Basın-Yayın

Karesi’de basın-yayın hakkında yayımlanan makale ve haberler bu başlık altında toplanmıştır. Sayısı 37’yi bulan bu yazılardan 23’ü diğer gazete ve dergilerin yayımı hakkında 14 yazı da Karesi ile ilgilidir.

Öncelikle Karesi gazetesi hakkında yayımlanan yazılardan bahsedilecektir. Gazetede basın-yayınla ile ilgili ilk yazı gazetenin mukaddimesidir. İlk sayıda yayımlanan mukaddimede gazetenin Karesi namıyla haftada bir Çarşamba günü çıkacağı belirtildikten sonra gazetenin içeriğinde ziraat, çiftçilik, ticaret ve sanata dair yazıların olacağı vurgulanmıştır. Ayrıca yapılan hataların gazetenin yeniliğine verilmesi istenmiştir.188 Yazı kurulu, 7 numaralı nüshada payitaht gazetelerinin iltifatlarına teşekkür etmektedirler.189 Bu yazı gazetenin kısa sürede İstanbul gazeteleri tarafından kabul gördüğüne bir işarettir.

Karesi gazetesi yönetimi İstanbul basınını yakından takip ettiği için kendisiyle ilgili hataları da gazetede düzeltmektedir. 23 numaralı nüshada Dersaadet Ticaret Odası gazetesinde yayımlanmış bir yazıya cevap verilmiştir. Yazıda Bandırma liman inşaatının belediyeye bırakıldığı ve bunun Karesi gazetesinde görülmüşse de ilanların geçen sene yayımlandığı belirtilmiştir. Karesi’de buna cevap verilirken gazetenin daha

188 _{İmzasız, “Mukaddime” Karesi, Nr. 1, 11 Cemaziye’l-Âhir 303 ve 5 Mart 302, s. 1.}

beş buçuk ay evvel yayına başladığını belirtmiştir. Gazete karışıklığa sebep olarak 19 numaralı nüshada liman inşasının tekrardan Bandırma Belediyesine verildiğiyle ilgili ilanı göstermiştir.190 _{Gazetede basın-yayın açısından ilginç bir haberde Karesi’nin 25.}

sayısının Kale-i Sultaniye’ye 23 günde gidişi hakkındadır. Konuyla ilgili haberde çok uzak memleketlerden Bitlis ve Erzurum gazetelerinin bile Balıkesir’e daha kısa sürede ulaştığı belirtilmiştir. Posta müdüriyetinin gayret ve himmetinin beklendiği vurgulanmıştır.191 Gazetede zaman zaman okuyucuları uyarıcı nitelikte yazılara yer verilmiştir. Bu yazılardan biri de gazetede yayımlanan gayr-i resmî haberler hakkındaki yanlış anlamayı düzeltmek amacını taşımaktadır. “Dersaadet evrak-ı havadisinden naklen gazetemizin gayr-i resmî kısmına derc olunan havadisâta da bazı zevatın resmî nazarıyla baktığı haber alınmıştır. Halbuki her vilâyetin gazetesinde olduğu gibi bizim gazete dahi resmî ve gayr-i resmî iki kısmı havidir. Yazılan havadisâtın keyfiyetine kesb- ı ıttıla olunmak kısımlarına dikkatle hasıl olacağı bî-iştibâh olmakla ba-de-maya göre mütalâa buyrulması lüzumunu beyan ederiz.”192

Bu yazıdan vilâyet gazetelerinin resmî ve gayr-i resmî bölümleri olduğunu öğreniyoruz.

Gazetede okuyucuyu uyarıcı nitelikteki yazılarda abonelik konusuna da değinilmiştir. Örneğin 28 numaralı nüshada gazeteye ilân gönderenler ilanlarını pullu olarak göndermeleri konusunda uyarılıyor.193

Gazetede Karesi hakkında değerlendirmelerin yapıldığı ve övüldüğü yazılara da yer verilmiştir. Bunlardan bir tanesi de 505’e aittir.

“Bir gazete kendisini –fevâid ve menafi’i âleme neşr ederek gösterdiğinden o gazete vücudunun muhassenâtından söz açmak her gün gözelerin içine giren ziyâ-yı şemsten söz etmek gibidir. Karesi’nin ihdâsı gününe değin dahil-i daire-i vilâyette olan ehl-i maarifin her birileri bir köşe ve bucakta gezinir kıymettâr âsâ muhtefî kalarak şâmil oldukları hazain-i maariften erbâb-ı daniş istifade edemezlerdi. İşte bugünkü

190 _{İmzasız, “Dersaadet Ticaret Odası Gazetesinde Karesi Hakkındaki Yazıya Cevap”, Karesi, Nr. 23, 18}

Zilkade 303 ve 6 Ağustos 302, s. 1.

191 _{İmzasız, “Karesi Gazetesinin Kale-i Sultaniye’ ye 23 Günde Gidişi Hakkında”, Karesi, Nr. 30, 14}

Muharrem 304 ve 1 Teşrin-i Evvel 302, s.1.

