Modern anlayışa uygun olarak, eğitimdeki amacın gerçekleşmesi, bireyin zihinsel eğitiminin yanında bedensel eğitimiyle mümkündür. Aslında beden eğitimi genel eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Eğitim ve beden eğitimi, aynı amaçları paylaşmalı ve amaçlar arasında hiçbir uyuşmazlık olmamalıdır (Tamer ve Pulur, 2001). Beden eğitimi etkinlikler yoluyla bireyin; büyüme, gelişme ve davranışlarını ayarlamasını sağlayan, ona medeni cesaret veren ve katılımcı yapan en güçlü eğitim alanıdır (İşler, 2001). Beden eğitimi amaçlarının daha iyi anlaşılıp yorumlanabilmesi için bir kısım otoritenin beden eğitiminin amaçları hakkındaki düşünceleri incelenecek olursa:
28
Amerika Sağlık, Beden Eğitimi ve Rekreasyon Birliği, beden eğitiminin amaçlarını beş maddede toplamıştır:
1. Çocukların ve gençlerin hareketi anlaması ve değerlendirebilmesi.
2. Çocukların ve gençlerin etkili ve becerikli bir şekilde hareket etmelerine yardımcı olmak.
3. Harekete bağlı olan belli bilimsel prensiplerin anlaşılması ve değerlendirilmesi. 4. Organizmanın çeşitli sistemlerinin geliştirilmesi.
5. İnsanlar arasında daha iyi ilişkiler kurmak.
Şiclovan’a göre, beden eğitiminin genel amaçları şu şekildedir:
1. Temel motor becerilerinin ve özelliklerinin oluşturulması ve pekiştirilmesi. 2. Vücudun uyumlu olarak büyümesi ve gelişmesi.
3. Serbest, rekreasyon ve yarışma amaçlı olarak fizik egzersizlerinin uygulanması için ilginin arttırılması.
4. Çeşitli spor branşlarının uygulanması için ilginin arttırılması.
5. Sosyal hayatta sergilenen olumlu ve çağdaş kişilik özelliklerinin geliştirilmesi. Lumpkin’e göre, beden eğitiminin üç önemli amacı vardır:
Vücut fonksiyonları, sağlık, büyüme ve gelişme süreci motor öğrenme
BİLİŞSEL
Bilgi ve
Anlama Oyun kuralları, beceri, strateji, koruma
Kendine güvenme, değer yargıları, kişilik gelişimi, iletişim becerisi, nezaket, fair play
DUYUŞSAL Sosyal ve
Duygusal Kendini kontrol etme, kendini disipline etme, eğlence, gevşeme, kendini ifade etme, nasıl kazanacağını ve nasıl kaybedeceğini öğrenme Temel hareket modelleri motor beceriler, temel oyun becerileri, algısal- motor beceriler
PSİKOMOTOR
Temel hareket becerileri ve
Fiziksel uygunluk Kalp damar dayanıklılık, kas kuvveti ve dayanıklılığı, esneklik
(Akt. Günsel, 2004).
Epuran’a göre, beden eğitiminin amaçları şu şekilde sınıflandırılmıştır: 1. Organizmanın uyumlu gelişimi;
29
* Uygun bir postürün oluşturulması 2. Psikomotor gelişimi;
* Temel motor becerilerinin gelişimi * Motor özelliklerinin gelişimi
* Organizmanın çalışma kapasitesinin gelişimi
* Çeşitli motor eylemlere ait olan bilgi, teknik ve taktik becerilerinin oluşturulması
3. Sağlık durumunun pekiştirilmesi.
4. Sağlıklı bir yaşam sürdürmek ve boş zamanı uygun bir şekilde geçirmek için fizik egzersizlerinin sistematik olarak uygulama alışkanlığını oluşturmak.
5. Fiziksel aktivitenin eksikliği durumunda ortaya çıkan olumsuz etkilerin azaltılması ve önlenmesi.
6. Bir grup içerisinde olumlu tavırlar sergileme alışkanlığını oluşturmak. 7. Bazı psikolojik özelliklerin ve kişiliğin geliştirilmesi (Akt. Günsel, 2004).
