Bölgelere ya da Bireylere Özgü Konuları Olan Türküler

Anamur’un Kızılca Köyünde ya amı olan Kanuni Ahmet Çavu isimli ahıs, Balkan harbine gider. Sava a giderken de köyde sevdi i kızı bırakmı tır. Aradan zaman geçer ve köye, “Ahmet Çavu sava ta öldü” diye haber gelir. Ahmet Çavu ’un ölüm haberi üzerine kızı ba ka birisine verirler ve Anamur’a gelin gönderirler. Oysa Ahmet Çavu ölmemi tir.

Yakınına dü en bir arapnel parçası ile yaralanmı ve sa dizinden a a ısı kesilerek yerine a açtan yapılma takma bir ayak takılarak sahra hastanesinin birinde tedavi edilmi tir. Tedaviden sonra sevgilisine kavu mak hayaliyle Kanuni Ahmet Çavu köyüne geri döner. Ancak sevdi i ba kasına yâr olmu , Anamur’a gelin gönderilmi tir. Bunun acısına dayanamayan Ahmet Çavu takma baca ıyla köyünden Anamur’a kadar gayrak, çakıllı ta larla dolu yollardan Anamur’a kadar yürümü tür.

Yürürken de yüre inin acısını söze döker:

“Anamur yolları yâr yâr,

Yâr yâr Amman, sürmelim amman. Gayrak ta çakıllı a canım,

Bende bir yâr sevdim, Yâr yâr, yâr yâr Amman, sürmelim amman. Aman uyar da akıllı a canım,

Sürmelim ben yandım vay vay.

Anamur üstünü,

Yâr yâr! Amman, sürmelim amman. Duman da bürümü a canım,

Sürmelim ben yandım amman.” (HK)

b. Danı man

Danı man, Anamur’un batısında denize nazır bir düzlüktür. Burada göç ba lamadan üç, dört gün önce tüm Anamur obaları toplanır, e lenceler düzenlenir. Göç hazırlı ı gibidir bu e lence herkes bir biriyle helalle ir, Toroslar’ın zirvelerinde bulu mak üzere kaville ip ayrılırlar. te bu e lencelerin birinde çıkmı tır bu türkü.

“ ndim gettim danı manın düzüne, Nalet olsun çirkinlerin yüzüne. Haydi, haydi, haydi atamaz oldum, u gecenin ayazından yatamaz oldum.

E ri bü rü Danı man’ın yolları, Kardan beyaz o güzelin kolları. Haydi, haydi, haydi atamaz oldum,

Danı manın cümbü ünden yatamaz oldum.

Evlerine varamadım köpekten, Al uçkuru çözemedim göbekten. Haydi, haydi, haydi atamaz oldum.

Danı manın cümbü ünden yatamaz oldum.

Gün görünmez menengicin dalından, Kimse bilmez ben garibin halından Haydi, haydi, haydi atlı da geliyor.

u kızın nameleri datlı da geliyor.” (AÖ)

c. Gasavet

Yörük deli kanlısı solkunun ba ında genç bir Yörük kızı görür ve ona vurulur. Dü ünmekten kendini alamaz, içini bir sıkıntı alır, ba lar türküyü çı ırmaya:

“Yatamadım gasavetten a canım amman, Meraktan vay vay.

A k ate i çıkmaz oldu a canım amman, Yürekten vay vay.

Bittimi ola bizim elin a canım amman, Sö üdü vay vay.” (HK)

ç. Gerali

Gerali isimli bir yörük iki tane avrat alır, ilk zamanlar halinden memnundur ancak zaman geçtikçe hanımlarının arası açılır. Hanımlarının isteklerine yetemez olur. Ba alar derdini anlatmaya:

“Birine aldık bir edik, Ötekine de alalım dedik.

ki avrat aldık ta, bir halt mı yedik, Geralim hey hey.

Geli geliver kız sekerek, Bo azına dursun hamçökelek.

