BARTER SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ

Barter sisteminin işleyişi pratikte aşağıdaki gibi olmaktadır¹⁰:

1. Barter sistemine dahil olmak isteyen firma, yıllık üyelik bedelini nakit olarak ödeyerek, kendisinden istenen belge ve evrakları sistem danışmanına ya da barter firmasının genel

8 ...‘Yeni Bir Trend:Barter’, Power Dergisi, Haziran 1998, s.149.

9 Gürsoy, Cemal; ‘Barter El Kitabı’, İstanbul 1998, s.10-11.

10 Erkan, Mehmet; ‘Yeni Bir Finansman Tekniği Olarak Barter’ın Diğer Finansman Teknikleri İle Karşılaştırılması’, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Yıl:12-Sayı:12, Nisan-Mayıs 2000, s.82-83.

İhlas Barter A.Ş; Barter Sözleşmesi

merkezine teslim eder. Barter firmasının müşterisinden istediği belge ve evraklar birinden diğerine farklılık gösterebileceği gibi genelde aşağıdaki gibidir:

 Son yıla ait vergi levhasının fotokopisi,

 Şirket kuruluş gazetesi,

 İmza Sirküleri,

 Ticaret Odası Faaliyet Balgesi,

 Sanayi Odası Kapasite Raporu,

 İş Merkezi Tapu Fotokopisi,

 İşyeri Kira Sözleşmesi (Kendine ait işyeri olmayanlar için),

 Onaylı Bilanço ve Gelir Tabloları,

 Şirket Faaliyetlerini Anlatan Tanıtım Yazısı,

 Arz Bildirim Formu,

 Talep Bildirim Formu

2. İstenen belge ve evraklar tamamlandıktan ve sözleşme imzalandıktan sonra barter firması, başvuran şirkete kendi belirlediği süre içinde işlem yapma yetkisi verir. Sadece sözleşme imzalamış olmak, barter sisteminde işlem yapmak için yeterli olmamaktadır.

3. İşlem yapma yetkisi alan üyeye barter firması bir cari hesap açar. Bu cari hesap yoluyla barter firması, üyesinin barter sisteminde gerçekleştirdiği alım ve satım işlemlerinin bedellerini USD (Amerikan Doları), DM (Alman Markı), EURO (Avrupa Birliği’ne Dahil Ülkelerden oniki adedinin oluşturduğu bölgede kullanılan Avrupa Ortak Para Birimi) cinsinden cari hesapta muhasebeleştirir.

4. Barter firması üyelerine, sisteme ait barter çeki, arz bildirim formu, talep bildirim formundan oluşan faaliyetlerde kullanılacak belgeleri teslim eder ve kendisine barter işleminde yardımcı olması için bir müşteri temsilcisi (Broker) tahsis eder.

5. Üyenin, satmak istediği mal ya da hizmetlere ait bilgiler barter firmasının arz listesine;

barter pazarından almak istediği ihtiyaçlarına ait bilgiler barter firmasının talep listesine, barter firması tarafından kaydedilir. Barter firması, bu arz ve taleplerin diğer üyeler tarafından görünmesini sağlar. Bunun için bütün üye firmaların internet üzerinden yapılacak bu bildirimi görmeleri için yeterli bilgisayar donanımlarının ve internet bağlantılarının olması gerekmektedir.

6. Üye firma satışa ilişkin bildirdiği mallarını istediği zaman artırma, azaltma ya da değiştirme hakkına sahiptir. Ancak, barter firması ile imzalamış olduğu sözleşme hükümleri bu hak için çeşitli sınırlamalar getirebilir. Barter şirketinin bu değişiklik talebini onayladıktan sonra, söz konusu değişiklik yeni haliyle işlerlik kazanır. Bazı sözleşme şartları uyarınca; değişikliği barter firmasına bildirmeyen işletmenin üyeliği feshedilebilmektedir.

7. Üye firma, mallarını barter sisteminden talep geldiği zaman, alıcı firma ile birebir görüşerek fiyat, kalite, miktar ve teslimat şartlarında anlaşır. Sattığı mal ya da hizmet bedeli karşılığı barter şirketine ait barter çekini kabul ederek malın TL Bedeline denk düşen USD karşılığı barter sisteminden alacaklı olur. Barter sistemi ile mal ya da hizmet satan üye, alacağını, barter pazarında satışa sunulan mal ya da hizmetlerden satın alarak tahsil eder.

Barter firması, üyenin alacağını barter pazarında satılan mamulleri ya da hizmetleri satın alarak tahsil etmesinde garantör firmadır. Üyenin barter firması garantörlüğünde barter sistemi ile satış yapması, yaptığı her satışta barter firmasının genel merkezinden satış kodu alması şartına bağlıdır. Satış kodu almaksızın üyenin yapmış olduğu satışta barter firması garantörlük yapmamaktadır.