Görüldüğü üzere, zaman içerisinde beden eğitiminin amaçları çeşitli şekillerde gruplandırılmış olsa da Tamer ve Pulur’a göre beden eğitiminin temel amacı, öğrencilerin, fiziksel etkinlikler, yani hareketler yolu ile eğitimini sağlayarak her öğrencinin hareket kapasitesinin en üst düzeyine çıkmasına yardımcı olmaktır. Beden eğitiminin özel amaçları ise şu şekilde sıralanmıştır:
1. Öğrencilerin fiziksel gelişimlerine, yani fizyolojik kapasite ve özeliklerinin en iyi biçimde gelişmesine yardımcı olma.
2. Çok çeşitli motor becerileri (cimnastik, kendini ifade edebilme, estetik vb.) geliştirecek günlük fiziksel etkinliklere katılma isteği uyandırma.
3. Sağlıklı olabilmek için iyi yaşama alışkanlıkları kazandırma. 4. Beden eğitimi ve spor etkinliklerinin önemini kavrama.
30
6. Düzgün hareket etme ve duruş alışkanlıkları kazandırma.
7. Yaşam boyu zevk alarak yapılabilecek fiziksel etkinlikleri alışkanlık olarak kazandırma.
8. Hayal gücünü, kişisel yapıcılık ve yaratıcılığını geliştirme. 9. Çevresine uyum sağlamasına yardımcı olma.
10. İyi ve arzulanan sosyal alışkanlıklar kazanmasına yardımcı olma.
11. Grup ve takım etkinlikleri yoluyla başkaları ile sosyal ilişkide bulunarak onlarla anlaşabilme ve dolayısıyla sağlıklı bir iş birliği yapabilmeyi geliştirme.
12. İyi bir lider, iyi bir izleyici olabilme ve aynı zamanda sorumluluk alabilme özelliklerini geliştirme.
13. Estetik, duygu ve moral gelişimine katkıda bulunma.
14. Etkinlikler sırasında kendine güvenerek ve bilinçli olarak hareket etmesini sağlama.
15. Otoriteye saygı duyma, kurallara uyma, yeni kurallar geliştirme ve duruma göre kurallarda değişiklikler yapmanın önemini kavrama.
16. Başkalarının varlığını da kabul ederek onlara karşı dürüst, hoşgörülü ve saygılı davranmayı geliştirme.
17. Kendini gerçekleştirme, güçlü ve zayıf yönlerini tanıyarak sınırlılıklarını bilme, kendine güven duyma ve davranışlarını kontrol edebilme.
18. Demokratik bir ortamda başkaları ile yarışmak ve sonuçta yenmek ya da yenilmek gibi durumlarla karşılaşarak deneyim kazanma.
19. Boş zamanlarını yararlı bir biçimde kullanmayı aşılama.
Bu amaçların her biri, öğrencilerin eğitim düzeylerindeki ihtiyaç, ilgi ve yeteneklerine göre daha kesin ve ölçülebilir bir biçimde düzenlenebilir. Beden eğitimi, amaçlarından da anlaşıldığı üzere genel eğitimin önemli bir parçası olmakla beraber, beden eğitimi ve spor etkinliklerine yer vermeyen bir eğitim düşünülemez (Tamer ve Pulur, 2001).
31
Eğitim sistemi içerisinde yer alan beden eğitiminin genel amacı, Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları, Anayasa, Milli Eğitim Temel Kanunu ve Türk Mili Eğitiminin Temel Amaçları doğrultusunda (Aracı, 2001ab), öğrencilerin gelişim özellikleri de göz önünde tutularak, onların kişisel ve toplumsal yönden sağlıklı, mutlu, iyi ahlaklı ve dengeli bir kişilik sahibi, yapıcı, yaratıcı ve üretken, milli kültür değerlerini ve demokratik hayatın temel ilkelerini benimsemiş fertler olarak yetiştirilmesidir (Aracı, 2004; Çöndü, 1999).