Avradın kötüsü kötüsünden de kötü, Dolapta kokutmu yüz dirhem eti,

Ba ına dü ürmü sirke ile biti, Yandım kötü avrat elinden hey hey.

Geli geliver kız sekerek, Bo azına dursun hamçökelek.

Gır e e ime binerde Ka oluktan a arım, Canımı sıkmayın avratlarda,

kinizi de birden bo arım, Geralim hey hey.

Geli geliver kız sekerek, Bo azına dursun hamçökelek.

Gerali dedikleri de bir ala dana, Çekmi bıça ı çıkmı meydana

Birinin adı Hediye birinin adı Dudu ya, Yandım iki avrat elinden hey hey.

Geli geliver kız sekerek,

Bo azına dursun hamçökelek.” ( K)

d. Gök Garga

Develer düzülür, sürüler öne katılır ba lar yayla yolculu u. A iretin güzel mi güzel bir kızı vardır. Goca Dönme dolaylarında gök bir karga, kızın çok ho una gider. A iretin yi itleri bunu duyarda yerinde durur mu? Ba larlar kargayı kovalamaya. Bu olayı gören ya lı birisi ba lar türküye:

Amanın gög gargayı, Çocuk gög gargayı, Guru a açda duddular, Of of duddular ey.

Amanın duddular da, Çocuk duddular da. Al gafese de gaddılar hey, Heeeey gaddılar hey.

Aman çıkabilsem, Çocuk çıkabilsem,

u yoku un ba ına vay, Eeee ba ına vay.

Amanın yeni girdim, Çocuk yeni girdim,

On üç on dörd de ya ıma vay, Eeee ya ıma vay.

Hadi gede gede, Çocuk gede gede, Yol ba ıma dikildi vay, Eeee dikildi vay.

Amanın gedme deyi, Çocuk gedme deyi, Yar boynuma sarıldı of, Ooof sarıldı vay.

Amanın inebilsem, Çocuk inebilsem,

u yoku un dibine vay, Vaaaay dibine vay. Amanın yeni indim, Çocuk yeni indim, Eni de il düzüne gel, Ooof düzüne gel gel. (AD)

e. Gökçukur

Gökçukur; Anamur’un kuzeyinde göç sırasında Yörüklerin konakladı ı bir düzlüktür. Yine katar katar göçlerin çekip gidildi i, develerin bozula tı ı bir göç sırasıdır. Genç o lan, yörük kızına vurulur, kızın adı Durdu’dur. Ancak Durdu kız delikanlıya yüz vermez.

Delikanlı da a kını türlüye döker.

“Gökçukura gideriken, Dü ünde bayram ederiken, Bir güzele vuruldum, Koyunda guzu güderiken.

Gökçukur’un gatranı, Çoltumunda oturanı, Be yüz altın verece im, Durducu u getirene.

Gökçukurun pelitleri, Dökülüyor gilikleri. Hiç aklımdan çıkmıyor, O kızın dedikleri.

Gökçukur’un gedikleri, eker, lokum yedikleri, Hiç aklımdan çıkmıyor, Durducu un dedikleri.

Gökçukur’da dut bitmi , Yapraca ı gıt bitmi , O cavurun gızcazı,

f. nce Çayır

Anamur’un yazı sıcaktır yorar insanı. Yörükler, katar sürülerini önlerine, yüklerler develerine yüklerini çıkarlar yaylaklarına. Geçim düzeni bu Anamur’daki tarlalara birisi bakmak için kalır Çorakta. Yar gider obasıyla yayla yollarına, delikanlı kalır geride, aklında sevdi i ba lar türküsünü yakmaya:

“ nce çayır, biçilir mi? Sular so uk içilir mi amman?

A am ben yandım pa am ben yandım, Ellerin köyünde yâr yâr e lendim kaldım.

Bana yardan geç diyorlar, Yar tatlıdır geçilir mi amman? Ezme ile ezme ile

Yar bulunmaz gezme ile amman.