8. Barter firması, üyesinin barter sistemi ile mal ya da hizmet satın alması için, üyesine satın alma kredisi açar. Üyenin barter sisteminde yaptığı satıştan doğan alacağı; satın alma kredi limiti anlamındadır. Üye, alacak miktarı kadar barter pazarından mal ya da hizmet satın alabilir. Bazı barter firmaları üyesinden, doğrudan işleme başlamadan önce teminat mektubu isteyip, bu teminat mektubu tutarında kredi limiti açarken bazıları, eğer üye yaptığı satış bedelinden daha fazla değerde mal ya da hizmet alım yapmak istiyorsa teminat ister.

Teminat mektubu ve gayri menkul ipoteği teminatı, genel kabul görmüş teminat türleridir.

9. Barter firması üyeye, barter pazarından satın aldığı ve karşılığında borçlandığı her mal ya da hizmetin bedelini, satın aldığı tarihten itibaren barter sistemi ile ödemesi için sözleşmede hükme bağlanan süre kadar vade tanır. Bu vade genellikle dokuz (9) ila oniki (12) aydır.

Üye, satın aldığı mal ya da hizmet bedelini dokuz ya da oniki aylık vadede barter sistemine satarak ödemezse; borcunu , bu ayların sonunda (vade sonunda) bir seferde nakit olarak ve yabancı para cinsinden belirlenen borç, geçen her ay gecikme faizi ile birlikte ödenir. Ancak bazı barter firmaları, üyesi firma barter kredisi kullanmak için kendisine teminat vermiş, buna istinaden satın alma kredisi limiti oluşturulmuş ve üyesi de eğer bu şekilde satın aldığı mal ya da hizmeti, sözleşmede belirlenen en geç süre sonunda bir seferde nakden ödemişse, bu durumda söz konusu bu işlem için komisyon almayabilir. Eğer böyle bir durum söz konusu ise, barter şirketi, üyesi ile imzalamış olduğu sözleşmede bunu mutlaka belirtir.

10. Üye firmaların barter sisteminde yaptıkları alım ve satım işlemlerinde mal ya da hizmetlerin fiyatının makul olduğunu, mamul kalitesini, teslimat süresini, mamule ilişkin miktar bilgilerinin uygunluğunu kendi serbest iradeleri ile değerlendirerek karar verirler.

Barter firmasının tahsis ettiği broker, bu belirlemelere etki yapmaz ve kendi belirlediği şartlara uymaya zorlayamaz.

11. Barter organizasyonunda üye firmalar (alıcı ve satıcı), mal ya da hizmetin fiyatından, kalitesinden ve diğer özelliklerden tamamen kendileri sorumludur. Bunlardan doğan sorumluluk barter firmasını bağlamamaktadır. Ayrıca; alıcı ve satıcı arasında ortaya çıkabilecek herhangi bir sorunda barter şirketi ne alıcı ne de satıcı aleyhine ya da lehine taraf olmamaktadır.

12. Barter sisteminde gerçekleşen alım ve satım işlemleri için barter firmasının düzenlediği barter çekleri kullanılmaktadır. Alım-satım işlemlerinde alıcı firma satıcı firmaya barter firmasının çekini düzenleyerek verir. Bu çek üzerinde USD, DM ve EURO cinsinden bedeli, satış tarihi, satış yetki kodu, alıcı ve satıcı firmaların cari hesap kodları ile imza ve kaşeleri yer alır. Satıcı firma ise bu barter çekini, sözleşmede belirlenen süre içinde barter firmasına ulaştırır. Barter sisteminde gerçekleştirilen alış ya da satış işlemlerinin TL değeri sistemde hangi yabancı para kullanılıyorsa onun TCMB efektif satış kuru ile belirlenir.

13. Barter firması, bu alım ve satımları cari hesaplarda, sistem için belirlenmiş yabancı para cinsinden tutar ve cari hesabı hareket gören üyesine belirli aralıklarla hesap özeti gönderir.

Hesap özetini alan üyenin eğer bu hesap hareketine itirazı varsa, sözleşmede belirlemiş süre içinde barter firmasına yazılı olarak başvurmak suretiyle itiraz eder.

14. Üye firma, kendine yeni ortak alınması, üçüncü kişiler tarafından kendisine açılan dava ve takipler ile yönetimi etkileyebilecek her türlü gelişmeleri barter firmasına bildirir.

15. Üye firma, uluslar arası barter örgütü IRTA’nın belirlemiş olduğu ahlak kurallarına işlemlerinde uymak zorundadır.