör‟ün nezle olması
4 Problem Nezle olan Ġkinci Direktör‟ün zatürree olduğundan
korkması
5 Problemi çözüm giriĢimleri
Ġki doktorun birden Ġkinci Direktör‟ü muayene etmesi
Ġkinci Direktör‟ün vilayetteki hastaneye gitmek istemesi
6 Sonuç
Ġkinci Direktör, iki doktor tarafından muayene edilmesine rağmen zatürree olduğunu düĢünür, vilayetteki hastaneye gitmek ister. Bu esnada direktör gelir, Ġkinci Direktör‟ün mızmızlığına kızar ve vilayete gitmesine müsaade etmez.
7 Mantıksız ve evhamlı davrananlar çevrelerindeki
insanlar tarafından eleĢtirilirler.
Ana Fikir
8 Tepki
BiliĢsel Tepki: Fabrika doktoru,
Ġkinci Direktör‟ün
sürekli baĢka doktor istemesine akıl erdiremez.Duygusal Tepki: Direktör,