192 _{İmzasız, “Gazetede Yayımlanan Gayr-i Resmî Haberler Hakkında”, Karesi, Nr. 31, 21 Muharrem 304}

ve 8 Teşrin-i Evvel 302, s. 2.

günde bu defineleri meydana çıkarıp yekdiğerinden haberdâr ve hem de bâzâr-ı maarifte dolaşan ehl-i dâd ü sitâdı istihsal kâlâ-yı maarifte minnetdâr etmek gibi büyük bir şerefe hizmet eden heyet-i tahririyesiyle beraber Karesi’dir.”194

505 bu yazıyı 81. sayıdaki Bir Asker imzalı yazı üzerine yazmıştır. O yazıda hem Karesi takdir edilmekte hem de 505 ve Recep Efendi yazılarından dolayı övülmektedir.195 Gazetede Karesi hakkında yazılanlar sadece bunlarla sınırlı değildir. Ayrıca gazellerle birlikte gönderilen varaklarda da gazeteye dair kısa değerlendirmeler yapılmıştır.

Karesi’de diğer gazetelerle ilgili haberlere yer verildiğinden söz edilmişti. Bu haberler gazetelerin çıkışları, gazetelere getirilen yasakları ve abone olmak isteyenler için bilgileri kapsamaktadır. Bu tür yazılar gazetenin ilk sayısından son sayısına kadar devam eder. İlk sayıda “Etfâl” gazetesinden bahsedilmiştir. Etfâl, fennî konulardan, edebî hikâyelerden ve çocukların ahlâkını güzelleştirecek vakalardan bahsedecek Dersaadet’te neşrine başlanmış bir gazetededir.196 Fevâid Risalesi de 87 numaralı nüshada tanıtılmıştır. “Etfâl-i mekâtibe mahsus Bursa’da Fevâid namıyla bir risale neşrine başlanmış ve bir nüshası matbaaya gönderilmekle mütalâa olunmuştur. Risalenin münderecâtı etfâlin teshil-i tahsiline hizmet edecek âsârdan olup ayda iki defa neşr olunmak üzere abone bedeli ma-posta ücreti dokuz kuruş ve bir nüshası dahi on para bulunmuştur. Zikr olunan risale-i fevâid esaleyi neşre himmet etmesinden dolayı sahib-i imtiyaz Yenişehirli Fenârî Murat Emrî Efendi tebrik ve hüsn-i devamı arzu ve temenni olunur.”197

Karesi’nin 18. sayısında Sıhhat adlı gazeteye abone olmak isteyenlere duyuruda bulunulmuş ve Sıhhat’in tanıtımı yapılmıştır.198 _{Bu haberlerle beraber gazetede 3.}

sayıda Papaglo’nun, 19. sayıda El-Zaman’ın, 28. sayıda Moten’in 99. sayıda Kurye Oriyental’in zararlı içeriklerinden dolayı yasaklandıkları ve 30. sayıda da Diritos gazetesindeki yasağın kalktığı haberleri yer almıştır.

194 _{505, “Karesi Hakkında”, Karesi, Nr. 84, 2 Sefer 305 ve 28 Teşrin-i Evvel 303, s. 2.}

195 _{Bir Asker, “Gazeteye Dair Varaka”, Karesi, Nr.81, 2 Sefer 305 ve 7 Teşrin-i Evvel 303, s. 2.}

196 _{İmzasız, “Etfâl Adlı Gazetenin Tanıtımı”, Karesi, Nr. 1, 11 Cemâziye’l-Âhir 303 ve 5 Mart 302, s. 2.} 197 _{İmzasız, “Fevâid Risalesine Dair”, Karesi, Nr. 87, 14 Rebi’ül-Evvel 305 ve 18 Teşrin-i Sânî 303, s. 1.} 198 _{İmzasız, “Sıhhat Aboneliği Hakkında”, Karesi, Nr. 18, 12 Şevval 303 ve 2 Temmuz 302, s. 1.}

Gazetede çıkışlarından dolayı tebrik edilen bazı gazetelerin ve dergilerin mukaddimeleri de yayımlanmıştır. Örneğin; Girit’te yeniden yayınına başlanan Vicdan gazetesinin199 _{ve Sa’y risalesinin mukaddimeleri yayımlanmıştır.}200

Vilâyet gazetelerinden alıntı haberlere yer veren Karesi’de ayrıca vilâyet gazetelerindeki değişikliklerle ilgili haberler de yer almıştır. Manastır gazetesinin hacmini büyüttüğü matbaaya gelen 133 numaralı nüshasından anlaşılmıştır.201 Ayrıca Bahr-i Sefîd gazetesinin intizama alınıp 4 sayfasının Türkçe yazıldığı ve içeriğinin dahi umumun yararına şeylerden seçildiğinin matbaaya gelen nüshalardan anlaşıldığı yazılmıştır.202 Bu haberler vilâyet gazetelerinin birbirlerini takip ettiklerini göstermektedir. Gazeteciler ayrıca takip ettikleri gazetelerdeki değişiklikleri yazdıkları haberlerde gazeteleri tebrik etmeyi bir görev haline getirmişlerdir.

Kısaca belirtmek gerekirse; Karesi gazetesi’nde basın-yayın başlığı altında toplanan yazılarda Karesi gazetesiyle ilgili haberler, ihtarlar, değişiklikler ve gazeteyle ilgili değerlendirmelere yer verilmiştir. Ayrıca yayın hayatına yeni başlayan gazeteler tanıtılmış abone olmak isteyenler için abonelik bedelleri ilân edilmiştir. Ülkede yasaklanan ve yasağı kaldırılan gazetelerle ilgili haberlerin yanı sıra bazı gazetelerin ve dergilerin mukaddimeleri yayımlanmış ve bazı gazetelerdeki değişiklikler yazılmıştır. Bu bilgiler Türk Basın Tarihi açısından Karesi gazetesinin önemini ortaya koymaktadır.