Sabahtan u radım ben bir güzele, Güzel a latmadı da güldürdü beni, Oy gelin sürmeli gelin.

A am ben yandım pa am ben yandım,

Ellerin köyünde yâr yâr e lendim kaldım.” (HK)

g. rfani

rfani, bir kızı sever ama a a kızı bu yâr ederler mi rfani’ye? Kızın babası, kızını evden dı arı çıkarmaz, rfani’yi de köyüne yakla tırmaz. Göç zamanı gelir kız gider yaylasına rfani’de arkasından gider. Görü mek ne mümkün, rfani’nin gönlü dolar da dili bo durur mu?

Sevdi ine derdini anlatır türküsüyle:

“Varın söylen de rfani’ye, Yârin övmesin yâr yâr.

Çözemedim de ak gö sünün dü mesini, Guzum a guzum.

Uzak yoldan geldim de Gayet yorgunum yâr yâr.

Yorgun de ilim de ka larına vurgunum. Tarasın zülfünü de yere de mesin vurgunum. Guzum a guzum!

Düz bas kunduranı da acanım, Yere de mesin,

Sen de bu yaylayı yaylayamazsın. Yâr yâr gidelim vay vay.” ( K)

2. Hikâyeli Türküler

a. Askere Giden Adam

Bir o lan evlenmi bir süre sonra askere gitmi . Askere gidince hanımı üzerli galmı . Askerde on sekiz sene kalmı . Geri dönerken, köyüne bir köy kala, köylüler:

“Senin hanım eyi de il, kötü yola saptı.”demi ler. Adam da:

“Ben varayım bunu vurayım.” demi .

Adam devam etmi yoluna. Evinin önüne gelmi atla, bir bakmı karısının kuca ında genç biri yatır, attan inmeden:

“Derede arpa biçersin, Suyu pınardan içersin. Etrafı sel aldı,

Eve nereden geçersin?”

“Derede arpa biçerim, Suyu pınardan içerim. Etrafımı sel alınca,

“Ak amleyin tandır gelin, Kandilini yandır gelin. Koynunda yatan yi idi Bana bildir telli gelin”

“Ak amleyin tandırmı ım, Kandilimi yandırmı ım. Koynumda yatan yi idi,

Öz sütümden emdirmi im.” diyince o lu idi ini bilmi .

Adam demi :

“A a ıdan gelen tatar, Kamçısını atar tutar. Garip o lan sana bakar, Aç kapıyı telli gelin.”

“A a ıdan gelen tatar, Kamçısını atar tutar. Garip o lan damda yatar, Yolcuyusan git yoluna.”

“Hastayım attan inemem, nsem de geri dönemem. Ay ı ı ı yol gidemem, Aç kapıyı telli gelin.”

“Hastasın attan inersin, nsen de geri dönersin. Ay ı ı ı yol gidersin, Yolcuysan git yoluna.” “ stanbul’dan geldi ferman Dizlerime oldu derman Kolun yastık, saçın yorgan

Demi :

“ stanbul’dan geldi ferman, Dizlerine yoktur derman. Kolum yastık saçın yorgan, Gir içeri garip o lan.” (AÖ)

b. Emmim O lu

ki emmi çocu u birbirlerini severler, giderler kızı isterler amma amcası gızı vermez. Gız ayrılmak istemez o landan:

“Evlerinin önü kaya, Kayadan bakarlar aya. Bin gidelim emmim o lu, Avludaki doru taya.”

“Doru tayın nalı yoktur, Üstünde çulu yoktur. Ben gidemem emmim kızı, El tutacak gemi yoktur.”

“ peklimi çul atarın, Saçlarımdan gem yaparın. Bin gedelim emmim o lu, Bin bir günlük yem takarın.”

“Anan duyar baban duyar, Arkamıza atlı koyar.

Ben gidemem emmim kızı, Gelen atlı cana kıyar.”

“Anam duysun babam duysun, Arkamıza atlı uysun.

Bin gidelim emmim o lu, Gelen atlı cana kıysın.”